Doğumhanede tıp etiği: bir alan çalışması

Year 2019, Volume: 44 Issue: 1, 183 - 194, 31.03.2019

Melike Öztürk , Sultan Alan , Selim Kadıoğlu

https://doi.org/10.17826/cumj.440675

Cited By: 2

Abstract

Amaç: Kendine özgü bir tıbbi birim olarak doğumhanede, diğer birimlerde olduğu gibi, tıp etiği ile ilgili-bağlantılı kimi durumlar ortaya çıkmaktadır. Çalışmamızın amacı bu durumların karşılaşılma sıklıklarını ve önemsenme derecelerini saptamak; dolayısıyla doğumhanenin tıp etiği açısından nasıl bir çalışma ortamı olduğunu ve bu birimde çalışanların nasıl bir mesleki değer sistemine sahip bulunduğunu belirlemektir.

Gereç ve Yöntem: Tanımlayıcı tipteki araştırmamız üç resmi hastanenin doğumhanelerinde aktif olarak görev yapan çalışmaya katılmayı kabul eden, ebe, hemşire, uzman ya da uzmanlık öğrencisi hekim toplam 87 kişi üzerinde yürütülmüştür. Katılımcılardan veri toplama formunda yer alan 18 ifadenin her biri için karşılaşma-karşılaşmama durumlarını ve 10 üzerinden puan vererek önemseme derecelerini belirtmeleri istenmiştir.

Bulgular: Doğumhanede en sık karşılaşılan sorunlar, gebe-lohusanın tıbbi uygulamayı reddetmesi, ekip içi yetki-işbölümü çatışmalarının yaşanması ve kıdemsiz çalışanlara “angarya” yüklenmesidir. En fazla önemsenen sorunlar ise yenidoğana gereksinim duyduğu tıbbi olanakların sağlanamaması, tıbbi işlemlerin eksik ya da yanlış uygulanması şeklinde malpraktis yapılması ve gebe/lohusanın hayati tehlikesi varken taburcu edilme talebidir.

Sonuç: Doğumhanelerde en sık yaşanan sorun kategorisi özerklik çatışmaları olup yarar sağlayama üzerinde oluşan ikilemler görece daha az ancak yine de dikkate değer sayıdadır. Doğumhanede çalışanlar özerkliğe saygı konusunda belli bir duyarlılıkları bulunmakla birlikte kimi zaman paternalizme eğilim göstermektedir. Adalet ilkesi ile ilgili- bağlantılı sorunlar sık yaşanmamakta ancak bu ilke önemli bir referans kabul edilmektedir.

Keywords

Doğumhane, Doğumhane Etiği, Tıp Etiği

Ethical issues in the delivery room: a field study

Abstract

Purpose: Like other departments, some cases related-connected to medical ethics emerge in the delivery room, which is a specific medical unit. The purpose of this study is to identify the prevalence of these cases and the level of importance given to them, thus to describe what kind of a working environment the delivery room is in terms of medical ethics, and to find out what kind of a professional value system persons working in this unit have.

Materials and Methods: The descriptive study was conducted with 87 participants with midwives, nurses, resident and specialist physicians. The participants were asked to specify the prevalence of the 18 cases in the form through 3-point Likert scale and indicate the importance they give to these cases by scoring them out of 10 points.

Results: The most frequently encountered problems in the delivery room include rejection of the medical application by the pregnant-puerperal women, conflicts of authority and/or division of labour in the team, and chores given to inexperienced workers. The problems which were given most importance are that not providing newborns with the medical opportunities they need, malpractice due to applying deficient or incorrect medical practices, and demand for discharge when the patient's life is in threatening.

Conclusion: The most frequently encountered problem category in the delivery room is the autonomy conflict; the dilemma concerning inability to provide benefit and/or to avoid maleficence is relatively less, but it is worth noting. Although they are sensitive about respect for autonomy, they sometimes show a tendency to paternalism. Related-connected problems are not experienced much, but the principle of justice is accepted as an important reference.

