Türk Film Endüstrisinde Çalışma İlişkileri ve Sendikalaşma

Year 2016, Volume: 1 Issue: 48, 199 - 228, 01.01.2016

Altan Başaran , M. Meryem Kurtulmuş

Abstract

Bu çalışmada, 20. yy. boyunca gelişerek günümüzde kayda değer bir endüstri haline gelmiş olan Türk film endüstrisinde çalışma ilişkileri ve sendikal örgütlenmede yaşanan dönüşüm ile günümüzde yaşanan sorunlar ve nedenlerini ortaya koymak amaçlanmıştır. Türkiye’de de 1960 yıllarda sektör haline gelmeye başlayan sinema 2000’li yıllarda televizyonlarda dizi yapımlarının artmasıyla birlikte kayda değer bir film endüstrisi haline gelmiştir. Ancak bu gelişim çalışma koşulları açısından büyük olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Diğer taraftan 1980’den sonra gerilemiş olan sendikal örgütlenme düzeyi de zayıftır. Bu çalışmada yapılan alan araştırması ile film endüstrisinde çalışma ilişkilerinde ve sendikalaşmada yaşanan dönüşüm, günümüzde yaşanan sorunlar ve nedenleri ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu çerçevede, film endüstrisinde yer alan sendika yöneticileri ve çalışanlarla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşme yapılan endüstri çalışanları ve sendika yöneticileri tarafından düzensiz ödemeler ya da ücretlerin alınamaması, setlerde uzun çalışma saatleri ve yoğun çalışma programı, artan iş kazaları ve sosyal güvencelerinin olmaması gibi pek çok sorun dile getirilmiştir. Buna ek olarak endüstrideki işleyişin büyük bir bölümünün bireysel ilişkileri üzerinden gerçekleştiği, çalışanlar arasında dayanışma ve sendikal örgütlenme düzeyinin düşük olduğu görülmektedir

Keywords

Sinema, Film Endüstrisi, Sendikacılık

Working Relations and Unionism in Turkish Film Industry

Abstract

The aim of this study is to review labour relations and unionization in Turkish film industry that has been developed during the 20th century and has become a noteworthy sector with the increasing production of TV series, from a historical perspective and to evaluate the contemporary status of unionization in Turkish film industry. However this development has been occurred with bad working conditions and low unionization. In this study a field research has been conducted to reveal the transformation and problems in labour relations and unionization and determine to cause of problems. In the research, qualitative method was preferred and the data was compiled through in-depth interview with unions and workers. As an outcome of the research the bad working conditions, low wages and irregular payment, long working hours, intensive work program, increasing work accidents and absence of social security are mentioned by the interviewers. Although all of the workers mention about those unfavourable conditions, they do not believe that trade unions can improve their working conditions. Due to the major role of individual relationships, solidarity among labour force has not improved and unionization has stayed weak in the film industry

Keywords

Cinema, Film Industry, Trade Unionism

References

• Abisel, N. (1994) Türk Sineması Üzerine Yazılar, Ankara: İmge Yayınları.
• Akad, L. (2004) Işıkla Karanlık Arasında, İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Akbıyık, S. (2011) “Sendikalaşsak da mı Oynasak Sendikalaşmasak da mı Oynasak”, Cinema Dergi, 39, 58-61.
• Arslan, E. (2011) “2000’li Yıllar Öncesi ve Sonrasında Türk Sineması’nda Kullanılan Yapım Kaynaklarının Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 17-32.
• Çelik, N. (2009) İş Hukuku Dersleri. İstanbul: Beta Yayınları.
• Çetin, D. (2010) Türk Sineması Çalışanlarının Örgütlenme Sorunları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi SBE.
• Dorsay, A. (1996) Türk Sineması 1995: Yarı Karamsar, Yarı İyimser Bir Bakış Denemesi. Dinçer, S.M. (hzl.). Türk Sineması Üzerine Düşünceler içinde. Ankara: Doruk Yayınları.212-217.
• Erkılıç, H. (2003) Türk Sinemasının Ekonomik Yapısı ve Bu Yapının Sinemamıza Etkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi SBE.
• Erus, Z.Ç. (2007) “Film Endüstrisi ve Dağıtım: 1990 Sonrası Türk Sinemasında Dağıtım Sektörü”, Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi. Ocak, 5-16.
• Esen, Ş. K. (2010) Türk Sinemasının Kilometre Taşları. İstanbul: Agora Kitaplığı Yayınları.
• European Audiovisual Observatory (2013) Focus 2013 World Film Market Trends. Strasbourg: EAO.
• Işığan, A. (2003) 1970'lerden 1990'lara Türkiye'de Sinema Endüstrisi. Film. 2, 33-41.
• İSMMMO (2008) Dizi Ekonomisi. İstanbul.
• İstanbul Ticaret Odası (2010) Türk Sineması: Sorunlar ve Fırsatlar. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Yayınları.
• Kırel, S. (2005) Yeşilçam Öykü Sineması, İstanbul: Babil Yayınları.
• Ormanlı, O. (2013) “Küreselleşme ve Yerellik bağlamında Günümüz Türk Sineması”, The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication. 3.2, 21-28.
• Özön, N. (1995) Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt: 1 Tarih, Sanat, Estetik, Endüstri, Ekonomi, Ankara: Kitle Yayınları.
• Özön, N. (2013) Türk Sineması Tarihi 1896-1960, İstanbul: Doruk Yayınları.
• Parlayandemir, G. (2011) Türk Sinemasının Endüstriyel Yapısının Amerikan Sinemasının Endüstriyel Yapısıyla Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi SBE.
• Pösteki, N. (2007) Yeşilçam’dan Bir Portre: Ayhan Işık, İstanbul: Es Yayınları.
• Pösteki, N. (2012) 1990 Sonrası Türk Sineması 1990-2011. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Scognamillo, G. (2010) Türk Sinema Tarihi, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Sine-Sen (2009). Sinema/TV Sektörü 2009 Yılı Raporu. İstanbul.
• Tunç, A. (2010) “Her Türkün Kullandığı Tek Yerli Malı: Diziler”, Birikim Sosyalist Kültür Dergisi. 256-257, 48-57.
• Tunç, E. (2012) Türk Sinemasının Ekonomik Yapısı 1896-2005, İstanbul: Doruk Yayınları.
• www.boxofficeturkiye.com/dagitimcilar/ (01.05.2015)
• www.sinema.gov.tr (09.05.2015)
• www.sinematurk.com/gise/pazar-paylari/ (01.08.2013)