Çanakkale Savaşları Sırasında Halkın Durumu

Yıl 2015, Cilt: 13 Sayı: 18, 411 - 430, 30.05.2015

Recep Çelik

https://doi.org/10.17518/caty.88126

Cited By: 1

Öz

Çanakkale savaşları sırasında Çanakkale ve Gelibolu savaş alanı haline gelmesinden dolayı halk daha güvenli olan iç bölgelere nakledilmiştir. Bölgedeki tarım, iaşe ve ulaşım sekteye uğramış, askeri ihtiyaçların önde gelmesi özellikle halkın iaşe durumunu derinden etkilemiştir. Sürekli yapılan bombardımanlardan dolayı halkın evi, eşyası, dükkânı yanmış, beraberinde mesken sıkıntısı baş göstermiştir. Hükümet kısıtlı imkânlar dâhilinde aldığı bir takım önlemlerle iaşe ve mesken problemini gidermeye çalışmıştır. Bölgedeki halkın sıkıntılarının giderilmesinde askeriye de, gerek ziraatın canlanması gerekse iaşe probleminin çözülmesinde önemli bir görev icra etmiştir.

Anahtar Kelimeler: Çanakkale, Gelibolu, İaşe, Yardım, Mesken, Nakil.

Situation of The People During Dardanelles Campaign

Abstract

During Dardanelles campaign, Çanakkale province and Gallipoli had become battle field, thus, the people had been sent into inner safe area. Agriculture, subsistence and transport in this region was hindered. Because of the importance of military necessities, people's subsistence was affected deeply. Due to constantly bombarding, properties burned and aroused housing crisis. Subsistence and housing problem were endeavored to minimize by Ottoman Goverment with in reduced facilities. Also military undertook an important function both reviving agriculture and resolving problem of housing.

Key Words: Dardanelles, Gallipoli, Subsistence, Help, Housing, Transport.

 

