CUMHURİYET’İN KENDİNİ BATI’YA TANITMA PROJESİ: SEYYAR SERGİ’NİN TÜRK VE DÜNYA KAMUOYUNDAKİ YANSIMALARI

Year 2023, Volume: 23 Issue: 46, 339 - 370, 21.07.2023

Fevzi Çakmak , Alev Gözcü

Abstract

1926 yılında Karadeniz Vapuru, çeşitli hazırlıkların ardından yüzer bir sergi haline
getirilmiş; bu sergide Türkiye’de üretimi yapılan ticari ve zirai ürünler yer almıştı. “Seyyar
Sergi” olarak nitelenen bu proje ile Türkiye, Batı ile ticari ilişkilerini geliştirmek, gelişmeye
muhtaç ekonomisi için kaynak ihtiyacının bir kısmını karşılamak istiyordu. Sergi’nin bir
diğer amacı ise siyasi, sosyal ve ekonomik bir dönüşüm yaşayan “Yeni Türkiye’yi Batı
toplumuna tanıtmaktı. Bu amaçlara yönelik olarak hayata geçen projenin olumlu ve olumsuz
pek çok yönü vardı. Maddi olanakları kıt bir ülkenin bu yönde bir çaba sarfetmesi takdire
şayan bir davranıştı. Öte yandan proje, çokta arzu edilmese de tamamen devlet olanakları
ile hazırlanmıştı. Çünkü ülke içinde bu projeye destek verecek gelişmiş bir özel sektör ile
yetişmiş insan gücü yoktu. Bu eksiklik çok fazla hissedilmiş, bu nedenle de projeden beklenen
fayda yeterince sağlanmamıştı.
Bu çalışmada Seyyar Sergi’nin hazırlık süreci ile yaklaşık üç ay süren seyahati
boyunca yaşananlara, kamuoyunda sergi hakkında çıkan haberlere yer verilmeye
çalışılacaktır. Çalışmanın temel kaynağını süreli yayınlar oluştururken, sergi için hazırlanan
resmi yayınlar ile arşiv belgeleri yanında konu hakkında sınırlı olan araştırma ve inceleme
eserler kullanılmıştır.

Keywords

Atatürk, Seyyar Sergi, Karadeniz Vapuru, Ticaret, Seyahat.

THE PROJECT OF INTRODUCTION OF THE REPUBLIC TO THE WEST: THE REFLECTIONS OF THE MOBILE EXHIBITION ON TURKISH AND WORLD PUBLIC OPINION

Abstract

In 1926 Karadeniz Ferry was turned into an exhibition afloat after certain
preparations. This exhibition displayed commercial and agricultural goods that were being
produced in Turkey. Through this Project called “Mobile Exhibition”, Turkey’s aim was to
improve trade relations with the West and to supply their deficit of resources for the economy
in need of development. Another aim of the exhibition was to introduce “New Turkey” which
undergone a political, social and economic change to the West. The Project which was carried
into effect in line with those aims had many positive and negative aspects. It was an admirable
act for a country whose financial means were insufficient to strive for such an aim. This Project
was not desirable; nevertheless, it was entirely carried out by government resources. The
reason for that was the lack of developed private sector and educated human resource. The
project failed to bring its expected benefits as the lack of resources were observable in results.
This study will try to include the preparation process of the Mobile Exhibition, the
events that occurred during its journey lasted approximately for three months and the news
about this exhibition appeared on press. The main resources for this study are periodicals,
official documents prepared for the exhibition; archival records, limited number of researches
and analysis on the subject are also used.

Keywords

Atatürk, Mobile Exhibition, Karadeniz Ferry, Trade, Trip.

References

• İstanbul Şehir Üniversitesi E- Arşiv, Taha Toros Arşivi
• Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası Arşivi
• Resmî Gazete
• Seyyar Sergi Talimat ve Programı, Hilal Matbaası
• T.B.M.M. Zabıt Ceridesi
• Ticaret Vekaletince Tertip Edilen Seyyar Sergi-1341, Seyr-i Sefain İdaresinde Seyyar Sergi Komisyonu, Matbaa-ı Ahmet İhsan ve Şürekası, İstanbul, 1341.
• KAYRA Cahit, 1923-1950 Devletçilik Altın Yıllar, C 1, 2. Baskı, Tarihçi Kitabevi, İstanbul, 2013.
• ÖKÇÜN Gündüz, Türkiye İktisat Kongresi: 1923- İzmir Haberler, Yorumlar, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fak. Yayınları, 1981.
• “Seyyar Sergi Hakiki Bir İhtiyacın Mahsulüdür”, Hakimiyeti Milliye, 16 Mayıs 1926.
• “Seyyar Türk Sergisi”, Meslek, Sayı 23 (19 Mayıs 1925)
• BOZKURT, Celil, “Türkiye Cumhuriyeti’nin Bir Propaganda Ve Tanıtım Hamlesi: 1926 Seyyar Sergi ve Avrupa Seyahati”, Belleten, C 83, S 298, ss. 1097-1130.
• GÖZCÜ Alev, “İzmir İktisat Kongresi”, İzmir Kent Ansiklopedisi Tarih Cildi, C 2, İzmir Büyükşehir Belediyesi Yay., İzmir, 2013.
• “Türk Yüzen Sergisi Bugün Geliyor”, Pravda, 28 Temmuz 1926, s. 4.
• “Türk Yüzen Sergisi Leningrad’ta”, Pravda, 30 Temmuz 1926, s. 4.
• Falih Rıfkı, “Güzel Bir Tecrübe”, Milliyet, 4 Eylül 1926.
• “Seyyar Sergi”, Milliyet, 5 Eylül 1926.
• MEMİŞ Şefik, 19. Yüzyılda Bir Sanayileşme Stratejisi Olarak Uluslararası Fuarlar: Osmanlı Örneği, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul, 2015.
• http://www.tiftikbirlik.com.tr/
• https://sozluk.gov.tr/