Türkiye’nin Cumhuriyet Dönemi Ulusal Bilim-Teknoloji Politikalarında Bilgi Yönetimi ve Bir Model Önerisi

Year 2022, , 147 - 162, 30.06.2022

Selda Ekici , Bülent Yılmaz, Ph.d.

https://doi.org/10.33721/by.1012906

Abstract

Bilginin ülke kalkınmasında bir güç olarak kullanılabilmesi, bilgiyi erişilebilir ve kullanılabilir kılan bilgi yönetiminin ulusal politikalarla bütünleşmesi ve politikalarda merkezi olarak konumlandırılmasına bağlıdır. Bu çalışma, Türkiye'de Cumhuriyet Dönemi (1923 ve sonrası) ulusal bilim-teknoloji politikalarında bilgi yönetimine yönelik algı ve yaklaşımı incelemeyi amaçlamaktadır. Ayrıca, ulusal bilim-teknoloji politikalarıyla bütünleştirilmiş etkin bir bilgi yönetimi politikası için bir model önermektedir. Çalışmada, bilgi yönetimi için kavramsal bir çerçeve çizilmiş ve ulusal bilim-teknoloji politikalarında bilgi yönetimine yönelik algı ve yaklaşım (1) literatür taraması ve (2) içerik analizi teknikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Daha sonra bilgi yönetimini ulusal bilim ve teknoloji politikaları içinde konumlandıran bir model geliştirilmiştir. Türkiye'de Cumhuriyet Dönemi'nde bilgi yönetimi ile doğrudan ilgili olduğu belirlenen iki yüz on sekiz (218) ulusal politika belgesi veri kaynağı olarak incelenmiştir. Ulusal bilim-teknoloji politikalarıyla bütünleşmiş etkili bir bilgi yönetimi politikası modeli geliştirmek için çalışmadan elde edilen bulgular kullanılmıştır. Çalışmada ulaşılan sonuçlar, bilginin kalkınmadaki önemine ilişkin farkındalığın arttığını, ancak Türkiye'nin Cumhuriyet Dönemi bilim-teknoloji politikalarında bilgi yönetimi algısının çok düşük olduğunu ortaya koymuştur. Ulusal bilim-teknoloji politikalarıyla bütünleşik etkin bir bilgi yönetimi politikasının gerekliliği konusunda anlayış oldukça yetersizdir. Bu anlayış eksikliği, bilgi yönetiminin alt süreçlerine ilişkin politika alanları arasında kopukluk yaratmakta, bu alt süreçlerle ilgili politika alanlarının dengesiz gelişmesine, bu alanların diğer politika alanlarıyla ilişkilendirilmesine ve kurumsal/kurumlar arası yetki ve sorumluluklarda karmaşaya neden olmaktadır. AR-GE ve yenilik uygulamaları, bilgi erişim hizmetlerinin bilgi ve iletişim teknolojileri doğrultusunda planlanması, bilgi altyapısı ve bilgi sistemlerinin geliştirilmesi politikalardaki genel bilgi yönetimi yaklaşımıdır. Çalışma kapsamında sunulan “Ulusal Bilim-Teknoloji Politikaları Bağlamında Bilgi Yönetimi Stratejisi Geliştirme ve Uygulama Modeli”, ulusal bir bilgi yönetimi stratejisi geliştirmeye bütüncül bir bakış açısı sunduğu için özgünlük göstermektedir. Ayrıca bu çalışmada kullanılan yöntem, bilgi politikaları analizinde çalışabilmesi açısından özgündür.

Keywords

Ulusal Bilim-Teknoloji Politikaları, Bilgi Yönetimi, Bilgi Kaynakları

Information Management in Turkey’s National Science and Technology Policies and A Model Proposal

Abstract

The use of information as a power in the development of a country depends on the integration of information management, which makes information accessible and usable, with national policies and its central positioning in policies. This study aims to investigate the perception and approach towards information management in national science and technology policies during Turkey's Republican Period (1923 and after). It also proposes a model for an effective information management policy integrated with national science and technology policies. This study employed a two-stage procedure to analyze the perception and approach to information management in the national science and technology policies: (1) literature review and (2) content analysis. Later, a model was developed that positions information management within national science and technology policies. Two hundred and eighteen (218) national policy documents directly related to information management in the Republican Period were identified and examined as data sources. Findings from the study were used to develop an effective information management policy model integrated with national science-technology policies. The results have revealed the increasing awareness related to the importance of information, but the perception of information management is very low in Turkey's Republican Era science and technology policies. Insight into the necessity of an effective information management policy integrated with national science and technology policies is quite insufficient. This lack of insight creates a disconnection between policy areas related to sub-processes of information management, causes unbalanced development of policy areas related to these sub-processes, associating these areas with other policy areas, and confusion in institutional/inter-institutional authority and responsibilities. The general information management approach in policies required is: R&D and innovation practices, planning information access services in line with information and communication technologies, and information infrastructure and information systems development. The "Information Management Strategy Development and Implementation Model in the Context of National Science and Technology Policies" presented within the study shows originality, because it offers a holistic perspective on developing a national information management strategy. Although this model is national, it provides an outlook and insight for other countries. The methodology used in this study is original in that it can operate in information policy analysis. 

