Daha İyi Bir İş Yaşamı: Örgütsel Toksisite Faktörlerinin AHP İle Belirlenmesi

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 35, 57 - 76, 31.01.2020

Tayfun Arar , Eda Sultan Arar Melahat Öneren

https://doi.org/10.35408/comuybd.520214

Cited By: 2

Öz

Bu araştırma; iş dünyasının her alanında
karşılaşılabilecek olan örgütsel toksisite olgusuna etki eden faktörleri
akademik bağlamda incelemek amacı ile üniversitelerin akademik kadrolarında
hiyerarşik olarak en altta yer alan araştırma görevlileri kapsamında
yapılmıştır. Örgütsel toksisiteye neden olan faktörler temel olarak;
yöneticiden, iş arkadaşlarından ve kurumdan kaynaklanan olmak üzere 3 ana
faktörde ve her bir ana faktör altında dört alt faktör olmak üzere toplamda 12
faktör; literatür taraması sonucunda elde edilerek Analitik Hiyerarşi Prosesi
(AHP) yöntemi ile hiyerarşik olarak sıralanmıştır. Araştırma neticesinde ilgili
örnekleme göre örgütsel toksisiteye neden olan en önemli etmen ana faktör
bağlamında yönetici olurken; alt faktör bağlamında kurumdan kaynaklı kurum
kültürü ile yöneticiden kaynaklı etik dışı davranışlar olmuştur.  Elde edilen bulgulara göre genel iklimi ve
performans düzeyini olumsuz yönde etkileyen örgütsel toksisitenin
engellenmesine veya azaltılmasına yönelik çeşitli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Toksisite, Toksik Liderlik, Akademik, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP)

