KĀDİYÂN AHMEDÎLERİNİN GÜNCEL FAALİYETLERİNE MEHDİLİK ALGISI PERSPEKTİFİNDEN BİR BAKIŞ

Yıl 2024, Cilt: 24 Sayı: 2, 255 - 283, 31.12.2024

Vildan Özcan , Fatmanur Alibekiroğlu Eren

https://doi.org/10.30627/cuilah.1527367

Öz

19. asırda Hint Alt kıtasında ortaya çıkan Kādiyân Ahmedîlerinin kurucu ismi Mirza Gulâm Ahmed’in, kendisine nispet ettiği çoklu görev tayinin ikinci aşaması olan “mehdî-mesîh” iddiası, müntesipler nezdinde ciddi bir önem ve karşılığa sahiptir. Bu çalışma, Mirza Gulâm Ahmed’in mehdîlik iddiasının Ahmedîliğin iki kolundan biri olan ve günümüzde oldukça aktif faaliyet gösteren Kādiyân Ahmedîlerine yansımalarını konu edinmektedir. Bu çerçevede bu çalışmanın amacı Kādiyân Ahmedîlerinin Mirza Gulâm Ahmed’e nispetle benimsediği mehdîlik inancının söz konusu topluluğun güncel literatüründe nasıl ortaya koyulduğu, aktüel kurtarıcı algılarının nasıl şekillendiği ve bu bağlamda yaptıkları faaliyetlerin tetkikidir. Bu minvalde öncelikle Mirza Gulâm Ahmed’in iddialarının müntesipleri nezdinde inandırıcılık ve meşruiyet kazanabilmesi için inşa edilen bilgi anlayışından ve bu bağlamda Kur’an ve hadislerin bâtinî tevil yönteminden bahsedilmiştir. Ardından ise konunun özellikle günümüz faaliyetleri ekseninde siyasî ve sosyal yansımaları ele alınmıştır. Konu ele alınırken öncelikle Kādiyân Ahmedîlerinin kendi kaynaklarından istifade edilmiş; özellikle ülkemizde Türkçe yayımlanan Maneviyat Dergisi, internet siteleri, Youtube kanalları ve aktüel basılı yayınları objektif bir şekilde tetkik edilmiştir. Böylece Kādiyân Ahmedîlerinin modern literatürü taranmış ve kurtarıcı fikrinin yansımaları tespit edilmiştir. Kādiyân Ahmedîlerinin eskatoloji anlayışı bağlamında çok sayıda araştırma kaleme alınmakla beraber teorik düzlemdeki mehdîlik algısı üzerinden şekillenen güncel faaliyetlerinin ele alınması ve cemaatin kendi modern kaynakları üzerinden tetkikine imkân tanıması, çalışmamızı önemli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İslâm Mezhepleri Tarihi, Ahmediye, Kādiyân Ahmedîlerî, Mehdî, Mirza Gulâm Ahmed.

An Examination of Contemporary Activities of Qādiyān Aḥmadīs in the Context of Mahdism Perceptions

