Evaluation of Qur’an Memorization together with Formal Education according to Stakeholders Views

Yıl 2020, Cilt: 2020 Sayı: 41, 903 - 956, 15.05.2020

Elif Uğur Cemil Osmanoğlu

https://doi.org/10.28949/bilimname.700283

Cited By: 8

Öz

Problem: Throughout history, Muslims have given great importance to memorizing the Qur'an. Memorizing the Qur’an in the Republic of Turkey, the responsibility of the Presidency of Religious Affairs (DİB) has continued in the Qur’an courses. With the new arrangement, the project of memorizing the Qur’an with formal education is implemented in Imam-Hatip Secondary Schools. The aim of the project is to help students complete and strengthen the Qur’an memorization without interrupting formal education. In addition, the Presidency of Religious Affairs has been trying to develop different Qur’an memory projects in recent years. One of these is the practice of memorizing the Qur’an with theology education at the university. In this project, students can receive Hifz education without interrupting their undergraduate education. In this study, it was aimed to evaluate the two project mentioned above through the eyes of administrators, teachers and students. The analysis of the Qur’an memorization projects together with formal education in the light of scientific data obtained from stakeholders is important for the development of such practices from a scientific perspective.

Method: This research is a case study. In the study, a semi-structured interview form consisting of open-ended questions prepared for administrators, teachers and students was used. The working group consists of administrators, teachers and students selected from the schools that provide memory education at the secondary school level and the Qur'an courses that provide the hifz education at the theology education level. Purposeful and maximum diversity sampling was created. In the research, interviews were made with 2 administrators, 8 teachers (hifz teacher) and 16 students. Descriptive analysis technique was used to analyse the data. The answers given by the participants to open-ended questions were interpreted under different themes created based on the sub-problems of the research. With the data obtained from the study group, different dimensions of the Qur’an memorization together with both secondary and theological education were tried to be enlightened. The data obtained in the study were analysed around the structure and organization, purpose/importance, instructor and student quality, student selection, transition to memorization, memorization methods, tools and materials, guidance and sociocultural activities, measurement-evaluation and physical conditions, respectively.

Conclusion and suggestions: As a result of the research, it was seen that the Qur’an memorization together with formal education was found to be highly important by the participants. The participants are aware of the importance of the projects examined in this research. The participants stated that the Qur’an can be memorized without losing time with such projects and this is also very important. According to them, the fact that the personnel infrastructure and institutional identity of the projects are not sufficiently caused many problems. Students mostly criticized the teachers involved in the project on memorization method, communication and guidance. It is noteworthy that the majority of the participants expressing such criticism were students who had difficulty in the Qur’an memorization or left this education. On the other hand, administrators and teachers who participated in the research found the quality of the students in the project weak. According to them, students have deficiencies such as self-control problems, low motivation, not working enough or not wanting to work, indifference and unwillingness, not participating in studies. It can be said that all the problems are closely related to student selection for such project. Indeed, the participants criticized the selection of students for both projects. In the light of the opinions, it is understood that the commission created during the student selection process and the way this commission works created many problems. In the student selection examination, it was clearly criticized that the students were asked questions that measure academic knowledge rather than questions related to the Quranic memorization. In particular, students pointed out that there should be a special exam for memorizing the Qur'an in student selection. It is understood that some students entered the projects examined in the research unconsciously.

As a result, it is understood that there are many positive and negative aspects in the structure and operation of both projects examined in the research. The projects need to be improved from a scientific perspective, considering the issues criticized by the participants. In this context, the human, legal and institutional infrastructure of projects for the Qur’an memorization with formal education should be improved, and especially the faulty aspects should be resolved. At this point, the most important issue is the selection of qualified hifz teachers. In addition, current teachers need to be trained urgently on issues such as guidance, instructional strategies, communication, measurement and evaluation. The commission created during the student selection process should be reorganized, the commission members should be formed with a healthier and participatory approach, and the questions in the student selection examination should be strong in terms of measurement and evaluation. At this point, it is necessary to prepare questions for measuring candidate students' memorizing ability. It is necessary to put Qur’an memorization methods and assessment and evaluation practices abandoned to the personal experiences and initiatives of the teachers on a scientific basis, and to conduct new and original researches on transferring the scientific experience and examples of good practice in different educational areas to the Qur’an memory area.