Kaynakça

• Akman, Y. (2016). The Relationship Between Destructive Leadership and Job Burnout: A Research on Teachers, Eğitimde Kuram ve Uygulama, 12(3), ss. 627-653.
• Appelbaum, S. H., Iaconi, G. D., Matousek, A. (2007). Positive and Negative Deviant Workplace Behaviors: Causes, Impacts and Solutions, Corporate Governance, 7 (5), ss. 586-598.
• Appelbaum, S. H., Roy-Girard, D. (2007). Toxins in the Workplace: Affect on Organizations and Employees, Corporate Covernance, 7 (1), ss. 17-28.
• Arıkan, H. Demir, G. (2009). Akademisyenlik Ve Etik: Uygulamalar Üzerine Toplumsal Bir Değerlendirme, VI. Ulusal Sosyoloji Kongresi, Toplumsal Dönüşümler ve Sosyolojik Yaklaşımlar,
• Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın, ss. 202-237.
• Aubrey, D. W. (2013). Operationalizing the Construct of Toxic Leadership in the United States Army, University of Phoenix, Doctoral Dissertation.
• Bektaş, M., Erkal, P. (2015). Toxicity Behaviors in Organizations: Study of Reliability and Validity of Toxic Emotional Experiences Scale, Research Journal of Business and Management, 2(4), ss. 519-529.
• Beum, L. (2015). Toxic Leadership Affects Soldiers at All Levels. Infantry, ss. 44-49.
• Carlock, D. H. (2013). Beyond Bullying: A Holistic Exploration of the Organizational Toxicity Phenomenon, Pepperdine University, Doctoral Dissertation.
• Cheang, H. S., Appelbaum, S. H. (2015). Corporate Psychopathy: Deviat Workplace Behaviour and Toxic Leaders (Part Two), Industrial and Commerical Training, 47 (5), ss. 236-243.
• Chua, S. M. Y., Murray, D. W. (2013). How Toxic Leaders Are Perceived: Gender and Information-Processing, Leadership & Organization Development Journal, 36(3), ss. 292-307.
• Crawford, G. B. (1987). The Geometric Mean Procedure for Estimating the Scale of a Judgement Matrix. Mathl Modelling, 9 (3-5), ss. 327-334.
• Çelebi, N., Güner, H., Yıldız, V. (2015). Toksik Liderlik Ölçeğinin Geliştirilmesi, Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4 (1), ss. 249-268.
• Çora, H. (2016). Leadership while Managing Change in the Organizations, TURAN-CSR Internaitonal Scientific Peer-Reviewed and Refereed Journal, 8(30), s. 233-248.
• Eğinli, A. T., Bitirim, S. (2008). Kurumsal Başarının Önündeki Engel: Zehirli (Toksik) İletişim, Selçuk İletişim 5 (3), ss. 124-140.
• Erdirençelebi, M., Filizöz, B. (2016). Mobbingin Etik İklim ve Çalışanların İşten Ayrılma Niyeti Üzerine Etkileri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 35, ss. 127-139.
• Frost, P. J. (2004). Handling Toxic Emotions: New Challenges for Leaders and Their Organizations, Organizational Dynamics, 33 (2), ss. 111-127.
• Goldman, A. (2006). High Toxicity Leadership Borderline Personality Disorder and the Dysfunctional Organization, Journal of Managerial Psychology, 21 (8), ss. 733-746.
• Goldman, A. (2008). Company on the Couch: Unveiling Toxic Behavior in Dysfunctional Organizations, Journal of Management Inquiry, 17 (3), ss. 226-238.
• Gümüş, H. (2016). Emniyet Kültürü. http://www.uteddergi.com/tr/menu/safety-first/emniyet-kulturu.htm Erişim Tarihi: 24.01.2017.
• Henderson, C. L. (2015). Toxic Followership: A Measure of Followers Associated with Destructive Leadership, Northern Kentucky University, Master’s Thesis.
• Heppel, T. (2011). Toxic Leadership: Applying the Lipman-Blumen Model to Political Leadership, Representation, 47 (3), ss. 241-249.
• Johnstone, K. (2016). Are You a Toxic Leader? Leadership Excellence, 33 (11), ss. 21-22.
• Kasalak, G., Aksu, M. B. (2016). Örgütler Nasıl Zehirlenir? Öğretim Elemanlarının Örgütsel Toksisite Algıları, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (4), ss. 676-694.
• Kesen, M., Akyüz, B. (2015). Üniversite Örgüt Kültürü Algılamaları ve Demografik Değişkenlerin Algılanan Stresi Yordayıcı Değişkenler Olarak İncelenmesi, Çankırı
• Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5 (1), ss. 71-94.
• Koyuncu, O. ve Özcan, M. (2014). Personel Seçim Sürecinde Analitik Hiyerarşik Süreci ve TOPSIS Yöntemlerinin Karşılaştırılması: Otomotiv Sektöründe Bir Uygulama. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(2), ss. 195-218.
• Lipman-Blumen, J. (2005). Toxic Leadership: When Grand Illusions Masquerade as Noble Visions, Leader to Leader, 36, ss. 29-36.