Öz

The "Mahdī-Masīḥ" claim, regarded as the second stage of the multifaceted missions attributed to Mīrzā G̲h̲ulām Aḥmed, the founder of the Aḥmadiyya movement, which originated in the Indian subcontinent during the 19th century, holds profound significance and resonance among his followers. This study focuses on the reflections of Mīrzā G̲h̲ulām Aḥmed’s claim to be the Mahdī on the Qādiyān Aḥmadīs, one of the two principal branches of Aḥmadiyya, which remains highly active today. The primary aim of this research is to examine how the belief in the Mahdī, as interpreted by the Qādiyān Aḥmadīs in connection with Mīrzā G̲h̲ulām Aḥmed, is articulated in the community’s contemporary literature. It further explores how this perception of the awaited savior informs their worldview and shapes their present-day activities. To this end, the study first investigates the epistemological framework established to validate and legitimize Mīrzā G̲h̲ulām Aḥmed’s claims in the eyes of his followers, focusing on the community’s esoteric interpretations of the Qurʾān and Ḥadīth. It then examines the political and social ramifications of these beliefs, with particular attention to their ongoing activities in the modern era. The research relies predominantly on primary sources produced by the Qādiyān Aḥmadī community, including Maneviyat magazine, published in Turkish, as well as their official websites, YouTube channels, and recent printed publications. These materials are analyzed objectively to provide an in-depth understanding of the community’s perspectives. While many studies have addressed Aḥmadiyya’s eschatological beliefs, the significance of this study lies in its focus on the community’s contemporary activities, shaped by their Mahdist perceptions, at a theoretical level. By engaging directly with the Qādiyān Aḥmadīs’ modern narratives and resources, this research offers a unique insight into the current dynamics of the community.

Anahtar Kelimeler

History of Islamic Sects, Aḥmadiyya, Qādiyan Aḥmadīs, Mahdī, Mīrzā G̲h̲ulām Aḥmed