Paydaşlarına göre örgün eğitimle birlikte hafızlık uygulamasının değerlendirilmesi

Öz

Müslüman toplumlarda hafızlık eğitimine büyük önem verilmiştir. İslam dünyasında Kur’an’ın öğrenilmesi-öğretilmesi ve bu çerçevede oluşan Kur’an ilimleri noktasında birçok eser telif edilmiş, bu eserler zamanla daru’l-kur’an ve daru’l- huffaz’ların müfredatını meydana getirmiştir. Selçuklu ve Osmanlı’da daru’l-kur’an ve daru’l-huffaz’larda devam eden hafızlık eğitimi, Cumhuriyet sonrası Türkiye’de Diyanet İşleri Başkanlığı’nın sorumluluğunda, Kur’an kurslarında varlığını sürdürmüştür. 

Günümüzde hafızlık eğitiminde yapılan yeni düzenlemeyle Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı İmam-Hatip Ortaokullarında örgün eğitimle birlikte hafızlık projeleri uygulanmaya başlanmıştır. Proje dâhilinde öğrencilerin okula ara vermeden hafızlıklarını tamamlamaları ve pekiştirmeleri ön görülmüştür. Bu uygulamanın yanında Diyanet İşleri Başkanlığı son yıllarda farklı hafızlık projeleri de geliştirmeye çalışmaktadır. Bunlardan birisi de İlahiyat lisans eğitimiyle birlikte hafızlık uygulamasıdır. Bu uygulama ile öğrenciler eğitimlerine ara vermeden hafızlık eğitimi alabilmektedirler. 

Bu araştırmada işte yukarıda sözü edilen iki uygulamanın idareci, öğretici ve öğrenci gözüyle durumunu ortaya koymak amaçlanmıştır. Örgün eğitimle birlikte hafızlık uygulamasının paydaşların görüşleri ışığında incelenmesi, bu kapsamda verilen hafızlık eğitiminin veriler ışığında değerlendirilmesi, bu tür uygulamaların bilimsel bir bakış açısıyla geliştirilmesi açısından oldukça önemlidir. Nitel araştırma yöntemi kullanılan bu çalışmada veriler mülakat tekniği ile elde edilmiştir. 

Yarı yapılandırılmış görüşme formunun kullanıldığı çalışmada, idareci, öğretici ve öğrencilerden oluşan 26 kişilik çalışma gurubundan elde edilen verilerle ortaokul ve ilahiyat lisans eğitimiyle hafızlık uygulamasının farklı boyutlarını aydınlatıcı bilgiler elde edilmiştir. Araştırma sonucunda örgün eğitimle birlikte hafızlık uygulamasının önemli bulunduğu, buna karşılık projeye öğrenci seçiminden öğrenci başarısını değerlendirmeye, personel niteliklerinden rehberlik faaliyetlerine kadar birçok konuda çeşitli aksaklıklar yaşandığı anlaşılmış bunların iyileştirilmesi noktasında bilimsel verilere dayalı, paydaş memnuniyeti ve iş birliğini, kurumlar arası eşgüdüm ve koordinasyonu esas alan bir yaklaşımın daha anlamlı olacağı vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, Örgün eğitim, Hafızlık eğitimi, Ortaokul, İlahiyat

