Turizmde Etik Konulu Lisansüstü Çalışmaların İçeriklerine İlişkin Analiz (1987-2023)

Yıl 2023, Cilt: 3 Sayı: 2, 99 - 122, 26.12.2023

Berna Şad Mazlum , Selda Güven

Öz

Günümüzde etik sorunların yoğunluğu, etiğe yönelik ilginin artmasına sebebiyet vermiştir. Etik sorunların sıklıkla görüldüğü alanlardan birisi olan turizm endüstrisinde etik farkındalığın artırılması adına akademik çalışmaların yapılması önem taşımaktadır. Bu kapsamda araştırmada etik ile ilgili 1986-2023 tarihleri arasında Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı’nın resmi internet sitesinde yayınlanmış olan lisansüstü tezlerin belirli parametreler kapsamında bibliyometrik olarak incelenmesi ve turizm alanında etik ile ilgili yazılmış çalışmaların durumunun ortaya koyulması amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda 1338 yüksek lisans, doktora ve tıpta uzmanlık tezi incelenmiştir. Lisansüstü çalışmaları değerlendirme parametreleri, “yıllara göre dağılım”, “yazım diline göre dağılım”, “üniversitelere göre dağılım”, “bağlı olunan enstitülere göre dağılım”, “anabilim dalına göre dağılım”, “konularına göre dağılım” şeklindedir. Söz konusu tezler yıllara göre dağılım açısından incelendiğinde tezlerin %70’inin 2015 yılı ve sonrasında yazıldığı ve çoğunluğunun yüksek lisans tezi olduğu görülmüştür. En fazla tezin yazıldığı kurum Marmara Üniversitesi’dir. Konuları açısından ele alındığında sadece 44 tezin turizm alanında ele aldığı görülmektedir. Bu noktada etik bilincin geliştirilmesi, etik farkındalığın artırılması adına, sektör temsilcilerine, çalışanlarına ve turizm öğrencilerine yol gösterici olarak etik ile ilgili daha fazla lisansüstü çalışmanın gerçekleşmesi gerektiği belirtilebilir.

