Türkiye’deki Seçim Sisteminin Siyasi Parti İttifaklarına Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: 2, 322 - 342, 30.06.2024

Kübra Gümüş , Berna Deniz Demir Sargut

https://doi.org/10.18074/ckuiibfd.1298754

Öz

Modern dünyada seçimler, demokrasinin olmazsa olmazıdır. Ülke yönetiminde kimin söz sahibi olarak iktidar olacağını, kimin iktidara muhalefet edeceğini belirleyen de seçimlerdir. Bu belirleme de ülkelerin tercih ettiği seçim sistemine göre olmaktadır. Seçimlerin yanı sıra seçim sistemleri, ülkeleri demokrasiye yakınlaştıran ya da demokrasiden uzaklaştıran unsurların başında yer almaktadır.
Çoğunluk sistemi ve orantılı temsil sistemi gibi iki temel seçim sistemi bulunsa da, iki sistemin birçok alt kategorisi bulunmaktadır. Türkiye özelinde bakıldığında çok partili hayata geçiş ile birlikte farklı seçim sistemleri denenmiştir. 1961 yılından itibaren de orantılı seçim sistemi kullanılmaktadır. Buna ek olarak Türkiye’de seçimlerde orantılı temsil sistemiyle birlikte baraj ve seçim çevresi uygulaması kullanılırken oyların sayımında d’hondt usulü kullanılmaktadır.
2018 yılından itibaren ise Türkiye’de partiler ittifaklar kurarak seçimlere katılmaya başlamıştır. Böylece 2018 yılından itibaren Türkiye’de ittifaklı orantılı temsil sistemi uygulamaya konulmuştur. Bu sistem tamamen Türkiye’ye özgü olup mecliste sandalye dağılımında ittifaksız seçimlere göre farklılık yaratmıştır.
Bu çalışmada, Türkiye’nin 1961 yılından itibaren kullandığı seçim sisteminin ittifaklı seçime yansıması ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kamu Yönetimi, Seçim, Seçim Sistemi, Seçim ittifakı, d’Hondt Sistemi.