Kaynakça

• ADIGÜZEL, A., Kılıç, A., Aslanargun, E., Şahin, Ş., Ökmen, B., & Boyacı, Z. (2018). Hafız İmam Hatip Ortaokullarındaki Hafızlık Eğitimine İlişkin Öğretici ve Öğrenci Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17, 1453-1475.
• AKAY, C. (2016). Öğrenmeyi Etkileyen Temel Faktörler ve Genel Öğrenme Öğretme İlkeleri. T. Yanpar_Yelken, & C. Akay[Ed.], “Öğretim İlke ve Yöntemleri” içinde (s. 25-42). Ankara: Anı Yayıncılık.
• AKDEMİR, M. A. (2010). Kur’an Ezberinde Kalite İhtiyacı ve Donanımlı Hafızlık. Usul,, 1(13).
• AKYÜREK, S. (2005). Kur’an Kursu Öğreticisinin Mesleki Yeterlikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,(18).
• AKYÜREK, S. (2015). Din Öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• AYDIN, M. Ş. (2010). Bir Din Eğitimi Kurumu Olarak Kur’an Kursu. Ankara: DİB Yayınları.
• AYDIN, M. Ş. (2018). Din Eğitimi Bilimi. Kayseri: Kimlik Yayınları.
• BALABAN, S. J. (2017). Öğrenmede Güdülenme. Y. Kuzgun , & D. Deryakulu[Ed.], Eğitimde Bireysel Farklılıklar içinde (s. 167-195). Ankara: Nobel.
• BALTACI, C. (1999). Cumhuriyet Döneminde Kur’an Kursları. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi.
• BAYRAKTAR, M. F. (2008). Hafızlık Eğitiminin Geleneksel Yöntemleri ve Kur’an Kursları . X. Kur’an Sempozyumu Kur’an ve Eğitim. Ankara.
• BENLİ, A. (2015). İlahiyat Fakültelerinde Yürütülen Kur’an Okuma Ve Tecvid Dersleri İçin Bir Program Önerisi. Bilimname(XXVIII), 125-165.
• BOZKURT, N. (1993). Daru’l- Kurra. TDV İslam Ansiklopedisi (Cilt 8, s. 543-545). içinde İstanbul: TDV Yayınları.
• BUYRUKÇU , R. (2001). Kur’an Kurslarında Din Eğitimi ve Verimliliği Üzerine Bir Araştırma (Göller Bölgesi Örneği). Isparta: Fakülte Kitabevi.
• CÜCELOĞLU , D. (2018). İnsan İnsana. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• ÇAYLI, A. F. (2005). Kur’an Kursu Öğreticilerine Göre Hafızlık Öğretimi Ve Problemleri (Göller Bölgesi Örneği)(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), . Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, SBE.
• ÇELİK, Ö. (2012). Hafızlık. Araşan Sosyal Bilimler Enstitüsü İlmi Dergisi, 13(14).
• DİB. (2010 ). Hafızlık Eğitim Programı. Ankara.
• DİB. (2014). Personel Yeterlikleri. 2019 tarihinde Web Sitesi: https://hukukmusavirligi.diyanet.gov.tr/Documents/Diyanet%20%C4%B0%C5%9Fleri%20Ba%C5%9Fkanl%C4%B1%C4%9F%C4%B1%20Personel%20Yeterlikleri.pdf adresinden alındı DİB. (2016, 21 10). Kur’an Eğitim ve Öğretimine Yönelik Kurslar İle Öğrenci Yurt ve Pansiyonları Yönetmeliği. 2019 tarihinde https://istanbul.diyanet.gov.tr/beykoz/Sayfalar/contentdetail.aspx?MenuCategory=Kurumsal&contentid=227 adresinden alındı
• DİB. (2016). Kur’an Kursları Uygulama Esasları. DİB.
• DÖGM. (2016). Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık İmam-Hatip Ortaokulları Vizyon Belgesi. 2018 tarihinde https://docplayer.biz.tr/46211386-Dgn-ogretgmg-genel-mudurlugu-orgun-eggtgmle-bgrlgkte-hafizlik-gmam-hatgp-ortaokullari-vgzyon-belgesg.html adresinden alındı
• ERDEN , M. (1998). Öğretmenlik Mesleğine Giriş. İstanbul: Alkım Yay.
• ERMİŞ, E., Doğan, E., Erilli, N. A., & Satıcı, A. (2015). Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarının İncelenmesi: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Örneği. Spor ve Performans Araştırmaları Dergisi, 6(1).
• FIRAT, Y. (2007). Kur’an Öğretimi ve Hafızlık Eğitimi Üzerine Bazı Düşünceler. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,, 2(23), 549- 568.
• GÜLER, N. (2018). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Pegem Akademi.
• GÜNDOĞDU, K. (2015). Ölçülebilir Öğrenme Amaçlarının Oluşturulması . E. Karip [Ed.], Ölçme ve Değerlendirme içinde (s. 17-50). Ankara: Pegem.
• GÜNEŞ, A. (2019). Türkiye’de Yeni Bir Model Olarak Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık. İstanbul: Arı Sanat Yayınevi.
• GÜNGÖR, A. (2009). Toplumsal ve Duygusal Gelişim . A. Ulusoy[Ed.], Gelişim ve Öğrenme içinde(s. 93-124). Ankara: Anı. Hadislerle_İslam. (2017). Allah'ın Kitabı Sözlerin En Güzeli (Cilt 1). İstanbul: DİB.
• HASAN, Ö. H. (2004). Kur’an-ı Kerim Öğretimi (Çev: Yusuf ALEMDAR). Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,, VIII.