Anahtar Kelimeler

Etik, lisansüstü çalışmalar, bibliyometrik analiz, turizm

Kaynakça

• Acun Köksalanlar, A. ve Soykök, B. (2021). İznik ile ilgili lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17(38), 1-1.
• Akan, P. (2008). Uygulama açısından iş etiği kuralları ve evrensel turizm ilkeleri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(1), 7-20.
• Akbaş, M., Tuncer, İ., & Kadıoğlu, S. (2011). Lisans düzeyindeki hemşirelik okullarında etik eğitiminin durumu. Hemşirelik Okullarında Etik Eğitimi, 7(3), 206-211.
• Akova, O. ve Çalık İ. (2008). Turizm eğitimi alan öğrencilerin etik algılamaları üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 1-13.
• Aksöz, E. O. ve Yücel, E. (2020). Engelli turizmi alanındaki lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi. Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 388-404.
• Aktaş, K. (2014). Etik-ahlâk ilişkisi ve etiğin gelişim süreci. Uluslararası Yönetim ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(2), 22-32.
• Andrew, J., & Robottom, I. (2001). Science and ethics: some issues for education. Science Education, 85(6), 769-780.
• Aslan, A. ve Kozak, M. (2006). Turizmde gelişme ve etik sorunları: üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Ege Academic Review, 6(1), 49-61.
• Atar, B., & Şener, E. (2021). Çalışma hayatında ahlâk ve etik üzerine bibliyometrik bir çözümleme. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 29-42.
• Avcı, E. (2017). A normative analysis to determine the goals of ethics education through utilizing three approaches: rational moral education, ethical acculturation,and learning throughout life. International Journal of Ethics Education, 2, 125-145.
• Baytok, A., Çetin, A., Boyraz, M., Mutlu, H., ve Katırcıoğlu, H. (2019). Etik ve sosyal sorululuk konulu bildirilerin bibliyometrisi: Ulusal Turizm Kongreleri örneği. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1), 65-81.
• Birnbacher, D. (1999). Ethics and social science: which kind of co-operation? Ethical Theory and Moral Practice, 2(4), 319-336.
• Borgman, C. L., & Furner, J. (2002). Scholarly communication and bibliometrics. Annual Review of Information Science and Technology, 36, 3-72.
• Borgman, C. L., & Rice, R. E. (1992). The convergence of information science and communication: a bibliometric analysis. Journal of the American Society for Information Science, 43(6), 397-411.
• Broadus, R. N. (1987). Towards a definition of bibliometrics. Scientometrics, 12(5-6), 373-379.
• Cooper, C. (2002). Curricullum planning for tourism education. Teaching in Travel and Tourism, 2(1), 19-39.
• DeGeorge, R. T. (1987). The status of business ethics: past and future. Journal of Business Ethics, 6(3), 201-2011.
• Derryberry, W. P., & Thoma, S. J. (2000). The friendship effect: its role in the development of moral thinking in students. About Campus, 5(2), 13-18.
• Donthu, N., Kumar, S., Mukherjee, D., Pandey, N., & Lim, W. M.. (2021). How to conduct a bibliometric analysis: an overview and guidelines. Journal of Business Research, 133, 285-296.
• Ekundayo, T.C. ve Okoh A.I. (2018). A global bibliometric analysis of plesiomonas-related research (1990-2017). Plos One, 13(11), 1-17.
• Erdem, A. R. (2015). Bilim insanı yetiştirmede etik. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1, 25-32.
• Erdoğan, İ. (2006). Medya ve etik: eleştirel bir giriş. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(23), 1-26.
• Fennel, D. A. (2015). Ethics in Tourism. G. Moscardo, & P. Benckendorff içinde, Education for Sustainability in Tourism. CSR, Sustainability, Ethics & Governance (s. 45-57). Heidelberg: Springer.
• Fennell, D. A. (2006). Tourism Ethics. Newyork: Cromwell Press.
• Fisher, J. (2005). Social responsibility and ethics: clarifying the concepts. Journal of Business Ethics, 52(4), 391-400.
• Güven, S. (2023). Bilgi ifşası, bireysel etik değerler, örgütsel bağlılık ilişkisi: seyahat işletmesi çalışanları örnekleminde incelenmesi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Herubel, J.-P. V. (1999). Historical bibliometrics: its purpose and significance to the history of disciplines. Libraries & Culture, 34(4), 380-388.
• Holden, A. (2003). In need of environmental ethics for tourism. Annals of Tourism Research, 30(1), 94-108.
• Holden, A. (2019). Environmental ethics for tourism – the state of the art. Tourism Review, 74(3), 694-703.
• Hong, D. Z., Goh, J. L., Ong, Z. Y., Ting, J. J., Wong, M. K., Wu, J., . . . Tay, K. T. (2021). Postgraduate ethics training programs: a systematic scoping review. BMC Medical Education, 21(338), 1-17.
