Veri Zarflama Analizi İle Demir Çelik Sektörünün Etkinliğinin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 52, 254 - 281, 20.03.2024

Ümit Remzi Ergün

https://doi.org/10.35408/comuybd.1326196

Öz

Kıyaslama, incelemeye alınan birimlerin daha iyi performansa ulaşması amacıyla belirli gösterge ve uygulamaların tüm sürece adapte edilmesi sonucunda gerçekleştirilen devamlı bir süreç olarak tanımlanmaktadır. Bu çalışmada, bir etkinlik analiz yöntemi olan veri zarflama analizi ile demir çelik sektöründe dolaylı ihracat değerleri yüksek olan ülkeler özelinde kıyaslamalar yapılmıştır. Çalışmada ülkelerin rekabetçi sanayi performansı endeksi (CIP), demir çelik ihracat rakamları, gayri safi yurt içi hâsıla oranı olarak Ar-Ge harcamaları, üretime dayalı karbondioksit emisyonları, demir çelik ithalatı ve üretici fiyat endeksi değerleri kullanılarak hesaplamalar yapılmıştır. Hesaplama birimlerinden CIP endeksi Birleşmiş Milletler Sınai Kalkınma Örgütü verilerinden, demir çelik ihracat ve ithalat rakamları Dünya Ticaret Örgütü verilerinden, gayri safi yurt içi hâsıla oranı olarak Ar-Ge harcamaları UNESCO İstatistik Enstitüsü’nden ve üretime dayalı karbondioksit emisyonları OECD veri tabanından derlenerek elde edilmiştir. Hesaplama birimlerinin seçimlerinde ülkelerin küresel iklim krizinin etkilerinin azaltılması, karbon salınımı ve diğer ekonomik göstergelerin demir çelik sektörüne uygun olmasına dikkat edilmiştir. Etkinlik analizi çerçevesinde çalışmada değerlendirmeye alınan ülkeler, Çin, Almanya, Japonya, Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore, Meksika, İtalya, Polonya, İspanya, Türkiye, Fransa ve Kanada olarak sayılabilecektir. Ülkelerin belirlenmesinde World Steel Association tarafından yayımlanan World Steel in Figures 2022 raporu baz alınmıştır. Çalışma sadece dış ticaret, üretim ve ekonomik gelişimin değil aynı zamanda ülke ekonomilerinin sürdürülebilir özellikli yapılarına ve üretimde çevre dostu yaklaşımlarına dikkat çekmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada yöntem olarak veri zarflama analizinin kullanılmasının nedeni olarak, demir çelik sektörünün sosyo-ekonomik değişimlerle olan ilişkisinin kuvvetli olması sonucunda sektörün çok girdili ve çok çıktılı yapıya uygun olduğu gösterilebilecektir. Çalışma, üretime dayalı karbondioksit emisyonlarını, üretici fiyat endekslerini ve demir çelik ithalatını girdi; CIP, demir çelik ihracatı ve gayri safi yurt içi hâsıla oranı olarak Ar-Ge harcamaları değerlerini çıktı olarak işleme almış; çalışmada 2008, 2011, 2014, 2017 ve 2020 yılları için etkinlik analizi hesaplamaları gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Demir Çelik, Dolaylı İhracat, Veri Zarflama Analizi

Investigating the Effecitiveness of Iron and Steel Industry by Using Data Envelopment Analysis

Öz

Benchmarking is defined as a continuous process of adapting certain indicators and practices to the whole process in order to ensure better performance of the units under study. In this study, data envelopment analysis, which is an efficiency analysis method, was used to benchmark 12 countries with high indirect export values in the iron and steel sector. In the study, calculations were made using the competitive industrial performance index (CIP), iron and steel exports, R&D expenditures as a ratio of gross domestic product, production-based carbon dioxide emissions, iron and steel imports and producer price index (PPI) values. The data in the article are compiled from UNIDO (CIP Index), WTO (Iron and Steel Export / Import), UNESCO (R&D) and OECD (CO2, PPI) statistics.The countries included in the efficiency analysis are China, Germany, Japan, the United States of America, South Korea, Mexico, Italy, Poland, Spain, Turkey, France and Canada. In the selection of variables, attention was paid to the countries' mitigation of the effects of the global climate crisis, carbon emissions and other economic indicators appropriate to the iron and steel sector. The study aims to draw attention not only to foreign trade, production and economic development, but also to the sustainable structures of country economies and environmentally friendly approaches in production. The reason for using data envelopment analysis as the methodology in the study is that the iron and steel sector is strongly related to socio-economic changes and is therefore suitable for a multi-input and multi-output structure. Efficiency analysis calculations were performed for the years 2008, 2011, 2014, 2017 and 2020.

