TÜRKİYE'DE MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE HARCAMALARININ İLLERİN GELİŞMİŞLİK DÜZEYİ AÇISINDAN ETKİNLİĞİ

Yıl 2019, Cilt: 19 Sayı: 1, 131 - 155, 28.03.2019

Sibel Aybarç , Gökhan Özkubat , Sibel Selim

https://doi.org/10.11616/basbed.vi.532609

Cited By: 1

Öz

Yerel
ekonomik gelişmeyi
etkileyen pek çok unsur bulunmaktadır. Bunlar, doğal kaynaklar, yatırım ve
sermaye birikimi, teknoloji, altyapı, gelir dağılımı, nüfus, eğitim, istihdam
düzeyi ve yapısı, insan gücü, kamu harcamaları, vergi politikaları, entelektüel
yapı, inovasyon, ticarette dışa
açıklık, küçük ve orta
ölçekli işletmelerin
varlığı,
girişimcilik
kapasitesi şeklinde sıralanabilir. Gelişmişlik ve kamu harcamaları arasındaki
ilişkiye dayanan bu çalışmada amaç, Türkiye'de 2008-2017 yılları için merkezi
yönetim bütçe harcamalarının illere ait genel gelişmişlik düzeyi açısından
etkinliğini analiz etmektir. Bu amaçla, girdi değişkenler olarak merkezi
yönetim bütçe harcamaları, çıktı değişken olarak 25 gösterge kullanılarak
oluşturulan illere ait genel gelişmişlik endeksi alınarak, Veri Zarflama
Analizi (VZA) uygulanmıştır. Çalışma bulgularına göre, merkezi yönetim bütçe
harcamaları açısından en fazla sayıda etkin ile sahip bölgenin Marmara Bölgesi,
en az sayıda etkin ile sahip ilin Akdeniz Bölgesi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Merkezi Yönetim Bütçe Harcamaları, Gelişmişlik, Veri Zarflama Analizi, Teknik Etkinlik, Türkiye

