Kamu Hastanelerinde Temizlik İşçilerinin Çalışma Koşulları ve Covid-19 Pandemi Sürecindeki Deneyimleri: İstanbul Örneği

Year 2022, Volume: 5 Issue: 75, 2839 - 2873, 24.10.2022

Derya İnce , Suna Akbalık

https://doi.org/10.54752/ct.1191464

Abstract

Bu çalışma, kamu hastanelerinde istihdam edilen temizlik işçilerinin çalışma koşullarını ve Covid-19 pandemi sürecindeki deneyimlerini açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Bu amaçla İstanbul’da iki kamu hastanesinde çalışmakta olan 25 temizlik işçisi ile yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Sağlık sektöründe yer alan meslek odalarından İTO ve sendikalardan SES, Öz Sağlık-İş ve Dev Sağlık-İş ile de görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda eksik eleman ile gerçekleştirilen temizlik işinin yoğun iş temposuna bir de Covid-19 pandemisinin ağır çalışma koşulları eklendiği tespit edilmiştir. Pandemi sürecinde risk altında çalışan temizlik işçilerinin hastane içerisindeki faaliyetlerinin diğer sağlık çalışanları karşısında görünür olmadığı belirtilmelidir.

Keywords

Kamu hastaneleri, Temizlik İşçileri, Covid-19.