Keywords

Delivery Room, Delivery Room Ethics, Medical Ethics

References

• 1. Öztürk M. Doğum Odasının Tıp Tarihi Sahnesine Çıkışı ve Evrimleşme Süreci. I. Uluslararası Türk Tıp Tarihi Kongresi. Konya-Türkiye, 20-24 Mayıs 2008.
• 2. Can R, Öztürk M, Kadıoğlu S. Farklı Sağlık Uğraşları ve Uygulamaları Özelinde Tıp Etiği. Balkan Tıp Tarihi ve Etiği Kongresi. İstanbul-Türkiye, 11-15 Ekim 2011: 1120-1122.
• 3. SPSS Inc. SPSS for Windows. Version 11.5, Chicago: SPSS Inc. 2000.
• 4. Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. Biyoistatistik. 8. Baskı, Ankara: Şahin Matbaası, 1998.
• 5. Sümbüloğlu K, Sümbüloğlu V. Araştırma Yöntemleri. 3. Baskı, Ankara: Sistem Ofset, 2000.
• 6. Işık T. Gebelik Sürecinde Tıbbi Aydınlatma. Danışman Tuncer İ. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana, 2010.
• 7. Lothian JA. Do Not Disturb: The Importance of Privacy in Labor. The Journal of Perinatal Education, 2004; 13(3): 4-6.
• 8. Beauchamp TL, Childress JF. Principles of Biomedical Ethics. 4th edition, New York: Oxford University Press, 1994: 120-181.
• 9. Işık T. Gebelik Sürecinde Tıbbi Aydınlatma. Danışman Tuncer İ. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana, 2010.
• 10. Gürel SA, Gürel H, Balcan E. Doğum Öncesi Bakım Esnasında Gebelik, Doğum ve Doğum Sonu Döneme İlişkin Bilgi Edinme Durumu. Perinatoloji Dergisi, 2006; 14 (2):90-95.
• 11. Kaya F, Serin Ö. Doğum Öncesi Bakımın Bakımların Niteliği. Journal of Turkish Obstetric and Gynecology Society, 2008; 5 (1): 28- 35.
• 12. Kırımlıoğlu N. Gebelik ve Doğum Sürecinin Hasta Sağlık Ekibi Arasındaki İletişim Temelinde İncelenmesi. Danışman Elçioğlu Ö. Doktora Tezi, Osmangazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir: 2003.
• 13. Sayın SD. Perinatal Hizmetlerde Mahremiyet Algısı. Danışman: Kömürcü N. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2013.
• 14. Uzun E, Güney M, Oral B, Özsoy M, Mungan T. Kadın Hastalıkları ve Doğum Servisi: Verilen Hizmetlerle ilgili Hasta Memnuniyeti ve Etki Eden Faktörler. Uzmanlık Sonrası Eğitim ve Güncel Gelişmeler Dergisi, 2006; 3: 167-171.
• 15. Güngör İ. Doğumda Anne Memnuniyetini Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi. Danışman Beji NK. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2009.
• 16. Lavender T, Walkinshaw SA, Walton I. A Prospective Study of Women’s Views of Factors Contributing to a Positive Birth Experience. Midwifery, 1999; 15(1): 41-46.
• 17. Fenwick J, Hauck Y, Downie J, Butt J. The Childbirth Expectations of a Self-Selected Cohort of Western Australian Women. Midwifery, 2005; 21(1): 23-35.
• 18. Harriott EM, Williams TV, Peterson MR. Childbearing in U.S. Military Hospitals: Dimensions of Care Affecting Women's Perceptions of Quality and Satisfaction. Birth, 2005; 32(1): 4-10.
• 19. Hildingsson I, Thomas JE. Women's Perspectives on Maternity Services in Sweden: Processes, Problems, and Solutions. Journal of Midwifery & Women's Health, 2007; 52(2): 126-133.
• 20. Rudman A, El-Khouri B, Waldenström U. Women's Satisfaction with Intrapartum Care - a Pattern Approach. Journal of Advanced Nursing, 2007; 59(5): 474-487.
• 21. Abushaikha L, Sheil EP. Labor Stress and Nursing Support: How Do They Relate. Journal of International Women’s Studies, 2006; 7(4): 198-208.
• 22. Douglas S, Cervin C, Bower KN. What Women Expect of Family Physicians as Maternity Care Providers. Canadian Family Physician, 2007; 53(5): 875-879.