Anahtar Kelimeler

Iron and Steel, Indirect Export, Data Envelopment Analysis

Kaynakça

• Arens, M., Worrell, E., Eichhammer, W., Hasanbeigi, A. ve Zhang, Q. (2017). Pathways to a Low-Carbon Iron and Steel Industry in the Medium Term The Case of Germany. Journal of Cleaner Production, 163, 84-98.
• Arık, Ş. ve Erdem, M. Ş. (2019). İmalat Sanayi Rekabet Gücü Yapısının Belirleyicileri. Akdeniz İİBF Dergisi. 19 (2). 455-488.
• Arslandere, M. (2021). İhracat Sürecindeki Profesyonel Ekiplerin İhracat Yapan Firmaların Yaşadıkları Sorunlarla İlişkisi Üzerine Ampirik Bir Çalışma. Sosyoekonomi. 29 (49). 217-233.
• Aslan, E. (2009). İMKB Metal Ana Endeksine Kote Olan Şirketlerin Etkinliklerinin Veri Zarflama İle Analizi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı. İzmir.
• Atik, H. (2005). Yenilik ve Ulusal Rekabet Gücü. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Bakırcı, F., Shiraz, S. E. ve Sattary, A. (2014). BIST'da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve TOPSIS Uygulaması. Ege Akademik Bakış. 14 (1). 9-19.
• Bal, H., Örkçü, H. ve Çelebioğlu, S. (2008). A New Method Based on the Dispersion of Weights in Data Envelopment Analysis. Computers and Industrial Engineering. 54 (3). 502-512.
• Ball, D. A., Mc’Culloch, W. H., Frantz, P. L., Geringer, J. M., ve Minor, M. S. (2004). International Business: The Challange of Global Competetion. New York: McGraw Hill Press.
• Behdioğlu, S. ve Özcan, G. (2009). Veri Zarflama Analizi ve Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi Dergisi. 14 (3). 301-326.
• Beyler, A. (2019). Ülkeler Düzeyinde Ar-Ge ve İnovasyon Faaliyetleri Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Konya Teknik Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı. Konya.
• Boussofiane, A., Dyson, R. ve Rhodes, E. (1991). Applied DEA, European Journal of Operational Research. 2 (6). 1-15.
• Charnes, A., Cooper, W. W. ve Rhodes, E. (1978). Measuring the Effiency of Decision Making Units. European Journal of Operational Research. 2 (6). 429-444.
• Cheng, C. F. C., Yuan, Q., Hua, C., Xu, Y., Cantore, N. ve Wang, K. (2023). Global Inclusive and Sustainable Competitive Industrial Performance (ISCIP): An Efficiency Based Spatio-Temporal Analysis for 139 Countries. Applied Energy. 333. 120603.
• Cherchye, L. (2010). Cherchye, Using Data Envelopment Analysis to Asses Macroeconomic Policy Performance. Applied Economics. 33 (3). 407-416.
• Cihan, P., Kalıpsız, O. ve Gökçe, E. (2017). Hayvan Hastalığı Teşhisinde Normalizasyon Tekniklerinin Yapay Sinir Ağı ve Özellik Seçim Performansına Etkisi. Electronic Turkish Studies. 12 (11). 59-70.
• D'costa, A. P. (1994). State, Steel and Strength: Structural Competitiveness and Development in South Korea. The Journal of Development Studies, 31 (1), 44-81.
• Debnath, M. R. ve Sebastian, V. J. (2014). Efficiency in the Indian Iron and Steel Industry an Aplication of Data Envelopment Analysis. Journal of Advances in Management Research. 11 (1). 4-19.
• Ergün, Ü. R. ve Ener, M. (2022). Demir Çelik Sektöründe Uluslararası İş Bölümü: Türkiye Örneği. Uluslararası Uygulamalı Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi. 3 (2). 61-71.
• Erkan, B. ve Kara, O. (2016). Demir Çelik Endüstrisinde Verimlilik ve Karşılaştırmalı Üstünlük İlişkisi. International Conference on Economics Turkish Economic Association ICE-TEA 2016. (Bodrum 20-22 Ekim 2016). Muğla. 1222-1243.