Keywords

National Science and Technology Policies, Information Management, Information Sources

References

• Acar, N.K. (2011). Avrupa Birliği'nin bilim-teknoloji politikaları ile güç kazanma stratejisinin karşılaştırmalı analizi ve Türkiye'nin yeri. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Akçomak, İ.S., Erdil, E., Pamukçu, M.T. ve Tiryakioğlu, M. (2016). Bilgi, bilim, teknoloji ve yenilik: Kavramsal tartışma. İ.S. Akçomak, E., M. T. Pamukçu ve M. Tiryakioğlu (Eds.) Bilim, teknoloji ve yenilik: Kavramlar, kuramlar ve politika (ss. 19-46). İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Akgün, A.E., Keskin, H. ve Günsel, A. (2005). Bilgi ekonomisi kapsamında teknoloji transferinin bilgi transferine dönüşümüne dair bir literatür taraması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19(1), 227-242.
• Akhtar, S. ve Neslameghan, A. (1990). National information policies with special reference to developing countries. https://pdfs.semanticscholar.org/a1f4/cfb39ecafaaae2d2cf836dfbe188b76aeaeb.pdf
• Akman, K. (2018, 6 Ocak). Literatür taraması nedir ve nasıl yapılır? Akademik Kaynak. https://www.akademikkaynak.com/literatur-taramasi-nedir-ve-nasil-yapilir.html
• Avşar, B.A. ve Arslanoğlu, Z. (2018). Dijital dönüşümde eğitim inovasyonu ve inovasyon için eğitim. Kalkınmada Anahtar Verimlilik, 352. https://anahtar.sanayi.gov.tr/tr/news/dijital-donusumde-egitim-inovasyonu-ve-inovasyon-icin-egitim/9633
• Bates, J. (2014). The strategic importance of information policy for the contemporary neoliberal state: The case of open government data in The United Kingdom. Government Information Quarterly, 31, 388–395.
• Bayramlı, G. (2014). Bilim ve teknoloji politikalarının ülkelerin gelişmişlik düzeyindeki rolü: Bilgi ekonomisi. Kalkınmada Anahtar Verimlilik, 26(301), 13-14.
• Çapar, B. (1979). Milli kalkınma açısından kütüphane hizmeti ve planlaması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Ekici, S. (2021). Ulusal bilim ve teknoloji politikalarında bilgi yönetimine yaklaşım: Türkiye için bir strateji ve eylem planı model önerisi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Ekici, S. ve Yılmaz, B. (2020). Türkiye'nin ulusal bilim ve teknoloji politikalarında bilgi yönetimine yaklaşım: 2000 yılı sonrası için bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 60(2), 505-533.
• Eroğlu, Ş. (2013). E-Devlet kapsamında kurumsal bilgi sistemlerinin değerlendirilmesi: İçişleri Bakanlığı örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Gökkurt, Ö. ve Demirtel, H. (2017). Ulusal stratejiler çerçevesinde birlikte çalışabilirlik eylemlerinin değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, 57(1), 226-256.
• Hasar, B. (2017, 3 Nisan). Belgesel tarama (doküman analizi). https://prezi.com/soa43c6e3zoh/belgesel-tarama-dokuman-analizi/
• Henrici, I. (2001). Theoretical foundation for the formulation of a national information policy for South Africa. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. University of Pretoria.
• Jaeger, P.T. (2007). Information policy, information access, and democratic participation: The national and international implications of the Bush Administration’s information politics. Government Information Quarterly, 24(4), 840-859.
• Jessup, L.M. ve Valacich, J.S. (2008). Information systems today: Managing in the digital world. Pearson Prentice Hall.
• Montviloff, V. (1990). National information policies: A handbook on the formulation, approval, implementation and operation of a national policy on information. UNESCO.
• Özdaş, N. (2000). Bilim ve teknoloji politikası ve Türkiye. Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu [TÜBİTAK].
• Rourke, L. ve Anderson, T. (2004). Validity in quantitative content analysis. Educational Technology Research and Development. 52, 5-18.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri. Epsilon.
• Toplu, M. (2002). Cumhuriyet Döneminde Türkiye'de bilgi üretimi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Türkiye Cumhuriyeti (T.C.) Kalkınma Bakanlığı. (2018). Kamu idareleri için stratejik planlama kılavuzu (3. sürüm). http://www.sp.gov.tr/upload/xSpKutuphane/files/VrllQ+Kamu_Idareleri_Icin_Stratejik_Planlama_Kilavuzu.pdf
• Yanık, T. (2020, 2 Haziran). Türkiye'de bilgi ve iletişim teknolojileri sektörünün büyüklüğü 150 milyar lirayı aştı. Anadolu Ajansı. https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkiyede-bilgi-ve-iletisim-teknolojileri-sektorunun-buyuklugu-150-milyar-lirayi-asti-/1861891#
• Yılmaz, B. ve Dalkıran, Ö. (2012). Türkiye'nin bilim ve teknoloji politikalarında kütüphane kurumuna yaklaşım. Bilgi Dünyası, 13(1), 57-81.
• Yontar, A. (1993). Bilgi çağı ve Türkiye’de bilgi hizmetlerinin planlanması: Kavramsal bir yaklaşım. H. S. Keseroğlu (haz.), Prof. Dr. Jale Baysal’a Armağan (ss.133-142). Yapı Tasarım Üretim.