• March III, R. P. (2015). Toxic Leadership and Voluntary Employee Turnover: A Critical Incident Study, Georgetown University, Doctoral Dissertation.
• Maxwell, S. (2015). An Exploration of Human Resource Personnel and Toxic Leadership Walden University, Doctoral Dissertation.
• Mueller, R. A. (2012). Leadership in the U.S. Army: A Qualitative Exploratory Case Study of the Effects Toxic Leadership Has on the Morel and Welfare of Soldiers, Capella University, Doctoral Dissertation.
• Öztürk, M. B. , Demirgüneş, K. (2008). Kurumsal Yönetim Bakış Açısıyla Entelektüel Sermaye, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ss. 395-411.
• Paksoy, M. H., Özbezek, B. D. (2013). Örgütsel Değişimde Beşeri Sermayenin Rolü, Gazi Akademik Bakış Dergisi, 6 (12), ss. 293-332.
• Pelletier, K. L. (2010). Leader Toxicity: An Empirical Investigation of Toxic Behavior and Rhetoric, Leadership, 6 (4), ss. 373-389.
• Pramanik, S., Mukhopadhyaya, D. (2011). Grey Relational Analysis Based Intuitionistic Fuzzy Multi-Criteria Group Decision Making Approach for Teacher Selection in Higher Education, International Journal of Computer Applications, 34 (10), ss. 21-29.
• Reed, G. E. (2004). Toxic Leadership, Military Review, 84 (4), ss. 67-71.
• Reed, G. E., Olsen, R. A. (2010). Toxic Leadership: Part Deux, Military Review, 90 (6), ss. 58-64.
• Reyhanoğlu, M., Akın, Ö. (2016). Toksik Liderlik Örgütsel Sağlığı Olumsuz Yönde Etkiler mi? İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırma Dergisi, 5 (3), ss. 442-459.
• Rybacki, M., Cook, C. (2016). Switching the Paradigm from Reactive to Proactive Stopping Toxic Leadership, JFQ, 82 (3), ss. 33-39.
• Saaty, T. L. (1990). An Exposition of the AHP in Reply to the Paper “Remarks on the Analytic Hierarchy Process”, Management Science, 36 (3), ss. 259-268.
• Saaty, T. L. (1991). Some mathematical concepts of the Analytic Hierarchy Process, Behaviormetrika, 18(29), ss. 1-9. Doi: http://doi.org/10/23333/bhmk.18.29_1
• Saaty, T. L. (1994). How to Make a Decision: The Analytic Hierarchy Process, Institute for Operations Research and the Management Sciences, 24 (6), ss. 19-43.
• Saaty, T. L. (2008). Decision Making with the Analytic Hierarchy Process. Int. J. Services Sciences, 1(1), ss. 83-98.
• Saaty, T. L., Vargas, L. G. (1998). Diagnosis With Dependent Symptoms: Bayes Theorem and the Analytic Hierarchy Process, Operations Research, 46 (4), ss. 491-502.
• Saaty, T. L., Zoffer, H. J. (2012). A New Approach to the Middle East Conflict: The Analytic Hierarchy Process, Journal of Multi-Criteria Decision Analysis, 19, ss. 201-225.
• Schmidt, A. A. (2008). Development and Validation of the Toxic Leadership Scale, University of Maryland, Master’s Thesis.
• Schmidt, A. A. (2014). An Examination of Toxic Leadership, Job Outcomes, and the Impact of Military Deployment, University of Maryland, Doctoral Dissertation.
• Solomon, B. (2015). Developing a Robust Safety Culture, Professional Safety, ss. 51-52.
• Şenkayas, H., Öztürk, M., Sezen, G. (2010). Lojistik Tedarikçilerin Seçiminde Analitik Hiyerarşi Süreci (AHP) Yöntemi: Mondial Şirketinde Bir Uygulama. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5, ss. 161-175.
• Timuroğlu, K., İşcan, Ö. İ. (2008). İşyerinde Narsizim ve İş Tatmini İlişkisi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22 (2), ss. 239-264.
• Too, L., Harvey, M. (2012). Toxic Workplaces: The Negative Interface between the Physical and Social Environments, Journal of Corporate Real Estate, 14 (3), ss. 171-181.
• Ünal, Ö. F. (2011). Analitik Hiyerarşi Prosesi ve Personel Seçimi Alanında Uygulamaları, Akdeniz Üniversitesi Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3 (2), ss.18-38.
• Watt, S. R., Javidi, M., Normore, A. H. (2015). Identifying and Combatting Organizational Leadership Toxicity,The Journal of California Law Enforcement, ss. 17-24.
• Webster, V., Brough, P., Daly, K. (2014). Fight, Flight or Freeze: Common Responses for Follower Coping with Toxic Leadership, Stress and Health, 32, ss. 346-354.
• White, P. E., Schoonover-Shoffner, K. (2016). Surviving (Even Thriving?) in a Toxic Workplace, JCN, 33 (3), ss. 142-149.
• Yaman, E. (2008). Üniversiteler ve Etik: Baskılar ya da Psikolojik Şiddet, İş Ahlakı Dergisi, 1 (1), ss. 81-97.
• Yavaş, A. (2016). Sectoral Differences in the Perception of Toxic Leadership, Social and Behavioral Sciences, 229, ss. 267-276.