• Hultsman, J. (1995). Just tourism: an ethical framework. Annals of Tourism Research, 22(3), 553-567.
• Ilgaz, S., & Bilgili, T. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 199-210.
• İnce, M., Gül, H., ve Bozyiğit, S. (2017). Türkiye’de turizm pazarlaması konusunda yazılan lisansüstü tezlerin içerik analizi yöntemiyle incelenmesi: 1990-2016. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(5), 113-130.
• İnce, M. ve Uygurtürk, H. (2019). Marka kimliği, marka kişiliği, marka imajı ve marka konumlandırma alanında yapılan lisansüstü tezlere yönelik bir inceleme. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 224-240.
• Kiremit, R. F. (2019). Türkiye’de okul öncesi eğitimde dil gelişimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 159-174.
• Kozak Akoğlan, M ve Şahin, F. (2018). Bilgi ifşası ve etik ikilem üzerine çıkarımlar. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29(1), 1-8.
• Kuloğlu, M. E. (2022). Türkiye’de eğitim politikaları alanındaki güncel lisansüstü tezlerin bibliyometrik profili. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 78-91.
• Malloy, D. C., & Fennell, D. A. (1998). Codes of ethics and tourism: an exploratory content analysis. Tburism Management, 19(5), 453-461.
• Martinez-Lopez, F., Merigo, J. M., Valenzuela-Fernandez, L., & Nicolas, C. (2018). Fifty years of the European Journal of Marketing: a bibliometric analysis. European Journal of Marketing, 52(1/2), 439-468.
• Murphy, P. E. (1988). Implementing Business Ethics. Journal of Business Ethics, 7(12), 907-915.
• Oladinrin, O. T., Arif, M., Rana, M. Q., & Gyoh, L. (2023). Interrelations between construction ethics and innovation: a bibliometric analysis using VOSviewer. Construction Innovation, 23(3), 505-523.
• Olcay, A., & Pehlivan, N. (2012). Öğrencilerin turizm işletmelerinde etik dersine olan görüşlerinin çeşitli değişkenler açısından analizi. II. Disiplinlerarası Turizm Araştırmaları Kongres, (s. 29-40). Antalya.
• Payne, D., & Dirnanche, F. (1996). Towards a code of conduct for the tourism industry: an ethics model. Journal of Business Ethics, 15(9), 997-1007.
• Prisacariu, A., & Shah, M. (2016). Defining the quality of higher education around ethics and moral values. Quality of Higher Education, 22(2), 152-166.
• Sezgül, İ. (2019). Public relations ethics. Milli Eğitim, 48(222), 277-292.
• Sirin, S. R., Brabeck, M. M., Satiani, A., & Rogers-Serin, L. (2003). Validation of a measure of ethical sensitivity and examination of the effects of previous multicultural and ethics courses on ethical sensitivity. Ethics & Behavior, 13(3), 221-235.
• Şahin, F., & Yüksel, İ. (2021). Meaning and uniqueness of ethics and ethical teacher behaviors in the teaching profession. Inquiry in Education, 2(2), 1-17.
• Tribe, J. (2002). Research trends and imperatives in tourism education. Acta Turistica, 14(1), 61-81.
• Tsalikis, J., & Fritzsche, D. J. (1989). Business Ethics: A Literature Review with a Focus on Marketing Ethics. Journal of Business Ethics, 8(9), 695-743.
• Usta, A. (2011). Kuramdan uygulamaya kamu yönetiminde etik ve ahlak. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1(2), 39-50.
• Vallaster, C., Kraus, S., Lindahl, J. M., & Nielsen, A. (2019). Ethics and entrepreneurship: a bibliometric study and literature review. Journal of Business Research, 99, 226-237.
• Walia, N. (2022). Promoting ethics and morality in education for equality, diversity and inclusivity. Journal of Multidisciplinary Cases, 2(1), 1-9.
• White, G. (2001). Business Ethics. Journal of Business & Finance Librarianship, 6(4), 49-49.
• Wikipedia. (2023, Eylül 22). Wiikipedia. Wikipedia: https://tr.wikipedia.org/wiki/T%C3%BCrkiye%27deki_%C3%BCniversiteler_listesi adresinden alınmıştır
• Winter, C. (2020). A review of research into animal ethics in tourism: launching the annals of tourism research curated collection on animal ethics in tourism. Annals of Tourism Research, 84, 1-22.
• Wu, M., Long, R., Bai, Y., & Chen, H. (2021). Knowledge mapping analysis of international research on environmental communication using bibliometrics. Journal of Environmental Management, 298, 1-12.
• Yaman, H. R., & Gurel, E. (2006). Ethical ideologies of tourism marketers. Annals of Tourism Research, 33(2), 470-789.
• Yarcan, Ş. (2007). Profesyonel turist rehberliğinde mesleki etik üzerine kavramsal bir değerlendirme. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(1), 33-44.
• Yeager, L. B. (2002). Ethics as social science: the moral philosophy of social cooperation. Economic Affairs, 0(0), 61-62.