İBN TEYMİYYE’NİN TANRI TASAVVURU BAĞLAMINDA FITRAT DELİLİ

Year 2021, Volume: 3 Issue: 1, 127 - 149, 15.06.2021

Mehmet Sabır Şaybak

Abstract

İbn Teymiyye (ö.1328), İslam düşünce sistemi ve ona etki eden konular üzerinde etraflıca tartıştıktan sonra, başta kendi oluşturduğu düşünce kalıpları üzerinden bir yapılanma ve eleştiride bulunur. Tarihi süreç içerisinde ortaya çıkmış olan ekollerin ve âlimlerin görüş ve sistemlerini ayrıntılı bir şekilde tahlil eder ve bunlara yöneltilen eleştirileri kendinde toplayarak kendi görüşlerini ortaya koymaya çalışır.
İbn Teymiyye’nin bu usul üzerinden yaptığı eleştirilerin başında felsefe, kelam ve tasavvuf anlayışları gelir. İbn Teymiyye felsefe, kelam ve tasavvufu yoğun bir tenkit süzgecinden geçirmiş, bunların temsilcilerini ağır bir dille eleştirmiştir. İbn Teymiyye’nin en çok ilgilendiği teolojik konular; Tanrı’nın varlığının kanıtlanması, Tanrı-Âlem ilişkisi ve Tanrı’nın sıfatları konuları olmuştur.
Bu çalışmamızda ilk önce İbn Teymiyye’nin Tanrı ve sıfatları hakkındaki görüşlerini, Tanrı kanıtlamalarına İbn Teymiyye’nin yönelttiği eleştiriler ve en sonunda da İbn Teymiyye’nin Fıtrat delilini ele almaya çalışacağız.

Keywords

Tanrı, Tanrı Kanıtlamaları, İbn Teymiyye, Fıtrat Delili

References

• Aslan, Adnan. Tanrı’nın Varlığına Dair Argümanlar - Ateist Din Felsefesi Eleştirisi. İstanbul: İsam Yayınları, 2007.
• Aydın, Hüseyin. “İbn Teymiye’ye Göre Kelâm ve Kelâmcılar”. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (2003), 211-233.
• Aydın, Hüseyin. “İbn Teymiyye’de Allah Tasavvuru -Eleştirel Bir Yaklaşım-”. Kelâm Araştırmaları Dergisi 4/2 (2006), 39-86.
• Aydın, Mehmet S. Din Felsefesi. İzmir: İzmir İlahiyat Vakfı Yayınları, 2007.
• Çağrıcı, Mustafa. “İbn Teymiyye’nin Bakışıyla Gazzâlî-İbn Rüşd Tartışması”. İslâm Tetkikleri Enstitüsü Dergisi 9/[Prof. Dr. Nihad M. Çetin Hatıra Sayısı] (1995), 77-126.
• Doru, M.Nesim. “Tanrı’nın Bilinmesi Meselesinde İbn Rüşd ve İbn Teymiyye Karşılaştırması”. Marife Dergisi 3 (2009), 70.
• Elmalılı, Muhammed Hamdi Yazır. Hak Dini Kur’an Dili Meali. İstanbul: Eser Neşriyat, 1982.
• Farabî, Ebu Nasr Muhammed b. Muhammed et-Türkî. “İslam Filozoflarından Felsefe Metinleri”. çev. Mahmut Kaya. ’Uyûnü’l-mesâil. Klasik yayınlar; 8. İstanbul: Klasik Yayınları, 2003.
• Hallaq, Wael B. “Tanrı’nın Varlığı Konusunda İbn Teymiyye”. çev. Hasan Basri Yel. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (İstanbul Yüksek İslâm Enstitüsü Dergisi) 1/32 (2007), 227-244.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velid Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî. el-Keşf’an minhâci’l-edille. çev. Süleyman Uludağ. İstanbul: Dergah Yayınları, 2004.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. Der’u tearuz el -akl ve’n-nakl. thk. Muhammed Reşad Salim. Beyrut: Dârü’l-Künuzi’l Edebiyye, 1978.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. el-Akidetü’l-Vâsıtiyye. çev. İsa Canpolat. İstanbul: Takva Yayınları, 2011.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. er-Risaletü’t-tedmuriyye (Tevhid Risalesi),. çev. Ulvi Murat Kılavuz. İstanbul: İz Yayınları, 2011.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. İhlas ve Tevhid. çev. Abdi Keskinsoy. İstanbul: Pınar Yayınları, 2004.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. İman Üzerine. çev. Salih Uçan. İstanbul: Pınar Yayınları, 2009.
• İbn Teymiyye, Ebü’l-Abbas Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim. Külliyât. çev. Komisyon. İstanbul: Tevhid Yayınları, 1987.
• Kıyıcı, Burhanettin. İbn Teymiyye’de Akıl-Nakil İlişkisi (Der’u Tearuzi’l-Akl ve’n-Nakl Bağlamında). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora, 2009.
• Neşşâr, Ali Sâmî en-. İslam’da Felsefi Düşüncenin Doğuşu I-II,. çev. Osman Tunç. İstanbul: İnsan Yayınları, 1999.
• Özervarlı, Mehmet Sait. “İbn Teymiyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 20. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1999.
• Özervarlı, Mehmet Sait. İbn Teymiyye’nin Düşünce Metodolojisi ve Kelamcılara Eleştirisi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2008.
• Pavlin, James. “İslam Felsefesi Tarihi I”. çev. Şamil Öçal-H.Tuncay Başoğlu. Sünni Kelam ve Kelami İhtilaflar. ed. Seyyid Hüseyin Nasr- Oliver Leaman. İstanbul: Açılım Kitapevi, 2007.
• Taylan, Necip. İslam Düşüncesinde Din Felsefeleri. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları (MÜİF), 1997.
• Toktaş, Fatih. İslam Düşüncesinde Felsefe Eleştirileri. İstanbul: Klasik Yayınları, 2004.
• Topaloğlu, Bekir. “Hudûs”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. C. 28. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2003.
• Yazıcı, Muhammet. İbn Teymiyye’nin İslam İnanç Mezheplerine Bakışı. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınları., 2009.