• European Commission. (2019). The European Green Deal. Communication From The Commission To The European Parliament, The European Council, The Council, The Economic And Social Committee Of The Regions. Brussels: COM 2019 Document. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=COM%3A2019%3A640%3AFIN (Erişim tarihi: 02.10.2023).
• European Commission (2021). Carbon Border Adjustment Mechanism: Questions and Answers. Press Corner. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/qanda_21_3661 (Erişim tarihi: 03.10.2023).
• Gedik, M. A. (2011). Vergi Rekabeti Etkinlik Değerlendirmesi: OECD Üyesi Ülkeler İçin Veri Zarflama Analizi Uygulaması. Maliye Dergisi. 160. 329-350.
• Haider, S. ve Mishra, P. P. (2019). Benchmarking Energy Use of Iron and Steel Industry: a Data Envelopment Analysis. Benchmarking: An International Journal, 26(4), 1314-1335.
• Hessels, J. ve Terjesen, S. (2010). Resource Dependency and Institutional Theory Perspectives on Direct and Indirect Export Choices. Small Bus Econ. 34. 203-220.
• Jin, G. Z., Lee, S. J., Park, H., Lee, J. E., Shin, S. K. ve Chang, Y. S. (2009). Characteristics and Emission Factors of PCDD/Fs in Various Industrial Wastes in South Korea. Chemosphere, 75 (9), 1226-1231.
• Karabulut, K., Ersungur, Ş. M. ve Polat, Ö. (2008) Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye’nin Ekonomik Performanslarının Karşılaştırılması: Veri Zarflama Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi. 22 (1). 1-11.
• Karavuş, M. K. (1992). Z-Skoru ile İzlenen Büyüme Gelişmenin Anne Sütü Alma Diyare ve Akut Solunum Yolu Enfeksiyonu Açısından Değerlendirilmesi. Tıpta Uzmanlık Tezi. Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı. İstanbul.
• Kayalıdere, K. ve Sargın, S. (2004). Çimento ve Tekstil Sektörlerinde Etkinlik Çalışması Veri Zarflama Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 6 (1). 196-219.
• Kecek, G. (2010). Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama Örneği. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Kotler, P., Jatusripitak, S. ve Maesincee S. (1997). Ulusların Pazarlanması. Çev.: Ahmet Buğdaycı. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kuramochi, T. (2017). Assessment of CO2 Emissions Pathways for the Japanese Iron and Steel Industry Towards 2030 with Consideration of Process Capacities and Operational Constraints to Flexibly Adapt to a Range of Production Levels. Journal of Cleaner Production, 147, 668-680.
• Li, K., Zou, D., ve Li, H. (2023). Environmental Regulation and Green Technical Efficiency: A Process Level Data Envelopment Analysis From Chinese Iron and Steel Enterprises. Energy. 277. 127662.
• Liu, Y., Li, H., Guan, J. ve Liu, X. (2019). The Role of the World’s Major Steel Markets in Price Spillover Networks: An Analysis Based on Complex Network Motifs. J. Econ. Interact. Coord. 14 (4), 697-720.
• Lorcu, F. (2008). Veri Zarflama Analizi ile Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinin Sağlık Alanındaki Etkinliklerinin Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sayısal Yöntemler Anabilim Dalı. İstanbul.
• Lovell, C. A. K. (1993). Production Frontier and Productive Efficiency. The Measurement of Productive Effiency. Oxford University Press
• Melemen, M. (2016). Uygulamalı Uluslararası Ticaret İşlemleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Moradi, F. A. (2022). İnsan Sermayesi Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi ile Ölçülmesi: BIST Metal Ana Endeks İşletmeleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. Karabük Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı. Karabük.