Kaynakça

• “06.12.2013-Cuma Hutbesi”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 3/15-16 (2014), 19-25.
• “Vadedilen Mesih’in Eliyle İmanın Şartlarının Tecdidi”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 1/7, 23-41.
• Ahmediye, “Maneviyat Dergisi”. Erişim 05 Ağustos 2024. https://ahmediye.org/dergiler/
• Ahmediye. “17 Kasım 2023 – Hicri 3 yılına ait bazı olaylar ve Mazlum Filistinliler için tekrar tekrar dua çağrısı”. Erişim 25 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/17-kasim-2023-hicri-3-yilina-ait-bazi-olaylar-ve-mazlum-filistinliler-icin-tekrar-tekrar-dua-cagrisi/
• Ahmediye. “22.12.2023 – Uhud Gazvesinin detayları ve masum Filistinliler için tekrar dua çağrısı”. Erişim 25 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/22-12-2023-uhud-gazvesinin-detaylari-ve-masum-filistinliler-icin-tekrar-dua-cagrisi/
• Ahmediye. “23.02.2018 – Vadedilen Reformcu gaybi haberi”. Erişim 06 Ocak 2024. https://ahmediye.org/23-02-2018-vadedilen-reformcu-gaybi-haberi/
• Ahmediye. “23.02.2024 – Muslih Mevud Gaybi Haberi, hz. Muslih Mevud’un makamı ve mertebesi hakkında başkalarının izlenimleri, ayrıca Yemenli ve Pakistanlı Ahmediler ve de Filistinliler için dua çağrısı”. Erişim 20 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/23-02-2024-muslih-mevud-gaybi-haberi-hz-muslih-mevudun-makami-ve-mertebesi-hakkinda-baskalarinin-izlenimleri-ayrica-yemenli-ve-pakistanli-ahmediler-ve-de-filistinliler-icin-dua-cagrisi/
• Ahmediye. “26.07.2024 – Calsa görevlilerine ve misafirlere altın nasihatler”. Erişim 4 Ağustos 2024. https://ahmediye.org/26-07-2024-calsa-gorevlilerine-ve-misafirlere-altin-nasihatler/
• Ahmediye. “31.05.2024 – Hz. Hubeyb’in şehit oluşu; Filistin, Sudan, Yemen ve Pakistanlı Ahmediler için dua çağrısı”. Erişim 25 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/31-05-2024-hz-hubeybin-sehit-olusu-filistin-sudan-yemen-ve-pakistanli-ahmediler-icin-dua-cagrisi/
• Ahmediye. “7.06.2024 – Bi’rimaûne Seriyyesi Mazlum Filistinliler, Pakistanlı Ahmediler ve dünyanın genel durumu için dua çağrısı”. Erişim 25 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/7-06-2024-birimaune-seriyyesi-mazlum-filistinliler-pakistanli-ahmediler-ve-dunyanin-genel-durumu-icin-dua-cagrisi/
• Ahmediye. “Allah-u Teala masumları zulümden kurtarsın”. Erişim 27 Aralık 2023. https://ahmediye.org/allah-u-teala-masumlari-zulumden-kurtarsin/
• Ahmediye. “Cuma Suresi’nde Mehdi Hakkında Verilen Haber”. Erişim 20 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/cuma-suresinde-mehdi-hakkinda-verilen-haber/
• Ahmediye. “Doğru Yolda Olan Fırka”. Erişim 05 Ağustos 2024. https://ahmediye.org/dogru-yolda-olan-firka/
• Ahmediye. “Haberler”. Erişim 23 Temmuz 2024. “https://ahmediye.org/buyuk-bir-manevi-devrim-meydana-getirmek-uzere-verdiginiz-sozlere-uygun-yasayin-huzur-ingiltere-vakf-i-nevin-2023-yili-ictimasina-hitap-etti/
• Ahmediye. “Hz. Ahmed’in Eserleri”. Erişim 20 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/hz-ahmedin-eserleri/
• Ahmediye. “İsrail ve Filistin hakkında Kur’an-ı Kerim’in verdiği haberler”. Erişim 25 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/israil-ve-filistin-hakkinda-kuran-i-kerimin-verdigi-haberler/
• Ahmediye. “Mürebbiler”. Erişim 20 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/murebbiler/
• Ahmediye. “Son Dakika: Filistinli Mazlumlar, Yemenli Ve Pakistanlı Ahmediler İçin Dua Çağrısı”. Erişim 25 Temmuz 2024. https://ahmediye.org/son-dakika-filistinli-mazlumlar-yemenli-ve-pakistanli-ahmediler-icin-dua-cagrisi/