Anahtar Kelimeler

Çanakkale, Gelibolu, İaşe, Yardım, Mesken, Nakil

Kaynakça

• A. Arşiv
• - Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA)
• DH.ŞFR 469/7, 469/8, 559/62, 534/75, 533/67, 597/71, 93/214, 94/1, 93/226, 469/20, 503/77, 503/78, 572/102, 505/72, 596/125, 595/12.
• BEO 4352/326338, 4352/326338, 4510/338240, 4571/327768, 4371/327768, 4519/338865.
• DH.İ.UM 89-08/103, 59-3/131, E-38/83, 20-03/ 2/16, 21-1/88, 21-1/84, 21-2/9, 56/10.
• DH.İ.UM.EK 111/116, 97/46, 22/31.
• DH.EUM 2.Şb. 28/30.
• DH.EUM 3. Şb. 4/37.
• DH.EUM.VRK 25/35, 25/50, 25/52.
• HR.MA 1123/8, 1127/19, 1136/61, 1137/15, 1142/24.
• DH.SN.THR 63/69.
• HR.SYS 2459/19, D. 2412- V.11.
• - Public Record Office (PRO)
• AIR 1/2317/223/21/108, 1/2099/207/20/7.
• B. Kitap ve Makale
• Altıntaş, Ahmet, Belgelerle Çanakkale Savaşları, Çanakkale On sekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Merkezi Yayınları, Çanakkale 1997.
• Banoğlu, Niyazi Ahmet, Türk Basınında Çanakkale Günleri, Kırmızı Beyaz Yayınları, İstanbul 2005.
• Bayur, Yusuf Hikmet, Türk İnkılabı Tarihi, c. III/II, TTK Basımevi, Ankara 1991.
• Benazus, Hanri, Çanakkale’den Gelibolu’ya, Bizim Kitaplar, İstanbul 2007.
• Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı, (çev. Yzb. Avni), İstanbul Askeri Matbaası, İstanbul 1939.
• Çelik, Birten, “İzmir Basınında Çanakkale Muharebeleri ve Cephe Gerisi”, Beşinci Askeri Tarih Semineri Bildirileri II, Genelkurmay Basımevi, Ankara 1997.
• Erat, Muhammet, “Çanakkale Savaşları’nda Türk Ordusunun İaşe Problemi”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı Dergisi, s. I, 2003, ss. 114-133.
• Erickson, Edward J., Gelibolu Osmanlı Harekâtı, (çev. Orhan Düz), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2012.
• Esenkaya, Ahmet, “Çanakkale Muharebelerinde Eceabat (Maydos)”, Eceabat Değerleri Sempozyumu (27 Ağustos 2008), (ed. Ali Akdemir vd.), Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Yayınları, Çanakkale 2008, ss. 121-131.
• Esenkaya, Ahmet, “Çanakkale Muharebelerinde Gelibolu ve Civarı”, Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 95. Yıl Özel Sayısı, 2010, ss. 33-56.
• Fahri Cemal, Türkiye’nin Sıhhi-i İçtimai Coğrafyası Gelibolu Vilayeti, Türkiye Sıhhiye ve Muavenet-i İçtimaiye Vekâleti, İstanbul 1341.
• Fewster, Kevin – Başarın, Vecihi – Başarın, Hatice Hürmüz, Gelibolu 1915 Savaşla Başlayan Dostluk, (çev. İbrahim Keskin), Galata Yayınları, İstanbul 2005.
• General C.F. Aspinall- Oglander, Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı, c. I, Arma Yayınları, İstanbul 2005.
• Hamilton, Ian, Gelibolu Günlüğü, (çev. Osman Öndeş), Hürriyet Yayınları, İstanbul 1972.
• Hamilton, Ian, Gelibolu Hatıraları 1915, (çev. Mehmet Ali Yalman – Nurer Uğurlu), Örgün Yayınevi, İstanbul 2005.
• Kılıç, Sezen, “Liman von Sanders’in Çanakkale Savaşları İle İlgili Bazı İddiaları”, Journal of Gazi Academic View, c. 7, s. 14, 2014, ss. 1-19.
• Kurtoğlu, Fevzi, Gelibolu ve Yöresi Tarihi, Resimli Ay Matbaası T. L. Şirketi, İstanbul 1938.
• Macleod, Jenny, Gelibolu’nun Öteki Yüzü, (çev. Sinem Hocaoğlu), Güncel Yayıncılık, İstanbul 2005.
• Martı, Metin, Çanakkale Hatıraları, c. II, Arma Yayınları, İstanbul 2002.
• Moorehead, Alan, Gelibolu, (çev. Ali Cevat Akkoyunlu), Doğan Kitap, İstanbul 2000.
• Münim Mustafa, Cepheden Cepheye, Arma Yayınları, İstanbul 1998.
• Osmanlı Belgelerinde Çanakkale Muharebeleri, c. I-II, (haz. Muzaffer Albayrak vd.), Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara 2005.
• Prıor, Robin, Gelibolu Mitin Sonu, (çev. Füsun Tayanç-Tunç Tayanç), Akılçelen Kitapları, Ankara 2012.
• Schneide, Karl Stirling, “Aviation in the Dardanelles Campaign (March 1915- January 1916)”, Çanakkale Savaşları Sebep ve Sonuçları Uluslararası Sempozyumu (14-17 Mart 1990), TTK Basımevi, Ankara 1993.
• Selvi, Haluk, “II. Meşrutiyet Döneminde Kal’a-i Sultaniye Mutasarrıflığı (1908-1918)”, Çanakkale Tarihi, c. III, (ed. Mustafa Demir), Değişim Yayınları, İstanbul 2008.
• Sunata, İ. Hakkı, Gelibolu’dan Kafkaslara Birinci Dünya Savaşı Anılarım, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2003.
• Tetik, Ahmet – GÜZEL, Mehmet Şükrü, Osmanlılara Karşı İşlenen Savaş Suçları (1911-1921), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2013.
• Yılmaz, Ömer Faruk, “Çanakkale Cephesi”, Osmanlı’nın Son Kilidi Çanakkale 1, (ed. Kemal Erkan-Adem Fidan), Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2010, ss. 11-22.
• Zoroğlu, Salih, “Çanakkale Savaşlarından Hatıralar”, Osmanlı’nın Son Kilidi Çanakkale 1, (ed. Kemal Erkan-Adem Fidan), Çamlıca Basım Yayın, İstanbul 2010, ss. 117-122.
• ’te Çanakkale’de Türk, T.C. Milli Müdafaa Vekâleti, Ankara 1957.