• Özcan, A. İ. ve Anıl, N. K. (2017). İlk 500 Arasında Yer Alan Demir Çelik Sektörüne Ait Firmaların VZA ve Malmquist Yöntemleriyle Verimliliklerinin Ölçümü. Kırklareli İktisadî ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 6 (1). 112-120.
• Özer, M. ve Çiftçi, N. (2009). Ar-Ge Tabanlı İçsel Büyüme Modelleri ve Ar-Ge Harcamalarının Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: OECD Ülkeleri Panel Veri Analizi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 8 (16). 219-240.
• Özçelik, S., E. (2021). İnovasyonun Doğrudan ve Dolaylı İhracat Eğilimi Üzerindeki Etkisi. Fiscaoeconomia. 5 (1). 238-261.
• Rabar, D. (2017). An Overview of Data Envelopment Analysis Application in Studies on the Socioeconomic Performance of OECD Countries. Economic Research Ekonomska Istrazivanja. 30 (1). 1770-1784.
• Ray, S. C., ve Kim, H. J. (1995). Cost Efficiency in the US Steel Industry: A Nonparametric Analysis Using Data Envelopment Analysis. European Journal of Operational Research. 80 (3). 654-671.
• Sabır, H. (2017). Azgelişmişlik ve Dış Ticaret. İstanbul: Kriter Yayınları.
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı. (2020). Demir Çelik Sektörü Raporu. Ankara: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Yayınları.
• Tunçsiper, B. ve Fırat, E. (2016). Kalkınmada Ar-Ge ve İnovasyonun Önemi: Güney Kore Örneği. International Conference on Euroasian Economies Session 3E Teknoloji ve Rekabet. 29-31 Ağustos 2016. Kaposvar Macaristan. 847-855.
• Saygın, S., Ü. (2020). Demir Çelik Sektöründe Endüstri İçi Ticaret: Türkiye ve AB Ülkeleri Üzerine Bir Analiz. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. 11 (1). 102-116.
• Seiford, L. M. (1997). A Bibliography for DEA (1978-1996). Annals of Operation Research. 73. 393-438.
• Spinks, J ve Hollingsworth, B. (2005). Health Production and the Socioeconomic Determinants of Health in OECD Countries: the Use of Efficiency Models. RePEc Monash University Press.
• Şengül, Ü. (2020). BIST 100’de Yer Alan Ana Metal Sanayi Firmalarının Veri Zarflama Analizi İle Etkinlik Ölçümü. Journal of Life Economics. 7 (2). 161-176.
• Timor, M. ve Lorcu, F. (2010). Türkiye ve Avrupa Birliğine Üye Ülkelerin Sağlık Sistem Performanslarının Kümeleme ve Veri Zarflama Analizi ile Karşılaştırılması. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İşletme İktisadı Enstitüsü Yönetim Dergisi. 21 (65). 25-46.
• Utkulu, U. (2005). Türkiye’nin Dış Ticareti ve Değişen Mukayeseli Üstünlükler. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları.
• Weis, L. ve Hobson J., M. (1999). Devletler ve Ekonomik Kalkınma Karşılaştırmalı Tarihsel Bir Analiz. Çev.: K. Dündar. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Yang, W., Shi, J., Qiao, H., Shao, Y., ve Wang, S. (2017). Regional Technical Efficiency of Chinese Iron and Steel Industry Based on Bootstrap Network Data Envelopment Analysis. Socio-Economic Planning Sciences. 57. 14-24.
• Yıldırım, E. ve Keskinoğlu, F. (2012). Ar-Ge Harcamaları ile İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri: Türkiye Örneğinde Panel Nedensellik Testi Kanıtları. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi. 13 (1). 165-180.
• Yıldırım, H. H. (2004). Avrupa Birliği Sağlık Politikaları ve Avrupa Birliği’ne Aday Ülke Sağlık Sistemlerinin Karşılaştırmalı Teknik Verimlilik Analizi. Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Kurumları Yönetimi Anabilim Dalı. Ankara.