Kaynakça

• Akalın, G. (1986), Kamu Ekonomisi. II. Basım. AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 554, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Akbulut, H. (2017), Ekonomik Gelişmişlik-Kamu Harcamaları İlişkisi: 2017:1-2015:3 Dönemi Türkiye Örneği, Yönetim Bilimleri Dergisi, 15 (29), s.9-23.
• Aktan, C. C. ve Dileyici, D. (2005), Genel Olarak Altyapı Hizmetleri, (www.canaktan.org/ekonomi/altyapi-ekon/genel-olarak.htm, (Erişim Tarihi: 10.01.2019).
• Alam, Jobair B., Sikder, Saiyid H. ve Goulias K. G. (2004), Role of Transportation in Regional Economic Efficiency in Bangladesh: Data Envelopment Analysis, Journal of the Transportation Research Board, 1864 (1), s.112-120.
• Aydemir, Z. C. (2002), Bölgesel Rekabet Edebilirlik Kapsamında İllerin Kaynak Kullanım Görece Verimlilikleri: Veri Zarflama Analizi Uygulaması, Ankara: DPT Uzmanlık Tezleri, Yayın No: 2664.
• Bakırcı, F., Ekinci, E. D. ve Şahinoğlu T. (2014), Bölgesel Kalkınma Politikalarının Etkinliği: Türkiye Alt Bölgeler Bazında Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (2), s. 281-298.
• Banker, R., Charnes, A. ve Cooper, W.W. (1984), Some Models for Estimating Technical and Scale İnefficiencies in Data Envelopment Analysis, Management Science, 30, s.1078-1092.
• Behdioğlu, S., ve Özcan, G. (2009), Veri Zarflama Analizi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3), s.301-326.
• Byrnes, E. P. ve Storbeck, E. J. (2000), Efficiency Gains From Regionalization: Economic Development in China Revisited, Socio-Economic Planning Sciences, 34, s.141-154.
• Calderón, C. ve Servén, L. (2008), Infrastructure and Economic Development in SubSaharan Africa, World Bank Policy Research Working Paper Series No. 4712.
• Charnes, A., Cooper, W.W. ve Rhodes, E. (1978), Measuring the Efficiency of Decision Making Units, European Journal of Operational Research, 2, s.429-444.
• Çelebi, A. K. (2014), Kamu Harcamaları Artışının Kurumsal Nedenleri, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 47(3), s.105-112.
• Chang, Pao-Long, Hwang, Shiuh-Nan ve Cheng, Wen-Ying (1995), Using Data Envelopment Analysis to Measure the Achievement and Change of Regional Development in Taiwan, Journal of Environmental Management 43 (1), s. 49-66.
• Charnes, A. C., William W. ve Shanling, L. (1989), Using Data Envelopment Analysis to Evaluate Efficiency in the Economic Performance of Chinese Cities, Socio-Econ. Planning Science, 23 (6), s.325-344.
• Cooper, W. W., Seiford, M. L. ve Zhu, J. (2004), Data Envelopment Analysis, Handbook on Data Envelopment Analysis. Ed. W. W. Cooper, M. L. Seiford, J. Zhu. International Series in Operations Research & Management Science 71. Boston: Springer. 1-39.
• Değer, M. K. ve Emsen, Ö. S. (2004), Türkiye'de Kentsel Büyüme ve İhracat İlişkileri: Panel Veri ve Yatay-Kesit Analizleri, Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu Cilt I, s. 91-102. Denizli: Pamukkale Üniversitesi, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.
• Demirel, G. (2007), Analitik Bütçe Sınıflandırması, T.C. Maliye Bakanlığı. Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü. Ankara: www.bumko.gov.tr, (Erişim Tarihi: 10.01.2015).
• Dinçer, B., Özaslan, M. ve Kavasoğlu, T. (2003), İllerin ve Bölgelerin Sosyo - Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2003). Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.
• Dinçer, B. ve Özaslan, M. (2004), İlçelerin Sosyo - Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Araştırması (2004), Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı.
• Düzakın, E. ve Kıran Bulğurcu, B. (2010), Kalkınmada Öncelikli İllerin Ekonomik Etkinliklerinin Değerlendirilmesi, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 14 (1), s.1-18.
• Gregoriou, G. N. ve Zhu, J. (2005), Evaluating Hedge Fund And CTA Performance: Data Envelopment Analysis Approach 279, USA: John Wiley & Sons.
• Karkazis, J. ve Thanassoulis, E. (1998), Assessing the Effectiveness of Regional Development Policies in Northern Greece Using Data Envelopment Analysis, Socio-Economic Planning Sciences, 32 (2), s.123-137.
• Moğol, T. (2004), Türkiye'de Kamu Kesimi, Bütçe. Ed. E. Ataç. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 1587, s. 45-63.
• Muter, N. B., Çelebi, K. ve Sakınç, S. (2008), Kamu Maliyesi. 3. Basım. Manisa: Emek Matbaası.
• Njoh, J. A. (2000), Transportation Infrastructure and Economic Development in Sub-Saharan Africa, Public Works Management & Policy, 4(4), s.286-296.
• Njoh, J. A. (2009), The Development Theory of Transportation Infrastructure Examined in the Context of Central and West Africa, The Review of Black Political Economy, 36(3-4), s. 227-243.
• Njoh, J. A. (2012), Impact of Transportation Infrastructure on Development in East Africa and the Indian Ocean Region, Journal of Urban Planning and Development, 138(1), s.1-9.
• Öncel, A. ve Şimşek, S. (2011), Türkiye'de Bölgelerarası Kaynak Kullanım Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Ölçülmesi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 37 (Ocak-Haziran), s.87-119.
• Özcan, Y. A. (2008), Health Care Benchmarking and Performance Evaluation, USA: Springer.
• Özdemir, A. İ. ve Altıparmak, A. (2005), Sosyo-Ekonomik Göstergeler Açısından İllerin Gelişmişlik Düzeyinin Karşılaştırmalı Analizi, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 24, s. 97-110.
• Özden, Ünal H. (2008), Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Türkiye'deki Vakıf Üniversitelerinin Etkinliğinin Ölçülmesi, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2), s.167-185.
• Polat, E. (2018), Kamu Yatırımlarının Bölgesel Kalkınmadaki Rolü: Türkiye'deki Düzey-2 Bölgeleri İçin Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Bir Uygulama. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (60), s.1053-1066.
• Ramanathan, R. (2003), An Introduction to Data Envelopment Analysis: A Tool for Performance Measurement. London: Sage.
• Sarı, Z. (2015), Veri Zarflama Analizi ve Bir Uygulama. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Şaşmaz, M. Ü. ve Yayla, Y. E. (2018), Ekonomik Kalkınmanın Belirleyicilerinin Değerlendirilmesi: Ekonomik Faktörler, International Journal of Public Finance, 3 (2), s.249-268.
• T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) (2000), Bölgesel Gelişme Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Yayın No: 2502. Ankara: DPT.
• T.C. Kalkınma Bakanlığı (2014), Bölgesel Gelişme Ulusal Stratejisi 2014-2023 "Daha Dengeli, Topyekün Kalkınma, Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü. Ankara.
• TÜİK (2016), İllerde Yaşam Endeksi Hakkında Açıklamalar, www.tuik.gov.tr/HbGetir.do?id=24561&tb_id=4, (14.04.2017).
• Toksöz, F. (2008), İyi Yönetişim El Kitabı. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) Yayınları.
• Uyan, B. (2009), Bölgesel Gelişme Dinamikleri: Gaziantep İlinde Yerel Ekonomik Gelişmeyi Etkileyen Faktörler, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Uyar, S. ve Alış, M. (2014), Konaklama İşletmelerinde Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Faaliyet Denetimi Uygulaması, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29 (2), s. 107-136.
• Yaraşır Tülümce, S. ve Yayla, N. (2017), Türkiye'de Kamu Harcamalarının Bileşenleri ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Wagner ya da Keynes?, Social Sciences, (NWSASOS) 12(4), s.163-184.
• Yılmaz, H. H. (2004), Yerel Yönetimlerde Planlama, Bütçe, Borçlanma ve Denetim Süreçlerinin Yeni Yasalar Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Sayıştay Dergisi, 15(55), s.3-40.