• 23. Hasta Hakları Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 01.08.1998, Resmi Gazete Sayısı: 23420. Erişim:(http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.4847&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=hasta%20haklar%C4%B1). Erişim Tarihi: 10.04.2015 .
• 24. Tıbbi Deontoloji Tüzüğü, Resmi Gazete Tarihi: 19.02.1960, Resmi Gazete No: 10436. Erişim: (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/5044.html). Erişim Tarihi: 23.06.2011.
• 25. Çobanoğlu N. Tıp Etiği. Ankara: Eflatun Yayınevi, 2009: 203-215.
• 26. Dünya Hekimler Birliği, Tıp Etiği Elkitabı. Çeviren Civaner M. Türk Tabipler Birliği Yayınları, 2005.
• 27. Elçioğlu Ö. Demirhan Erdemir A. Klinik Uygulamalarda Her Durumda Ortaya Çıkan Etik Yükümlülükler. Editör: Demirhan Erdemir A, Oğuz NY, Elçioğlu Ö, Doğan H. Klinik Etik. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2001: 104-148.
• 28. Büken E, Büken Örnek N. Tıpta Malpraktis ve Etik Yönleri. Ankara Tabip Odası Etik Komisyonu. Yaşama Dair Etik Bir Bakış. Ankara: Tabip Odası Yayınları, 2002: 86-112.
• 29. Büken E, Büken Örnek N. Yasal ve Etik Yönleriyle Türkiye’de Tıbbi Malpraktis. Editörler Demirhan Erdemir A, Öncel Ö, Aksoy Ş. Çağdaş Tıp Etiği. İstanbul: Nobel Kitapevleri, 2003.
• 30. Harris J. Hayatın Değeri; Tıp Etiğine Giriş. Çeviren: Sertabipoğlu S. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1999.
• 31. Hasta Hakları Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 01.08.1998, Resmi Gazete Sayısı: 23420. Erişim:(http://www.mevzuat.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.4847&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=hasta%20haklar%C4%B1). Erişim Tarihi: 10.04.2015
• 32. Tıbbi Deontoloji Tüzüğü, Resmi Gazete Tarihi: 19.02.1960, Resmi Gazete No: 10436. Erişim: (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/5044.html). Erişim Tarihi: 23.06.2011
• 33. Internatıonal Code of Ethıcs for Mıdwıves. Erişim: (http://www.internationalmidwives.org/ Portals/5/Code%20of%20Ethics%20Long%20version-ENG.2003.doc) Erişim Tarihi:02.07.2009
• 34. The ICN Code Of Ethıcs For Nurses. Geneva: International Council of Nurses (ICN), 2012.
• 35. Dünya Hekimler Birliği, Tıp Etiği Elkitabı. Çeviren Civaner M. Türk Tabipler Birliği Yayınları, 2005.
• 36. Adams JL, Garber S. Reducing Medical Malpractice By Targeting Physicians Making Medical Malpractice Payments, Journal of Empirical Legal Studies, 2007; 4(1): 185–222.
• 37. Büken E, Örnek Büken N, Büken B. Obstetric and Gynecologic Malpractice in Turkey: İncidence,İmpact, Causes and Prevention. Journal of Clinical Forensic Medicine, 2004; 11: 233-247.
• 38. Gündoğmuş ÜN, Özkara E, Mete S. Nursing and Midwifery Malpractice in Turkey Based on The Higher Health Council Records. Nursing Ethics, 2004; 11(5): 489-499.
• 39. Elbüken B. Sağlık Profesyonellerine Yönelik Tıbbi Uygulama Hata İddiası ile Yüksek Sağlık Şurasına Gönderilen Olguların İrdelenmesi. Danışman İnanıcı MA. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2010.
• 40. Özkaya N, Elbüken B, Özkaya H. Hemşirelikte ve Ebelikte Malpraktis. Biyoetik Araştırmaları. Editörler Ülman YI, Genç ŞV. İstanbul: Türkiye Biyoetik Derneği Yayını, 2012: 221-226.
• 41. Akgül A. Yargı Kararları Işığında, Gebelik ve Doğum Sürecinde Sağlık Hizmet Kusurundan Kaynaklanan Tam Yargı Davaları. TAAD, 2012; 3(10): 485-498.
• 42. Stevenson DK, Goldworth A. Ethical Dilemmas in the Delivery Room. Seminars in Perinatology, 1998; 22(3): 198-206.
• 43. Proctor S. What Determines Quality in Maternity Care? Comparing the Perceptions of Childbearing Women and Midwives. Birth, 1998; 25(2): 85-93.
