Sea Transportation between Bandırma-Istanbul and Ferry Passenger Lists During the Ottoman Period (1915-1918)

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 4, 209 - 222, 28.12.2020

Cengiz Şeker , Engin Çağman

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.818097

Öz

Bandırma has risen into prominence notably during the Late Ottoman Empire due to its geographical location and its proximity to Istanbul through the sea. Although the Bandırma-Istanbul sea route had been active before, it became increasingly busier during the modern period and Bandırma, along with its port became more utilized. The ferry traffic and passengers travelling between Bandırma-Istanbul soared in parallel with an increase in the goods supplied from Bandırma to meet the various needs of Istanbul, chiefly foodstuffs. Toward the end of the 19th century, the port of Bandırma had undergone several constructional developments to address insufficient port facilities. Accordingly, the pier was extended, service areas were expanded, and lighthouses were built in certain places to eliminate the risk of night trips. The present study aims to draw attention to the importance of the Bandırma-Istanbul sea route during the Ottoman period and to analyze the passenger lists of the ferries that sailed between these cities in 1915-1918. Although documents containing such lists are few and do not constitute a series, they offer significant information as to the passengers’ identities, occupations, residences, and accommodations in Istanbul. The study sorted such information, converted them into numerical data where possible, and attempted an economical and sociological evaluation of the passengers using the Bandırma-Istanbul sea route between 1915-1918.

Anahtar Kelimeler

Sea Transportation, Ferry Passenger Lists

Osmanlı Döneminde (1915-1918) Bandırma-İstanbul Deniz Ulaşımı ve Vapur Yolcu Listeleri

Öz

Bandırma, coğrafi konumu ve denizyoluyla İstanbul’a yakınlığı nedeniyle özellikle Osmanlı Devleti’nin son döneminde büyük önem kazanmıştır. Bandırma-İstanbul denizyolu daha önce de kullanılmakla birlikte modern dönemde bu kullanım gittikçe yoğunlaşan bir seyir izlemiş ve bu durum Bandırma kenti ve limanının daha işlevsel hale gelmesini sağlamıştır. Başta gıda maddeleri olmak üzere İstanbul’un çeşitli ihtiyaçlarının karşılanması hususunda Bandırma’dan sağlanan mallardaki artışa paralel olarak Bandırma-İstanbul arası vapur seferlerinin yanı sıra yolcu sayısında da artış kaydedilmiştir. 19. yüzyılın sonlarına doğru Bandırma limanının verilen hizmetler açısından yetersiz kalması nedeniyle; iskelenin büyütülmesi, limandaki hizmet alanlarının genişletilmesi ve gece seferlerindeki riski ortadan kaldırmak amacıyla belirli yerlere deniz fenerleri inşa edilmesi gibi bazı inşa ve imar faaliyetleri yapılmıştır. Bu çalışma, Bandırma-İstanbul denizyolunun Osmanlı dönemindeki önemine dikkat çekmeyi ve 1915-1918 yılları arasında Bandırma’dan İstanbul’a sefer yapan vapurlara ait yolcu listelerini analiz etmeyi hedeflemektedir. Listelerin yer aldığı belgeler sayıca az olmasına ve bir seri teşkil etmemesine rağmen yolcuların kimlikleri, meslekleri, nereden geldikleri ve İstanbul’da nerede konaklayacakları gibi bilgileri içermesi açısından önem arz etmektedir. Makalede söz konusu bilgiler tasnif edilmiş, mümkün olduğu ölçüde sayısal verilere dönüştürülmüş ve 1915-1918 yılları arasında Bandırma-İstanbul denizyolu güzergâhını kullanan yolcularla ilgili iktisadi ve sosyolojik bazı değerlendirmeler yapılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bandırma, İstanbul, deniz taşımacılığı, yolcu listeleri

Kaynakça

• Referans1 BEO.351.26262.Lef-3/1, 27 Kānûn-ı Evvel 1309 (8 Ocak 1894)
• Referans2 DH.EUM.SSM.1.20.Lef-1, 15 Cemaziyel ahir 1333 (30 Nisan 1915)
• Referans3 DH.EUM.SSM.3.50.Lef 4, 5, 6, 7, 26 Safer 1334 (3 Ocak 1916)
• Referans4 DH.EUM.SSM.3.75.Lef-1 ve Lef-2, 24 Rebiulevvel 1334 (30 Ocak 1916)
• Referans5 DH.EUM.SSM.4.2.Lef-1, 2 Rebiulahir 1334 (7 Şubat 1916)
• Referans6 DH.EUM.SSM.5.12.Lef-1/1 ve Lef-1/2, 11 Cemaziyelahir 1334 (15 Nisan 1916)
• Referans7 DH.EUM.SSM.5.17.Lef-2, 12 Cemaziyelahir 1334 (16 Nisan 1916)
• Referans8 DH.EUM.SSM.67.55.Lef-1/1, Lef-1/2, Lef-1/3, 13 Safer 1337 (18 Kasım 1918)
• Referans9 DH_EUM.SSM.67.59.Lef-6/1, Lef-14/1, Lef-4/2, Lef-14/3, Lef-29/1, Lef-29/2, Lef-31/1, Lef-31/2, 25 Safer 1337 (30Kasım 1918)
• Referans10 DH.İ.UM.EK.101.47.Lef-1 ve Lef-5 28 Mart 1332 (10 Nisan 1916)
• Referans11 DH.İ.UM.EK.45.40.Lef-2. Kānûn-ı Evvel 1333 (Aralık 1917)
• Referans12 DH.İD.197.6.Lef-2/1, 29 Kānûn-ı Evvel 1329 (11 Ocak 1914)
• Referans13 DH.MKT.2378.69.Lef-1/1, 7 Temmuz 1317 (20 Temmuz 1901)
• Referans14 DH.MKT.1036.46.Lef-1/2, 15 Kanun-ı Evvel 1321 (28 Aralık 1905)
• Referans15 DH.MUİ.119.34.Lef-1 ve Lef-2, 22 Temmuz 1326 (4 Ağustos 1910)
• Referans16 İ.BH.1.54.Lef-1 ve Lef-2, 27 Teşrîn-i Sâni 1310 (& Aralık 1894)
• Referans17 ŞD.1537.9.Lef-3, 29 Cemâziye’l-âhir 1292 (2 Ağustos 1875)
• Referans18 Aslan, Sezer. (2008), Balkan Savaşları Sonrası Rumeli’den Türk Göçleri ve Osmanlı Devleti’nde İskânları, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi)
• Referans19 Çağman, Engin. (2018), “Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Bandırma-İstanbul Denizyolu Ulaşımı”, Ed. Ulaş Töre Sivrioğlu, Bandırma ve Yakın Çevresi Tarihi, Bursa, Dora Yayınları, s. 355-387.
• Referans20 Üçışık, Süheyla. (1998), Bandırma Şehir Coğrafyası, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Coğrafya Anabilim Dalı (Basılmamış Doktora Tezi)
• Referans21 Yakartepe, E.Ç.– Can, B. (2011), İstanbul’un Modernleşme Dönemi Otelleri (1840-1914), 3 Ekim 2020 tarihinde
• Referans22 http://www.journalagent.com/megaron/pdfs/MEGARON_6_2_79_94.pdf, adresinden alındı.