• KAYA, D. (2010). Kur’an-ı Kerim Öğretim Yöntemlerinin (Hafızlıkta ve Yüzünden Okumada) Geliştirilmesi. İstanbul: TİDEF Yayınları.
• KAYA, Z. (2005). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Geliştirme. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• KOÇ, A. (2005). Kur’an Kurslarında Eğitim ve Verimlilik. Ankara: İlahiyat Yay.
• KOÇ, A. (2010). Kur’an Kurslarında Eğitim ve Verimlilik(Tespitler- Öneriler). İstanbul: TİDEF.
• KOÇ, G. (2009). Sosyal Öğrenme Kuramı. A. Ulusoy[Ed.], Gelişim ve Öğrenme içinde (s. 207-244). Ankara: Anı Yayıncılık.
• KORKMAZ, M. (2012). Kur’an Kursu Öğreticilerinin Eğitim- Öğretim Yeterlikleri. Ankara: TDV .
• KORKMAZ, M. (2017). Din Öğretimi Teknolojisi ve Materyal Geliştirme. Kayseri: Kimlik Yayınları.
• KUZGUN, Y. (1995). Rehberlik ve Psikolojik Danışma. Ankara: ÖSYM Yayınları.
• KUZGUN, Y. (2017). Zeka ve Yetenekler. Y. Kuzgun, & D. Deryakulu[Ed.], Eğitimde Bireysel Farklılıklar içinde (s. 13-70). Ankara: Nobel.
• KUZGUN, Y., & Deryakulu, D. (2017). Bireysel Farklılıklar ve Eğitime Yansımaları. Y. K. Deryakulu [Ed.], Eğitimde Bireysel Farklılıklar içinde (s. 1-12). Ankara: Nobel Yayıncılık,.
• KÜÇÜKAHMET, L. (1995). Öğretim İlke ve Yöntemleri. Ankara: Gazi Büro Kitabevi.
• KÜÇÜKAHMET, L. (2009). Program Geliştirme ve Öğretim. Ankara: Nobel Yayınları.
• MEB. (2013). Psiko- Motor Gelişim. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi. içinde Ankara.
• MEB. (2018, Mart). Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Projesi Uygulama Usul ve Esasları. 05 01, 2019 tarihinde http://dogm.meb.gov.tr/orgun_egitimle_birlikte_hafizlik.pdf adresinden alındı
• MEB. (2018_06). hafizlik-projesi-liste.pdf. Temmuz 2019 tarihinde http://dogm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar adresinden alındı
• MEYDANLIOĞLU , A. (2016). Çocukların Besin Tüketimi Ve Beslenme Davranışlarının Akademik Başarılarına Etkisi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi,, 5(4).
• NAZIROĞLU, B., & Vahapoğlu, V. (2017). Türk Milli Eğitim Sisteminde Meydana Gelen Değişikliklerin Kur’an Kurslarındaki Öğrenci Yapısına Etkisi. RTEÜİF Dergisi(11).
• ÖZBEK, Ö. (2015, Kasım). Dünyada Hafızlık Yöntem Örnekleri. Bilimname(29), 183-209.
• SALİHOĞLU, Z. (2013). Başarılı Hafız Olma ve Yetiştirme Metodları. İstanbul: Yasin Yayınevi.
• SEL, S. (2012). Yaz Kur’an Kurslarında Kur Sistemi . Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
• SENEMOĞLU, N. (2018). Gelişim, Öğrenme ve Öğretim Kuramdan Uygulamaya. Ankara: Anı Yayıncılık.
• SLAVIN, E. R. (2017). Eğitim Psikolojisi Kuram ve Uygulama, (Çev. Galip Yüksel). Ankara: Nobel Yayınları.
• SÖNMEZ, V. Öğretmenlik Mesleğine Giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• ŞAĞBAN, V. (2011). Hafızlıkta Aday Sürecinin Önemi. YECDER II. Ulusal Din Görevlileri Sempozyumu. İstanbul: YECDER.
• ŞAHİN, H. (2011). İslam Kültür Tarihinde ‘Kur’an Hıfzı’ Geleneği ve Günümüzdeki Uygulama Biçimleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi) . Ankara: Anakara Üniversitesi SBE.
• ŞENSOY, S. A., & Sağöz, A. (2015). Öğrenci Başarısının Sınıfların Fiziksel Koşulları ile İlişkisi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 16(3).
• TEKİN, H. (1991). Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme. Ankara: Yargı Yayınevi.
• TEMEL, N. (2007). Kur’an Talimi ve Hafızlık Eğitimi. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi,(18), 35-60.
• ÜRKMEZ, A. (2012). Hafız Destekli Sınıf Projesi. Yaygın Din Eğitimi Sempozyumu, 1, s. 300. Ankara.
• YELKEN, T. Y. (2017). Öğretim Teknolojileri ve Materyal Tasarımı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• YEŞİLYAPRAK, B. (2000). Eğitimde Rehberlik Hizmetleri. Ankara: Nobel Yayınları.
• YILDIRIM, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yay.
• YILMAZ , N. (2012, Aralık). Kur’an Öğretiminde Temel İlkeler ve Yöntem- Teknikler. 2018 tarihinde https://docplayer.biz.tr/5208633-Kur-an-ogretiminde-temel-ilkeler-ve-yontem-teknikler.html adresinden alındı
• YILMAZ, A. (2015). Ölçme Değerlendirmede Testler. E. Karip [Ed.], Ölçme ve Değerlendirme içinde(s. 152-231). Ankara: Pegem Akademi.