An ethnobotanical research of the Kalecik mountain area Şanlıurfa, South-East Anatolia

Year 2013, Volume: 6 Issue: 2, 84 - 90, 01.05.2013

Hasan Akan Mahmut Aydoğdu² M Mustafa Korkut³ M Maruf Balos

Abstract

This research was carried out to reveal the ethnobotanical characteristics of the settlements and the floristic composition of Kalecik Mountain area, between the years 2002 and 2003. The research area is located within the boundaries of Şanlıurfa in south-east Anatolia, and in the C7 square of the Grid system of Flora of Turkey. During the study, interviews were applied at different times to different people in five rural settlements of the region. Interviews were conducted with 15 boys, 51 men and 29 women, totally 95 informants, by showing them the gathered plants. 516 plant specimens belonged to 39 families, and 238 taxa were determined within the research area. Among these, 126 taxa gathered within the research area had local names and were known as useful to the villagers. It was determined that 38 of these plants were used as food, 37 for medicinal purposes, 32 as fodder plants and 5 as ornamental plants, 5 in producing broom, 5 for fuel, 4 in dying, 3 in children’s games, and 3 were used as indicator plants. Moreover, according to the survey results, 11 of these plants were determined to have harmful effects on animals. As a result, the percentage of the usefuls within the total is 48.3%

Keywords

Flora, Ethnobotany, Kalecik mountain, Şanlıurfa

Kalecik dağı alanında etnobotanik bir araştırma Şalıurfa, Güneydoğu Anadolu

Abstract

Bu araştırmada 2002-2003 yılları arasında florası tespit edilen Kalecik Dağının etnobotanik özelliklerinin ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Araştırma alanı Şanlıurfa il sınırları içerisinde ve Grid sistemine göre C7 karesindedir. Araştırma bölgesinde 39 familyaya bağlı 140 cins ve 238 takson tespit edilmiştir. Çalışma sırasında bölgeden tespit edilen 5 ayrı yerleşim birimine farklı zamanlarda gidilerek önceden hazırlanmış anketler farklı kişiler üzerinde uygulandı. Anketler, 4’ü çocuk, 25 erkek ve 9 kadın olmak üzere toplam 34 denek üzerinde, toplanmış bitkilerin gösterilmesi şeklinde yapıldı. Araştırma alanından toplanan 238 taksondan yalnızca 126 tanesinin yöresel isimlerinin bulunduğu tespit edildi. Bu bitkilerin 38 tanesinin yiyecek olarak, 37 tanesinin tedavi amaçlı, 32 tanesinin yem bitkisi olarak, 5 tanesinin süs bitkisi olarak, 5 tanesinin süpürge yapımında, 5 tanesinin yakacak olarak, 4 tanesinin boyama amaçlı, 3 tanesinin çocuklar tarafından oyun amaçlı, 3 tanesinin de indikatör bitki olarak kullanıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca bu bitkilerden 11 tanesinin zararlı etkilerinin olduğu anketler sonucu tespit edilmiştir

Keywords

Flora, etnobotanik, Kalecik dağı, Şanlıurfa

References

• Aksoy, C., Yücecan, S., Çiftçi N., Tayfur, M., Akgün, B., Taşçı, N. 1988. Kanser hastalığında tedavi amacıyla kullanılan yöresel bitkiler. Beslenme ve Diyet Dergisi. 17: 111-120.
• Anonymous. 2001. GAP yöresindeki endemik ve tıbbi bitkiler. Türkiye Çevre Vakfı Yayını. Önder Matbaa. Ankara.
• Baytop, T. 1997. Türkiye’de bitkilerle tedavi: geçmişte ve bugün. İstanbul Üniversitesi Yayınları. İstanbul.
• Baytop, T. 1999. Türkçe bitki adları sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları. Ankara.
• Çini, M. 1983. Urfa’ya özgü ilaçlar. Harran Dergisi. 19: 6-7.
• Davis, PH (ed.). 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Islands. vol. 1-9. Edinburgh University Press. Edinburgh.
• Davis, PH., Mill RR., Tan, K. (eds). 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Islands (Supplement). vol. 10. Edinburgh University Press. Edinburgh.
• Ersin, F., Aksoy, Ş. 2004. Şanlıurfa’da bir halk hekimi “attar İsa”. Türkiye Klinikleri Tıp Etiği-HukukuTarihi. 12: 87-91.
• Nahya, Z. 1983. Urfa’da doğum gelenek ve görenekleri. Türk Folklor Araştırmaları. 73-80.
• Özel, H. 1999. Güneydoğu anadolu bölgesi tıbbi ve aromatik bitkileri. GAP I. Tarım Kongresi. 869-876. Şanlıurfa.
• Polat, R., Çakılcıoğlu U., Ertuğ, F., Satıl, F. 2012. An evaluation of ethnobotanical studies in Eastern Anatolia. Biological Diversity and Conservation. 5/2:23-40.
• Yağmur, C., Yücecan, S., Tayfur, M., Akgün, B., Taşçı, N. 1991. Sindirim sistemi rahatsızlıklarında kullanılan yöresel bitkiler. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi. 6 /1:137-154.
• Yıldız, A. 1997. Şanlıurfa’da halk hekimliği. Akademik Bakış Dergisi. 2: 35-36.
• Yıldız, A. 2000. Aktar İsa. Şanlıurfa Memleket Dergisi. 5/26: 1-30. .