İNGİLİZ DOĞU HİNDİSTAN KUMPANYASI VE KUMPANYANIN TİCARİ FAALİYETLERİ (1600-1858)

Year 2017, Volume: 4 Issue: 2, 111 - 133, 14.12.2017

Abdülkadir Erçin

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.358254

Cited By: 2

Abstract

Sömürgecilik Avrupa
ülkelerinin ekonomilerini geliştirmelerinde 15. yüzyıldan itibaren önemli bir
yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu doğrultuda İspanya ve Portekiz’in
başlattığı denizaşırı faaliyetler bu ülkelerin ekonomilerine kısa sürede büyük
bir katkı yapmış ve Hollanda başta olmak üzere diğer Avrupalı topluluklar da
sömürge faaliyetlerine katılmışlardır. İngiltere diğer ülkeleri takip etmiş,
ancak onların gerçekleştirmiş olduğu hızlı yağma siyasetinden farklı ve
sistemli bir yol izleyerek gittiği bölgelerde daha kalıcı bir sömürge yapısı
kurmayı başarmıştır. İngiltere’nin kurmuş olduğu kalıcı yapının en önemli
örneklerinden birisi ise İngiliz Doğu Hindistan Kumpanyası olmuştur. Bu
çalışmada 1600 yılında İngiltere kraliçesinin izni ile tüccarlar tarafından
kurulan ve 1858 yılına kadar Hindistan’ı yöneten İngiliz Doğu Hindistan
Kumpanyası’nın Hindistan’da kurmuş olduğu yönetim düzeni ele alınmış ve
Kumpanya’nın temel ticari faaliyetleri hakkında bilgi verilmiştir.

