Âmir eş-Şa‘bî’nin Siyer Kaynaklarındaki Rivayetlerinin Muhteva Açısından Değerlendirilmesi

Year 2020, Volume: 17 Issue: 17, 15 - 42, 30.06.2020

Cahid Kara

Abstract

Tâbiûn devri hadis ve fıkıh alanlarındaki zengin âsâr bilgisiyle önemli âlimlerden Âmir eş-Şa‘bî, siyer kaynaklarında da yer alan çeşitli rivâyetlerinin olduğu görülmektedir. Bu çalışmayla ilk olarak Âmir eş-Şa‘bî’nin siyer kaynaklarında yer alan rivâyetleri şekil ve muhteva bakımından değerlendirilecektir. Rivâyetlerinin tematik bütünlüğü açıdan değerlendirilmesi, siyerin ana konularını ne derece kapsadığını ortaya koyacaktır. Bunun yanı sıra Âmir eş-Şa‘bî’nin siyer kaynaklarındaki rivâyetlerinin tahric olmaksızın kullanım şekline göre sened ve muhteva açısından da ele alınması gerekmektedir. Siyer âlimlerinin siyer konulu rivâyetlerde muhteva bütünlüğünü sağlama gerekçesiyle genelde başvurdukları telfik sistemine Şa‘bî’nin yaklaşımı, ayrıca kendisinin siyer rivâyetlerinin ana konulara mı yoksa ana konuları destekleyici ikinci dereceden detay bilgilere mi sahip olduğu bu çalışmanın temel amaçlarından biridir. İlaveten, Âmir eş-Şa‘bî’nin kendi dönemi ve sonrasında yaşamış siyer âlimleri nazarındaki rivâyetlerinin değeri de belirlenmelidir. Bu şekilde Âmir eş-Şa‘bî’nin siyer muhtevalı rivâyetleri hangi dönemden itibaren kaynaklarda yer aldığı ortaya konulabilecektir. Kaynaklarda belirtildiği gibi Âmir eş-Şa‘bî’nin siyer konularında müstakil çalışmalarının olduğu bilgisi tüm bu incelemeler neticesinde ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Keywords

Siyer, Megâzî, Tabiûn, İsnad, Âmir eş-Şa‘bî

Evaluations on the Narrations of Âmir al-Sha‘bî in Seera Sources

Abstract

Âmir ash-Sha‘bî has a variety of narrations in the seera sources. Through this study, first of all, Sha‘bî’s narrations in the seera sources would be reviewed in terms of form and content. Evaluating his narratives in terms of thematic integrety of seera would reveal how much they involve the main matters of seera. In addition, related narrations of Sha‘bî should be dealt with in terms of isnâd without tahkric and text as well. One of the main purposes of this study is to bring out Sha‘bî’s approach to the telfiq method which was used by seera scholars in order to ensure the thematic integrity of the seera narrations in general; moreover, whether Sha‘bî’s narrations are on the main matters or second-order detailed information supporting the main subject. Value of his narrations in the eyes of the seera scholars lived during and after his period should be also determined. In this way, it would be possible to reveal that from which period Sha‘bî’s narrations has been included in the sources. As stated in the sources, it would be tried to put forward the knowledge that Sha‘bî has individual studies on the issues of seera as a result of all these investigations. 