• Ahmediye. “Vadedilen İslahatçı Oğul Muslih Mevud”. Erişim 06 Ocak 2024. https://ahmediye.org/vaadedilen-islahatci-ogul-muslih-mevud/
• Ahmediyye, “Yüce Peygamberimizin (sav) Müjdelediği Ahirin Cemaati”. Erişim 5 Ağustos 2024. https://ahmediye.org/yuce-peygamberimizin-sav-mujdeledigi-ahirin-cemaati/
• Alislam. “Ahmadiyya Muslim Community”. Erişim 20 Temmuz 2024. https://www.alislam.org/ahmadiyya-muslim-community/
• Basit, Romaan. “Israel-Palestine conflict and the Ahmadiyya Khilafat: A brief look at seven decades of the most viable advice”. Erişim 13 Ağustos 2024. https://www.alhakam.org/israel-palestinian-conflict-and-the-ahmadiyya-khilafat-a-brief-look-at-seven-decades-of-the-most-viable-advice/
• Bulgur, Durmuş. “Kadıyânilik”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Şarkiyat Mecmuası 1 (2011), 1-38.
• Campbell, Joseph. Kahramanın Sonsuz Yolculuğu. İstanbul: İthaki Yayınları, 2017.
• Çil, Kubilay. “Almanya 36. Jalsa Salanası Yapıldı”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi, 1/3 (2011), 54.
• Doğan, Yasin. Kâdiyânîlik ve Gulâm Ahmed’in Dini-Siyasi İddiaları. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2018.
• Durguti, Abdylkader. “Arnavutça Kur’an Meali Bağlamında Kādiyânîliğin Mesihlik/Mehdilik Anlayışı”. Tasavvur/Tekirdağ İlahiyat Dergisi 9/1 (Haziran 2023), 803-835.
• Fığlalı, Ethem Ruhi. "Kādiyânîlik". Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 13 Temmuz 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/Kadiyanilik
• Fığlalı, Ethem Ruhi. “Mesih ve Mehdi İnancı Üzerine”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 25/3-4(1981), 179-204.
• Fığlalı, Ethem Ruhi. “XIX. Yüzyıl Sonlarında Hindistan (Mezhepler Tarihi Açısından Bir Bakış)”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 1(1983), 1-24.
• Fığlalı, Ethem Ruhi. Kadıyanîlik. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994.
• Gömbeyaz, Kadir. “73 Fırka Hadisinin Mezhepler Tarihi Kaynaklarında Fırkaların Tasnifine Etkisi”. Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 14/2 (2005), 147-160.
• Hakyemez, Cemil. “Mehdî Düşüncesinin İtikadîleşmesi Üzerine”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 3(5) (2014), 127-144.
• Harman, Ömer Faruk. “Beklenen Kurtarıcı İnancının İslâm Öncesi Dinî Arka Planı”. Beklenen Kurtarıcı İnancı. ed. Yusuf Şevki Yavuz. 41-59. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2017.
• İslamiyet’in Sesi. “Halifeler hep devlet başkanıydı. Neye dayanarak Hilafet siyasi değil Manevi bir makamdır diyorsun?”. Youtube. Yayın Tarihi 23 Mayıs 2021. https://www.youtube.com/watch?v=raAcUgVc89A&t=18s İslamiyet’in Sesi. “Hz mehdi Kuran'da hangi ayette geçiyor?”. Youtube. Yayın Tarihi 9 Kasım 2022. https://www.youtube.com/watch?v=_ZwAhmeCMOc
• İslamiyet’in Sesi. “Hz Mehdî’ye as ilham edilen ‘Sana gökten vahiy ettiğim ermiş insanlar yardım edecektir’ vahyi”. Youtube. Yayın Tarihi 22 Ağustos 2020. https://www.youtube.com/watch?v=_Psnu7F6MKk
• İslamiyet’in Sesi. “Hz. Mirza Gulâm Ahmed as’ın Mehdî olduğuna delili nedir?”. Youtube. Yayın Tarihi 17 Ekim 2023. https://www.youtube.com/watch?v=iTMHP3At9CA
• İslamiyet’in Sesi. “Mehdî İmam cihadı iptal mi etti?”. Youtube Yayın Tarihi 29 Mart 2022. https://www.youtube.com/watch?v=ozZOgBYz4Mg İslamiyet’in Sesi. “Mehdiye inanmak neden bu kadar önemli?”. Youtube. Yayın Tarihi 13 Ekim 2023. https://www.youtube.com/watch?v=LbNBfcRuU6s.
• İslamiyet’in Sesi. “Muslih Mevud’un ra ilimlerle donatılacağı gaybi haberi nasıl gerçekleşti?”. Youtube. Yayın Tarihi 1 Mart 2021. https://www.youtube.com/watch?v=IjiKSv1QWyQ