Kaynakça

• Baldini, G. ve Pappalardo, A. (2009). Elections, Electoral Systems and Volatile Voters, London: Palgrave Macmillan.
• Buran, H. (2005). Seçim Sistemleri ve Türkiye İçin Yeni Bir Seçim Sistemi Önerisi. Ankara: Siyasal Kitabevi. Clark, W. R., Golder, M. ve Golder, S. N. (2013). Principles of Comparative Politics, 2. Edition. London: Sage Publications.
• Cox, G. W. (1997). Making Votes Count: Strategic Coordination in the World’s Electoral Systems. Cambridge: Cambridge University Press.
• Cumhuriyet Gazetesi. 11 Mayıs 2018. Türkiye İşçi Partisi: Oyumuz Demirtaş’tan yana. https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye-isci-partisi-oyumuz-demirtastan-yana-973223 (Erişim Tarihi: 25.04.2023).
• Cumhuriyet Gazetesi. 23 Eylül 1991. Güneydoğu’da İşi Silaha Bırakmayacağız. https://egazete.cumhuriyet.com.tr/oku/192/1991-09-23/0 (Erişim Tarihi: 13.04.2023).
• Çirkin, F. (2019). Temsilde Adalet İlkesi Açısından Genel Seçimlerde İttifak. Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2 (5), 433-449.
• Çolak, Ç.D. (2020). Seçim İttifakı Sisteminin 2018 Milletvekili Genel Seçimine Etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 15 (2), 719 – 742.
• Demir, E. (2016).Yasal Kürtler: HEP’ten HDP’ye Kürt Siyaseti. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Demirkol, Ö. ve Çoban Balcı, A. (2021). Pre-Electoral Coalitions in Turkey: 1950-2018. Cumhuriyet University Journal of Economics and Administrative Sciences, 22(2), 350-377.
• Ekizceleroğlu, R. (2023). . Halkların Demokratik Partisi’nin Legal Kürt Siyasal Hareketine Etkisi. Paradigma: İktisadi ve İdari Araştırmalar Dergisi, 12(Özel Sayı), 13-26.
• Farell, D.M. (1997). Comparing Electoral Systems, London: Macmillan.
• Golder, S. N. (2006). Pre-Electoral Coalition Formation in Parliamentary Democracies. British Journal of Political Science, 36(2), 193–212.
• Göksel, T., Çınar, Y. ve Yürük, S. (2018). İttifaklı Seçim Sistemi ve Sandalye Dağıtım Mekanizmalarının Temsilde Adalet Açısından Sayısal Analizi: Türkiye Örneği. Turkish Studies Economics, Finance and Politics, 13 (14), 99-124.
• Gözler, K. (2017). Türk Anayasa Hukuku Dersleri, 21. Baskı. Bursa: Ekin Yayıncılık.
• Heywood, A. (2012). Siyaset. (Çev: Bekir Berat Özipek, Bircan Şahin, Zeynep Kopuzlu, Bahattin Seçilmişoğlu, Atilla Yayla). Ankara: Adres Yayınları.
• Huber, J. D. (1996). Rationalizing Parliament: Legislative İnstitutions and Party Politics in France. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lijphart, A. (2016). Demokrasi Modelleri: Otuz Altı Ülkede Yönetim Biçimleri ve Performansları, (Güneş, A., Bulsun, U. U. Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Miş, N. Ve Duran, H. (2018). Seçim İttifaklarının Avantaj ve Dezavantajları, https://www.setav.org/secim-ittifaklarinin-avantaj-ve-dezavantajlari/ Erişim tarihi: 23.11.2024.
• Nikolenyi, C. (2011). The Institutional Regulations of Electoral Coalitions in Post-Communist Democracies. Island: ECPR.
• Nişancı, Ş. Ve Özdemir, A. (2017). Dünyada Uygulanan Seçim Sistemleri Işığında Türkiye İçin Alternatif Seçim Önerileri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21(2), 723-745.
• Norris, P. (1997). Choosing Electoral Systems: Proportional, Majoritarian and Mixed System. International Political Science Review, 18 (3), 297-312.
• NTV. 3 Mayıs 2018. BBP, AK Parti Listesinden Seçime Girecek. https://www.ntv.com.tr/turkiye/bbp-ak-parti-listesinden-secime girecek,cat8DXpx80qkzvxLs5bZdw (Erişim Tarihi: 21.04.2023).
• Özgül, B. (2002). Seçim ve Seçim Sistemleri, Türkiye’deki Seçim Sistemi Uygulamaları ve Bir Model Önerisi. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sadoğlu, H. (2021). Seçim Sistemleri, TÜBİTAK Bilim Yayınları Sosyal Bilimler Ansiklopedisi, C.4, s.31.
• Sarıbay, A. Y. (2016). Demokrasi ve Siyasal Temsil: İlişkisel Bir Bakış. E. Kalaycıoğlu ve A.Y. Sarıbay, (Ed).Türk Siyasal Hayatı: Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme içinde (327-340). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Shin, E. (2006). A Model of Pre-Electoral Coalition Formation. California: California Institute of Technology.
• TBMM, (2020). Dünyada Seçim Sistemleri, Ankara: TBMM Basımevi.
• Tuncer, E. (2007). 22 Temmuz Seçimleri: Genel Bir Değerlendirme. Toplum ve Demokrasi, 1 (1),135-¬146.
• Türk, H. S. (2006). Seçim, Seçim Sistemleri ve Anayasal Tercih. Anayasa Yargısı, 22 (1), 75-113.
• Uzun, M. S. (2018). Siyasi Partiler ve Seçim Hukuku Kısıtları İçerisinde Türkiye’de Seçim İttifakları ve Alternatif Seçim İttifakı Modelleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Yayman, H. (2011). Türkiye’nin Kürt Sorunu Hafızası, Ankara: Seta Yayınları.
• Yeni Şafak. 23 Mayıs 2018. 4 DP’li İyi Parti listesinden aday gösterildi. https://www.yenisafak.com/secim/4-dpli-iyi-parti-listesinden-aday-gosterildi-3333288. (Erişim Tarihi: 21.04.2023).