Keywords

Seera, Maghāzī, Tabi‘un, Isnād, Âmir ash-Sha‘bî

References

• Babanzâde İsmail Paşa el-Bağdâdî. Hediyyetü’l-ârifîn esmâ‘ü’l-müellifîn ve âsârü’l-musannifîn. 3 Cilt. B.y.: Müessesetü’t-Târîhi’l-Arabî, ts.
• Belâzürî, Ebü’l-Hasen Ahmed b. Yahyâ b. Câbir b. Dâvûd. Ensâbü’l-eşrâf. Thk. Süheyl Zekkâr-Riyâd Zirikli. 13 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1996.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmâîl b. İbrâhîm. et-Târîhu’s-sağîr. Nşr. Mahmud İbrahim Zâyed. 2 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Ma’rife, 1986.
• Hâkim en-Nîsâbûrî, Ebû Abdillâh Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed. Ma‘rifetü ‘ulûmi’l-(usûli’l-) hadîs. Thk. Ahmed b. Fâris es-Selûm. Beyrut: Dâru İbn Hazm, 2003.
• Halebî, Ebü’l-Ferec Nûrüddîn Alî b. Burhâniddîn İbrâhîm b. Ahmed. es-Sîretü’l-Halebiyye (İnsânü’l-uyûn fî sîreti’l-emîni’l-me‘mûn). Thk. Ahmed Tu‘ame Halebî. 3 Cilt. Beyrut: Darül-Ma‘rife, 2012.
• Hatîb el-Bağdâdî, Ebû Bekr Ahmed b. Alî b. Sâbit. Târîhu Medineti’s-Selâm. Thk. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. 17 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Garbî’l-İslâmî, 2001.
• İbn Abdülber, Ebû Ömer Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdillâh b. Muhammed. ed-Dürer fi ihtisâri’l-megâzî ve’s-siyer. Thk. Şevki Dayf. Kahire: Dârü’t-Tahrîr, 1966.
• İbn Asâkir, Ebü’l-Kāsım Alî b. el-Hasen b. Hibetillâh b. Abdillâh b. Hüseyn. Târîhu Medîneti Dımaşk. Thk. Mühibbüddîn Ebî Saîd Ömer b. Garâme el-Amrî. 80 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Fikr, 1995.
• İbn Hacer, Ebü’l-Fazl Şihâbüddîn Ahmed b. Alî b. Hacer el-Askalânî. Tehzîbü’t-Tehzîb. Nşr: İbrahim ez-Zeybek-Âdil Mürşid. 4 Cilt. B.y.: Müessesetü’r-Risâle, ts.
• İbn Hallikân, Ebü’l-Abbâs Şemsüddîn Ahmed b. Muhammed b. İbrâhîm b. Ebî Bekr b. Hallikân. Vefeyâtü’l-a‘yân ve enbâ‘ü ebnâ‘i’z-zamân mimmâ sebete bi’n-nakl evi’s-semâ‘ ev esbetehü’l-‘ayân. Thk. İhsan Abbas. 8 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1978.
• İbn Hişâm, Ebû Muhammed Cemâlüddîn Abdülmelik b. Hişâm. es-Sîretü’n-Nebeviyye. Thk. Mustafa es-Sakkâ v.dğr. 2 Cilt. Kahire: Dârü’l-Ma’rife, ts.
• İbn İshâk, Ebû Abdillâh Muhammed b. İshâk b. Yesâr. Sîretü İbn İshâk. Thk. Muhammed Hamidullah. Konya: Y.y., 1981.
• İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim b. Kuteybe ed-Dîneverî. el-Ma‘ârif. Thk. Servet Ukkâşe. Kahire: Darü’l- Maʿârif, 1981.
• İbn Seyyidünnâs, Ebü’l-Feth Fethuddîn Muhammed b. Muhammed. ‘Uyûnu’l-eser fî fünûnü’l-megâzî ve’ş-şemâil ve’s-siyer. Nşr. Muhammed el-Îd el-Hatrâvî-Muhyiddin Mestû. 2 Cilt. Dımaşk: Mektebetü Dari’t-Türâs, 1992.
• İbn Sa‘d, Ebû Abdillâh Muhammed b. Sa‘d b. Menî‘. et-Tabakâtü’l-kübrâ. Nşr. Riyâd Abdullah Abdulhâdî. 8 Cilt. Beyrut: İhyâu’t-Turâsi’l-Arabî, 1996.
• İbnü’l-İmâd Ebü’l-Felâh Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed. Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb. Thk. Abdülkâdir el-Arnâûd-Mahmud el-Arnâûd. 10 Cilt. Y.y.: Dâru İbn Kesîr, 1986.
• Juynboll, Gualtherüs Hendrik Albert. “Al-Sha‘bî”. Encyclopaedia of Islam. 9: 162-163. Leiden: E.J. Brill, 1997.
• Kandemir, M. Yaşar. “Şa‘bî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18: 217-218. İstanbul: TDV Yayınları, 2010.
• Kehhâle, Ömer Rıza. Mu‘cemü’l-müellifîn. 4 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1993.
• Kelâî, Ebü’r-Rebî‘ Süleymân b. Mûsâ b. Sâlim. el-İktifa bimâ tedemmenehû min Megâzî Resûlillâh ve’s-selâseti’l-Hulefâ. Thk. Muhammed Kemâlüddin İzzeddin Ali. 2 Cilt. Y.y.: Âlemü’l-Kütüb, 1997.
• Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1985.
• Krenkov, F., “Şa‘bî”. İslam Ansiklopedisi. 9: 266-268. Eskişehir: 1997.
• Küçük, Raşit, “İsnad”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23: 154-159. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
• Mizzî, Ebü’l-Haccâc Cemâlüddîn Yûsuf b. Abdirrahmân b. Yûsuf. Tehzîbü’l-kemâl fî esmâ‘i’r-ricâl. Thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1988.
• Öz, Şaban. İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2006.
• Özel, Mustafa. “Bir Tefsir Kaynağı Olarak İbn Hişâm’ın es-Sîresi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14 (2001): 205-215.
• Sezgin, Fuad. Târîhü’t-türâsi’l-‘Arabî. 3 Cilt. Y.y.: Muhammed b. Suûd Üniversitesi, 1991.
• Süheylî, Ebü’l-Kâsım Abdurrahmân b. Abdillâh b. Ahmed el-Has‘amî. er-Ravzü’l-ünüf fî Şerhi’s-sîreti’n-Nebeviyye li’bni Hişâm. Nşr: Mecdî b. Mansûr b. Seyyid eş-Şûrâ. 4 Cilt. Beyrut: Dârü’l-Kütübi’l-̒İlmiyye, ts.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. Târîhu’t-Taberî. Thk. Muhammed Ebü’l-Fadl İbrahim. 11 Cilt. Kahire: Dârü’l-Meârif, ts.
• Ürkmez, Ahmed. “Tarih Kaynaklarından Özgün Bir Hadisçi Portresi: Şa‘bî”. Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 28 (2009): 123-152.
• Vekî‘, Ebû Bekir Muhammed b. Halef b. Hayyân ed-Dabbî. Ahbârü’l-kudât. 3 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, ts.
• Zehebî Ebû Abdillah Şemsüddîn Muhammed b. Osman. Siyerü a‘lâmi’n-nübelâ‘. Thk. Şuayb el-Arnaût. 25 Cilt. Beyrut: Müessesetü'r-Risâle, 1982.