• 44. Elçioğlu Ö, Kırımlıoğlu N. Tıp Etiği İlkeleri. Editörler Demirhan Erdemir A, Öncel Ö, Aksoy Ş. Çağdaş Tıp Etiği. İstanbul: Nobel Kitapevleri, 2003: 26-40.
• 45. Nuffield Council on Bioethics, Critical Care Decisions in Fetal and Neonatal Medicine: Ethical İssues. London: Latimer Trend & Company Ltd, 2006: 12-26.
• 46. Bilgen H, Topuzoğlu A, Kuşçu K, Altuncu E, Ozek E. End-of-life Decisions in the Newborn Period: Attitudes and Practices of Doctors and Nurses. Turk J Pediatr, 2009; 51(3): 248-256.
• 47. Özcan Şenses M. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitelerinde Yaşam Sonu Kararlarına İlişkin Hekim ve Hemşirelerin Tutumları. Danışman Ersoy N. Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Kocaeli, 2009.
• 48. Çavuşoğlu H. Neonatology and Ethics: A Word from Turkey. Journal of Clinical Ethics, 2001; 12 (3): 315.
• 49. İncedere A, Öztürk S, Er R. İnsan Onuruna Saygılı Hemşirelik Bakımı: Hemşirelerin Bakış Açısıyla Bir Değerlendirme. Değişen Dünyada Biyoetik. İstanbul, 2012: 200-205.
• 50. Kadıoğlu FG, Can R, Okuyaz S, Yalçın SÖ, Kadıoğlu S. Klinisyenlerin Etik Danışmanlık Alma Konusundaki Tutumları. Editörler Ülman YI, Başağaç Gül T, Kadıoğlu F, Yıldırım G, Edisan Z. Ankara: Türkiye Biyoetik Derneği Yayını, 2009: 53-54.
• 51. Çalışır HC, Şahinoğlu S. Tıpta Konsültasyon Olgusu. Ankara Tabip Odası Etik Komisyonu. Yaşama Dair Etik Bir Bakış. Ankara: Tabip Odası Yayınları, 2002: 178-186.
• 52. Alan S. Adana’da Eğitim Hastanelerinde Sağlık Hizmetini Alanlar ile Verenlerin Hasta Özerkliğine Saygı ve Paternalizme Yatkınlıkları. Danışman Uzel İ. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana, 2005.
• 53. Oğuz NY. Özerkliğe Saygı İlkesi. Editör Arda B, Oğuz Y, Şahinoğlu Pelin S. Deontoloji. İkinci Baskı. Ankara: Antıp Yayınları, 1999.54. Aydın E. Tıp Etiğinde Hasta Özerkliğine Saygı İlkesi. Erciyes Tıp Dergisi, 2003; 25 (2): 92-97.
• 55. Altuntuğ K, Ege E. Sağlık Eğitiminin Annelerin Taburculuğa Hazır Oluş, Doğum Sonu Güçlük Yaşama ve Yaşam Kalitesine Etkisi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2013; 15(2): 45-56.
• 56. Atıcı İ. Doğum Sonu Erken Taburculukta Lohusalara Verilecek Sağlık Eğitimi ve Evde Bakımın Postpartum Komplikasyonlar ve Anksiyete Düzeyine Etkisi. Danışman Gözüm S. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 2000.
• 57. Dağ H, Er Güneri S, Kavlak O, Şirin A. Doğum Yapan Kadınların Doğum Sonu Öğretim İhtiyaçları ve Taburculuğa Hazır Oluşluğunun Belirlenmesi. Uluslararası Hakemli Akademik Spor Sağlık ve Tıp Bilimleri Dergisi, 2014; 4(10): 26-38.
• 58. Büyükkayacı Duman N. Pospartum Erken Taburculuk Sonrası Evde Bakım. TAF Preventive Medicine Bulletin, 2009; 8(1): 73-82.
• 59. Turla A, Karaaslan B, Kocakaya M, Pekşen Y. Hastalara Yeterince Aydınlatma Yapılıp Yapılmadığı ve Onam Alınması Durumunun Saptanması. Türkiye Klinikleri Adli Tıp Dergisi, 2005; 2: 33-38.
• 60. Yıldırım G, Bilgin İ, Tokgöz H. Cerrahi Kliniklerdeki Sağlık Çalışanlarının Aydınlatılmış Onam Hakkındaki Görüşleriyle Uygulamaları Örtüşüyor Mu?. Cumhuriyet Tıp Dergisi, 2014; 36: 451-458.
• 61. Ergün YA. Hastanelerde Hekim-Hemşire İlişkilerinde Yaşanan Çatışma Kaynaklarının Belirlenmesi ve Çözüm Önerileri. Danışman Kılınç T. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Fakültesi Hastane ve Sağlık Kuruluşlarında Yönetim Bilim Dalı. İstanbul: 1999.
• 62. Akca C, Erigüç G. Hastane Çalışanlarının Yöneticileri ve Çalışma Arkadaşları ile Yaşadıkları Çatışma Nedenlerine Yönelik Bir Araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2006; 9(2): 126-153