• İslamiyet’in Sesi. “Mürebbi kimdir?”. Youtube. Yayın Tarihi 4 Mayıs 2021. https://www.youtube.com/watch?v=2WC-k8TRvE8
• İslamiyet’in Sesi. “Pakistan’da neden Ahmedi Müslümanlara zulüm ediliyor?”. Youtube. Yayın Tarihi 10 Mart 2022. https://www.youtube.com/watch?v=oJYvl1QPdVE
• Kartaloğlu, Habib. “Kâdiyân Ahmedîlerinin Dijital Platformlarda Türkçe Faaliyetleri”. İslam ve Yorum V. 2. Cilt. Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2021.
• Korkmaz, Sıddık. “Kadiyanilik-Ahmedilik”, İslam Mezhepleri Tarihi El Kitabı. ed. Hasan Onat-Sönmez Kutlu. 531-559. Ankara: Grafiker Yayınları, 2016.
• Kutlu, Sönmez. “Beklenen Kurtarıcı İnanışına Dayalı Siyasî ve Dinî Hareketlerde Mehdîlik Tipolojileri”. Beklenen Kurtarıcı İnancı. ed. Yusuf Şevki Yavuz. 291-351. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2017.
• Kutlu, Sönmez. Mezhepler Tarihine Giriş. İstanbul: Dem Yayınları, 2017.
• Kutlutürk, Cemil. “Mehdîlik Düşüncesi Bağlamında Kādiyânilik Üzerinde Hinduizm’in Tesirleri”. Uluslararası Mehdîlik Sempozyumu Bildirileri. ed. Mehmet Tıraşçı vd. 89-100. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Matbaası, 2018.
• Küçüköner, H. Rumeysa. “A Messianic Prophethood Claims Within Islam Hinduism And Christianity in the Context of Zeitgeist”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 13/1 (2020), 284–314.
• Küçüköner, H. Rumeysa. “Ahmedîlik-Kadiyânîlik”. İslam Mezhepleri Tarihi II. ed. Yusuf Gökalp-Nail Karagöz. 193-211. Ankara: İlahiyat Yayınları, 2022.
• Küçüköner, H. Rumeysa. “Ahmedîlik’te Hilafet Eksenli Ayrışmalar”. e-Makalat Mezhep Araştırmaları Dergisi 14/2 (2021), 862-903.
• Küçüköner, H. Rumeysa. “Kadiyâniliğin İsim ve İçerik Bakımından Kendisini Konumlandırma Problemi”, E-Şarkiyat İlmi Araştırmaları Dergisi 11/2 (2019), 669–683.
• Küçüköner, H. Rumeysa. Mirza Gulam Ahmed ve Ahmedî Algılardaki Farklılaşması. Ankara: Araştırma Yayınları, 2022.
• Lajna Ima’illah UK. “Our Story”. Erişim 20 Temmuz 2024. https://lajna.org.uk/lajna-imaillah-uk/
• Lajna Ima’illah UK. History of Lajna Ima’illah Volume 1. United Kingdom: Islam International Publications Ltd., 2003.
• Lajnausa. “Lajna Ima'illah Pledge”. Erişim 20 Temmuz 2024. https://www.lajnausa.net/site/pledge
• Lajnausa. “Who we are”. Erişim 20 Temmuz 2024. https://www.lajnausa.net/site/who-we-are
• Mirza Beşîrüddîn Ahmed. “Cihadın büyüğü kılıç ile değil, Kur’an ile yapılandır”. çev. Raşid Paktürk. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 1/6, 22-24.
• Mirza Beşîrüddîn Ahmed. “Vadedilen Mesih ve Mehdi’nin (as) olağanüstü İslam hizmetleri”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 23 (2019), 8-75.
• Mirza Gulâm Ahmed. “İkinci Kudret: Hilafet”. çev. Muhammed Celal Şems. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 1/2 (2011), 4-5.
• Mirza Gulâm Ahmed. “Kelamü’l İmam”. çev. Raşid Paktürk. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 20 (2013), 6-9.
• Mirza Gulâm Ahmed. “Kelamü’l İmam”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 2/12 (2013), 5-7.
• Mirza Gulâm Ahmed. Bir Hatanın İzalesi. çev. Raşid Paktürk. İstanbul: Ahmad Yayınları, 2022.
• Mirza Gulâm Ahmed. Duanın Bereketleri. çev. Muhammed Celal Şems. İstanbul: Ayhan Matbaa, 2012.
• Mirza Gulâm Ahmed. İsa Mesih Hindistan’da. çev. Abdulgaffar Han. İstanbul: Vesta Ofset, 2008.
• Mirza Gulâm Ahmed. The Essence of Islam Volume IV. çev. Chaudhry Muhammad Zafrullah Khan. Birleşik Krallık: Islam International Publications Ltd., 2006.