References

• Acar, S. (2020) "Kamu Sağlık Sektöründe Beyaz Yakalı Taşeron Çalışanlar: Fırat Üniversitesi Hastanesi Örneği" . Journal of Economy Culture and Society, 207-228 https://dergipark.org.tr/tr/pub/jecs/issue/55581/684078
• Akkurt, İ. (2020) “Covid-19 ve Sağlık Emekçileri- Yaşadıkları ve Talepleri”, https://www.isigmeclisi.org/20613-covid-19-ve-saglik-emekcileri-yasadiklari-ve-talepleri-ibrahim-akk (30 Eylül 2021)
• AKP (2015b), “AKP Çalışanın Üretenin Yanında Broşürü”, https://www.akpartiankara.org.tr/media/8662/calisanin-yaninda-1-kasim.pdf (29 Aralık 2021)
• AKP Tanıtım ve Medya Başkanlığı (2015a), “2015 Genel Seçimleri Seçim Beyannamesi”, https://www.akparti.org.tr/media/318795/7-haziran-2015-edited.pdf (29 Aralık 2021)
• Algan, E. (2020, 21 Mayıs) Deutsche Welle Türkçe, “Sağlık çalışanları eşitlik istiyor” https://p.dw.com/p/3caA9 (30 Ağustos 2021)
• Anayasa Mahkemesi, (2021, 3 Mart), “Taraf Sendika Üyesi Olmayan İşçilerin Toplu İş Sözleşmesi Hükümlerinden Yararlanmalarını Engelleyen Kuralın İptali” https://www.anayasa.gov.tr/tr/haberler/norm-denetimi-basin-duyurulari/taraf-sendika-uyesi-olmayan-iscilerin-toplu-is-sozlesmesi-hukumlerinden-yararlanmalarini-engelleyen-kuralin-iptali/ (30 Eylül 2021)
• Arastaman, G., Öztürk Fidan, İ. ve Fidan, T. (2018). “Nitel araştırmada geçerlik ve güvenirlik: kuramsal bir inceleme”, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (1), 37-75.
• Arı, İ. (2020, 16 Haziran), “Covid-19’a yakalanan temizlik işçisi: Ekipman bulamadık”, Birgün, https://www.birgun.net/haber/covid-19-a-yakalanan-temizlik-iscisi-ekipman-bulamadik-304755 (30 Ağustos 2021).
• Bakır, E. (2018,14 Ağustos). İşçi, sözleşmesinde olmayan görevi yapmak zorunda değil | Ekmek ve Gül. Elde edilme tarihi:10 Şubat 2022, İşçi, sözleşmesinde olmayan görevi yapmak zorunda değil | Ekmek ve Gül (ekmekvegul.net)
• Belek İ. (2001). Sosyal Devletin Çöküşü ve Sağlığın Ekonomi Politiği, İstanbul: Sorun Yayınları.
• Urhan ve Etiler, (2011), “Sağlık Sektöründe Kadın Emeğinin Toplumsal Cinsiyet Açısından Analizi” Çalışma ve Toplum Dergisi, ss.191-216.
• Bianet, “Sağlık çalışanlarının istifa ve izin yasağı kalkıyor”, 23 Haziran 2021, https://m.bianet.org/bianet/saglik/246184-saglik-calisanlarinin-istifa-ve-izin-yasagi-kalkiyor (11 Mart 2022)
• Braverman H. (2008) Emek ve Tekelci Sermaye, (çev. Çiğdem Çidamlı), İstanbul: Kalkedon Yayınları
• Çelik, A. (2016), “Yeter artık, taşeron işçiye kadro!”, Birgün, https://www.birgun.net/haber/yeter-artik-taseron-isciye-kadro-132675 (29 Aralık 2021)
• Çelik, A. (2020, 25 Nisan) “Salgının Sınıfsal Niteliği ve İşsizlik Sorunu”, Medyascope, Gülçin Karabağ (Düz.), https://www.youtube.com/watch?v=4JxxuwTHPx4
• Çelik, C. (2020, 28 Kasım) “Temizlik görevlileri hastanelerin hijyeni için gece gündüz görev yapıyor”, Anadolu Ajansı, https://www.aa.com.tr/tr/koronavirus/temizlik-gorevlileri-hastanelerin-hijyeni-icin-gece-gunduz-gorev-yapiyor/2058763 (30 Ağustos 2021)
• Diken, “Sağlık çalışanları balkonlardan alkışlandı”, 19 Mart 2020, https://www.diken.com.tr/saglik-calisanlari-balkonlardan-alkislandi/ (11 Mart 2022)
• DİSK-AR Araştırma Bülteni, 28 Ağustos 2021b, http://disk.org.tr/2021/08/disk-ar-salginin-bilancosunu-cikardi-36-milyon-istihdam-kaybi/ (30 Ağustos 2021).
• DİSK-AR Araştırma Bülteni, 3 Ağustos 2021a, http://disk.org.tr/2021/08/disk-ardan-yeni-rapor-salgin-azami-destek-asgari/ (30 Ağustos 2021).
• DİSK-AR Araştırma Bülteni, 2 Aralık 2021, DİSK-AR’ın yeni Asgari Ücret Gerçeği Araştırması yayımlandı! – DİSK-AR, DİSK Araştırma Merkezi (disk.org.tr) (30 Aralık 2021)
• Hamzaoğlu, H. (2011), “Sağlık Reformu Pandemisi: Neden ve Nasıl? Sağlığın Ekonomi Politiği”, Ankara: Kapitalizmin Krizi ve Sağlık Uluslararası Sağlık Politikaları Birliği Avrupa Birimi XVI. Konferansı Bildiriler Kitabı, (25-28)
• Hamzaoğlu, O. (2015), “Türkiye’de Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Neler Oluyor? Sorunu Yanıtlamak İçin” 19. Pratisyen Hekimlik Kongresi 17 Mayıs 2015, Sağlık Emek-gücü (phd.org.tr) (11 Eylül 2021)
• Hamzaoğlu, O. (2013) Dünyada Sağlık Reformu Türkiye’de Sağlıkta Dönüşüm: Gerçekler ve Belgeleri. Toplum ve Hekim Dergisi, 28 (3): 172-180
• ILO. (2017), “Improving Employment and Working Conditions in Health Services” https://www.ilo.org/sector/activities/sectoral-meetings/WCMS_548288/lang--en/index.htm
• İSİG Meclisi, (2022) “2021 Yılında En Az 2170 İşçi İş Cinayetlerinde Hayatını Kaybetti” 2021 yılında en az 2170 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti... - İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (isigmeclisi.org) (13 Ocak 2022)