Keywords

İngiltere, Sömürgecilik, İngiliz Doğu Hindistan Kumpanyası, Ticaret, Hindistan

References

• Kaynakça
• Arşiv Belgeleri
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Cevdet‐ Askerîye (BOA,C..AS..),400/16521.
• Deniz Müzesi Arşivi Şûrâ‐i Bahrî (DMA, ŞUB.), 31/57.
• Süreli Yayınlar
• “East İndia Company’s Amazing Conquest Hıgh Adventure”, Age, 7 Aralık 1940.
• “Rise And Progress Of The East İndia Company”, Australian, 23 Kasım 1841.
• “The Rise Of The East İndia Company”, Banner, 7 Temmuz 1854.
• “The İndian Revolt”, Freeman’s Journal, 6 Şubat 1858.
• "The İndian Army”, Ovens and Murray Advertiser, 26 Ocak 1858.
• “Abolition of The East İndia Company”, Recorder, 3 Ağustos 1929.
• “İndian Finance”, Telegraph, 10 Mayıs 1879.
• “Practical Aspects of İndian Affairs”, The Economist,12 Eylül 1857.
• “East İndia Company Finances”, The Times, 9 Mart 1790.
• “The Very Cheap Rate at Which Cotton Can Be Produced İn İndia, Renders it Peculiarly Desirable That The East”, The Times, 10 Ekim 1810.
• “The Tea Trade”, The Times, 8 Haziran 1914.
• Araştırma ve İncelemeler
• A Memoir on the Affairs of the East İndia Company, J L Cox: Lincoln’s Inn Fields, London 1830, s. 185.
• AĞAOĞLU, Ahmet, İngiltere ve Hindistan, Cumhuriyet Matbaası, İstanbul 1929.
• ARMAOĞLU, Fahir, 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi 1789-1914, Timaş Yayınları, İstanbul 2014.
• AYDOĞMUŞOĞLU, Cihat, “Şah Abbas Devrinde (1587-1629) İran’da Ticarî Hayat”, A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 48, Erzurum 2012, s. 365-386.
• BAYUR, Yusuf Hikmet, Hindistan Tarihi: Gurkanlı Devletinin Büyüklük Devri (1526-1737) C. II, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1987.
• ---------------------------, Hindistan Tarihi, Nadir Şah Afşar’ın Akınından Bağımsızlık ve Cumhuriyete Kadar (1737-1949), C. III, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1987.
• BJÖRNSTJERNA –Magnus Fredrik Ferdinand –LLOYD, Hannibal Evans, The British Empire in the East, London 1840.
• BOWEN, H.V., The Business of Empire, The East Indıa Company and Imperial Brıtaın, 1756-1833, Cambrıdge Unıversıty Press, 2006.
• BUCHAN, P. Bruce, “The East India Company 1749-1800: The Evolution of a Territorial Strategy and The Chancing Role of the Directors”, Business And Economıc History, Vol. Twenty-three, no. 1, (Fall 1994), s. 52-61.
• BULGUR, Durmuş, “Ticaretten Sömürgeciliğe XIX. Yüzyılda Hindistan ve İngiliz Hakimiyeti”, Divan İlmi Araştırmalar Dergisi, Sayı 17, İstanbul 2004, s. 63-102.
• BULUT, Yücel, “Hindistan’da Sömürgecilik, Oryantalizm ve William Jones”, Sosyoloji dergisi, 3. Dizi, sayı 6, 2003, s. 71-106.
• CÖHCE, Salim, “Türk İstiklal Mücadelesi ve Hindistan”, Tarihte Türk-Hint İlişkileri Sempozyum Bildirileri (31 Ekim- 1 Kasım 2002), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2006, s. 127-215.
• EBERHARD, Wolfram, Çin Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2007.
• EVANSON, Randall M., “East India Companies”, Encylopedia Americana, vol. 9, U.S.A. 1978, s. 556.
• GÜNGÖR, Celâlettin, Sömürgeden Ulusa Hint Milliyetçiliğinin Kökenleri, Gazi Kitabevi, Ankara 2001.
• HEATON, Herbert, Avrupa İktisat Tarihi İlkçağdan Sanayi Devrimine, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), İmge Kitabevi, Ankara 1995.
• KESKİN Mustafa, İngilizlerin Hindistan’ı Sömürgeleştirme Hareketleri, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2005.
• KOPH, David, “Oryantalizm ve Hindistan’ın Okumuş Elit Sınıfı”, Sömürgecilik ve Eğitim, (Haz. Phılıp G. Altbach- Gaıl P. Kelly), (Çev. İbrahim Kalın), İnsan Yayınları, İstanbul 1991, s. 35-59.
• KULKE Hermann - ROTHERMUND Dietmar , Hindistan Tarihi, ( Çev. Müfit Günay ), İmge Kitabevi, Ankara 2001.
• LURAGHI, Raimondo, Sömürgecilik Tarihi, (Çev. Halim İnal), E Yayınları, İstanbul 2000.
• MCNEİLL, William H. , Dünya Tarihi, (Çev. Alâeddin Şenel), İmge Kitabevi, Ankara 2008.
• ÖZCAN, Azmi, “İngiliz Doğu Hindistan Şirketi”, DİA, C. 22, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırmaları Merkezi, İstanbul 2000, s. 294-295.
• ÖZCAN, Salih Cenk, İngiliz Sömürgeciliğinin Kuruluşu, Teorisi ve Uygulaması: Kuzey Amerika Deneyimi (1584-1631), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2012.
• ROBERTS, J. M., Dünya Tarihi: Tarih Öncesi Çağlardan 18. Yüzyıla, C. I, (Çev. İdem Erman), İnkılâb Kitabevi, İstanbul 2011.
• -----------------------, Dünya Tarihi: 18. Yüzyıl ve Sonrası, C. II., (Çev. İdem Erman- Tansu Akgün), İnkılâb Kitabevi, İstanbul 2011.
• SAİD, Edward W. , Kültür ve Emperyalizm Kapsamlı Bir Düşünsel ve Siyasal Sorgulama Çalışması, (Çev. Necmiye Alpay), Hil Yayınları, İstanbul 1998.
• SAMANİ, Meltem Onurkan, Kıbrıs’ta Bir Sömürge Kurumu: Kavanin Meclisi (1882-1931), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara 2007.
• STEİN, Burton, Hindistan Tarihi, (Çev. Müfit Günay), İnkılâb Kitabevi Yayınları, İstanbul 2015.
• YAVUZ, İnci, “Hindistan’da Batı Sömürgeciliği, Tarihi Koşulları ve İngiliz Doğu Hindistan Şirketi”, Tarih ve Uygarlık İstanbul Dergisi, sayı 4, Aralık 2013, s. 173-189.