• Mirza Masrur Ahmed. “Cemaat nizamı ve sorumluluklarımız”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 2/10-11 (2013), 8-18.
• Mirza Masrur Ahmed. “Korona Virüs Hakkında Vadedilen Mesih’in 5. Halifesinin En Son Talimatları”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 25 (2020), 44-48.
• Mirza Masrur Ahmed. “Müminde İtaat ve Teslimiyetin Özü 5 Aralık Cuma Hutbesi”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 3/17 (2015), 23-33.
• Mirza Tahir Ahmed. “Ahirin Cemaati”. çev. Raşid Paktürk. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi. 1/1 (2011), 6-12.
• Mirza Tahir Ahmed. “Cihad Meselesi”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 3/13 (2014), 28-45.
• Onat, Hasan. “Mehdilik Meselesini Nasıl Anlayalım?”. Uluslararası Mehdîlik Sempozyumu Bildirileri. ed. Mehmet Tıraşçı vd. 637-652. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Matbaası, 2018.
• Önder, Mehmet. “Ahmediler itaati neden severler?”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 1/4 (2011), 29-33.
• Önder, Mehmet. “Türkiye 4. Jalsa Salanası Yapıldı”, Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi, 1/3 (2011), 55.
• Özcan, Azmi. “Hindistan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 13 Temmuz 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/hindistan#3-tarih
• Paktürk, Raşit. “Jalsa Salana Önemi, Bereketi ve Sorumluluklarımız”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 1/2 (2011), 39-45.
• Paktürk, Raşit. Vadedilen Mesih’in (a.s.) Eserlerinden Seçmeler. İstanbul: Islam International Publications Limited, 2008.
• Paktürk, Şaziye. “Müslüman Ahmediyye Cemaatini Tanıyalım”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 1/1 (2011), 13-16.
• Safir, Seyid Amir. “Müslüman Ahmediye Cemaatinin Dünya Çapındaki Başkanı İle Özel Bir Mülakat”. çev. Mehmet Önder. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 29, 46-63.
• Şeker, Osman. “Kur'an-ı Kerim okurken ve dinlerken dikkat edilecekler”. Maneviyat Müslüman Ahmediyye Türkçe Dergisi 3/12(2013), 33-36.
• Taşağıl, Ahmet. “Bahadır Şah II”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Erişim 13 Temmuz 2024. https://islamansiklopedisi.org.tr/bahadir-sah-ii
• Volkan, Vamık D. Körü Körüne İnanç Kriz ve Terör Dönemlerinde Geniş Gruplar ve Liderleri. çev. Özgür Karaçam. İstanbul: Minerva Yayınları, 2005.
• Vural, Suat. “Sipahi Ayaklanmasının Siyasi Sebepleri”, Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler ve Edebiyat Fakültesi Belgü Dergisi 2 (2015), 181-202.
• Vural, Suat. Hindistan’da İngiliz Yönetimi (Malatya: İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2006.
• Waqfenauintl, “A new era of servants for Islam”. Erişim 23 Temmuz 2024. https://www.waqfenauintl.org/a-new-era-of-servants-for-islam/
• Waqfenauintl. “Careers”. Erişim 23 Temmuz 2024. https://www.waqfenauintl.org/careers/
• Waqfenauintl. “Guidance for parents of Waqifeen-e-Nau”. Erişim 23 Temmuz 2024. https://www.waqfenauintl.org/guidance-for-parents/
• Waqfenauintl.“Guidance for Waqifeen-e-Nau”. Erişim 23 Temmuz 2024. https://www.waqfenauintl.org/guidance-for-waqifeen-e-nau/
• Yavuz, Yusuf Şevki. “Beklenen Kurtarıcı İnancının İslâm Akaidine Giriş Serüveni”. Beklenen Kurtarıcı İnancı. ed. Yusuf Şevki Yavuz. 177-219. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2017.
• Yönem, Ahmet. “Kadiyânîlik Bağlamında Mehdilik”. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/24 (Aralık 2011), 175-191. https://doi.org/10.17335/suifd.70152.