• ISS, “Temizlik”, https://www.tr.issworld.com/tr-tr/hizmetlerimiz-ve-sektorler/hizmetlerimiz/temizlik (6.01.2022)
• 2021 yılında en az 2170 işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti... - İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisi (isigmeclisi.org)
• Karabağ, G. (2020, 25 Nisan), “Salgının Sınıfsal Niteliği ve İşsizlik Sorunu Sosyal politika uzmanı Doç. Dr. Aziz Çelik ile söyleşi” Medyascope, https://medyascope.tv/2020/04/25/emekcilerin-salgindan-korunmasi-icin-kaynak-var-kullanma-tercihi-yok-sosyal-politika-uzmani-doc-dr-aziz-celik-ile-soylesi/ (11 Şubat 2021).
• Kaya ve Tekin, (2013), Duygusal Emek Çerçevesinde Sağlıkta Yeniden Yapılanma, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, cilt:5 sa:8.
• Lincoln YS, Guba EG. (1986), “But is it rigorous? Trustworthiness and authenticity in naturalistic evaluation”, N Dir Eval. (30): 73–84.
• Munck, R. (2003), Emeğin Yeni Dünyası, (Çev: M. Tekçe), İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. (2017, 24 Aralık). Resmi Gazete (Sayı: 30280) https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/12/20171224-22.htm
• Onuncu Kalkınma Planı 2014-2018, Sağlık Hizmetlerinin Etkinliğinin Arttırılması ve Mali Sürdürülebilirlik, Özel İhtisas Komisyon Raporu, T.C Kalkınma Bakanlığı 10_SaglikHizmetlerininEtkinligininArtirilmasiveMaliSurdurulebilirlik.pdf (sbb.gov.tr)
• Ortakçı, N. (2020, 28 Mart), “Hastane çalışanları: Ayrımcılık yapmayı bırakın personel eksiğini tamamlayın” Evrensel, https://www.evrensel.net/haber/400654/hastane-calisanlari-ayrimcilik-yapmayi-birakin-personel-eksigini-tamamlayin (30 Ağustos 2021).
• T.C Sağlık Bakanlığı, “Öz Sağlık ve TÜHİS Toplu İş Sözleşmesi” (2020) Yürürlük (01.01.2019 -31.12.2020), İmz. Tar.10.08.2020.
• Öz Sağlık-İş Sendikası (2018), “Kamuda Çalışan Sağlık İşçileri Adına Toplu İş Sözleşmesi Yetki Tespiti Hakkında Basın Bülteni” https://www.ozsaglikis.org/kamuda-calisan-saglik-iscileri-adina-toplu-is-sozlesmesi-yetki-tespiti-hak-isoz-saglik-is-sendikasina-verildi-4-446 (10 Mart 2022) Öztürk, D.B. (2020, 10 Temmuz), “Hastanede çalışan temizlik işçileri: ikinci sınıf çalışan yerine konuluyoruz”, https://www.evrensel.net/haber/409043/hastanede-calisan-temizlik-iscileri-ikinci-sinif-calisan-yerine-konuluyoruz (29 Eylül 2021)
• Özveri, M. (2008). “Alt işveren: iş hukukunun altının oyulması”. Tes-İş Dergisi, 109–114.
• Sağlık Çalışanlarının Sağlığı Çalışma Grubu. (2014), “Sağlık Çalışanları İçin İşçi Sağlığı ve Güvenliği”, Hasan Oğan (haz.), Ankara: TTB https://saglikcalisanisagligi.org/tezler2/scskitabi.pdf
• Sertlek, T. (2008). “ Sağlık Hizmetleri ve Taşeronlaştırma” Toplum ve Hekim, sa:4, cilt:23,309-312.
• Singhal, P. (2020) “Hastalık ve Enfeksiyona En Fazla Maruz Kalan Meslekler”, (Çeviren: Tarkan Tufan) https://www.gazeteduvar.com.tr/dunya/2020/03/21/hastalik-ve-enfeksiyona-en-fazla-maruz-kalan-meslekler (30 Eylül 2021)
• Soyer, A. (2006) “Sağlık Personeli İşsizliği” Toplum ve Hekim, sa:2 cilt:21,119-121.
• Soyer, A. (2011,10 Ocak) “Sağlıkta Dönüşüm ve Kamu Sağlık Çalışanları”, İstanbul:Bianet,2010 Sağlıkta Dönüşüm" ve Kamu Sağlık Çalışanları - Ata Soyer - kurdî (bianet.org (3 Ocak 2022)
• Söylemez, A. (2020, 26 Mart) “Sağlık Ekip İşidir, Zincirin Bir Halkası Koparsa Hizmet Aksar”, İstanbul: Bianet, https://bianet.org/bianet/saglik/221997-saglik-ekip-isidir-zincirin-bir-halkasi-koparsa-hizmet-aksar (30 Eylül 2021)
• Şahin, A. (1999), “Sağlık Çalışanlarının Psikolojik Sağlığı ve Etkileyen Faktörler”, Sağlık Çalışanlarının Sağlığı 1. Ulusal Kongresi 26-28 Kasım 1999,Ankara Tabib Odası,SAĞLIK ÇALIŞANLARININ SAĞLIĞI 1. ULUSAL KONGRESİ (ttb.org.tr)
• Taşkıran, G. (2011) “Taşeron İşçilerde Örgütlenme Sorunları: Sağlık İşçileri Üzerine Bir Araştırma”, III. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu (24-25 Ekim 2011), Kocaeli-Poster Bildiri.
• TTB (2021), “Türkiye’de Sağlık Çalışanlarının Ölümlerinin Anlattığı”, https://www.ttb.org.tr/userfiles/files/son_son_saglik_emekcileri_olumleri_rapor.pdf (13 Eylül 2021).
• Uğur, F. (2020, 14 Mayıs) “Hastane Temizlik işçileri: Kurşunların arasında ateşin içinde gibiyiz”, https://ekmekvegul.net/gundem/hastane-temizlik-iscileri-kursunlarin-arasinda-atesin-icinde-gibiyiz (30 Eylül 2021)
• Yücesan-Özdemir, G. (2010) “Despotik Emek Rejimi Olarak Taşeron Çalışma”, Çalışma ve Toplum, 4(27), ss.35-50.