Besi Hayvanlarında Yaralanmalar ve Önleme Yolları

Year 2021, , 177 - 186, 31.12.2021

Serap Goncu , Özgül Anitaş

https://doi.org/10.36846/CJAFS.2021.46

Abstract

Hayvansal üretimde yaralanmalar ciddi kayıplara neden olmaktadır. Besi işletmelerinde besleme, taşıma, yükleme, tırnak bakımı, numaralama, boynuz köreltme, aşı-ilaç-tedavi aşamalarında hayvanla birebir temas olmaktadır. Bu faaliyetler hem hayvan hem de çalışan için çeşitli açılardan risk taşımaktadır. Hayvanda muamele sırasında oluşan yaralar nedeniyle stres artmakta, verimler düşmektedir. Buna ek olarak hayvanla muamele sırasında oluşan yara bereler, enfeksiyon kaynağı olarak da kayıpların artmasına neden olmaktadır. Besi işletmeleri tüm bu yaralardan kaçınmak için mümkün olan en az düzeyde hayvanla temas yolunu seçmektedir. Ancak insanla teması azalan hayvanlar genel olarak daha sonraki işlemlerde daha tepkisel davranma eğilimli olacağından işler zorlaşmaktadır. Bu noktada besinin en önemli unsuru olan tartım işleminin yapılamaması besi takibini imkânsız kılmaktadır. Büyük ölçekli besi işletmelerinde yaşanan insan hayvan temasları ve hayvanların yönetiminde kullanılan alet ekipmanların hayvan davranış özelliklerine uygun olmaması gibi konuların göz ardı edilmesi kayıpların artmasına neden olmaktadır.
Bu çalışmada besi işletmelerinde yüz yüze anket, gözlem ve yerinde tespit yapılarak meydana gelen yaralanma düzeyleri ve önleme yolları üzerinde durulmuştur.

Keywords

Besi hayvanı, hayvan refahı, yaralanma

References

• Bozkurt, Z., Kılıç, İ., Hacan Gücüyener, Ö., Lenger, Ö.F. (2013) İnsan-hayvan etkileşimlerinin hayvan refahına etkisi. Kocatepe Vet J 6(1): 41-50.
• Brown, C. J., Gacula, M. (1964) Estimates of Heritability of Beef Cattle Performance Traits by Regression of Offspring on Sire 1, 2. Journal of Animal Science 23(2), 321-324. https://doi.org/10.2527/jas1964.232321x
• Dantzer, R.D., Mormede, P. (1983) Stress in farm animals: a need for revaluation. J. Of Anim. Sci 57:6-18.
• Eren, E. (2006) Kahramanmaraş İli Göksün ilçesinde sığır besiciliği yapan işletmelerin yapısı ve sorunları. Yüksek lisans tezi. Sütçü İmam Üniv. Fen Bilimleri Enst, Kahramanmaraş.
• Koyubenbe, N. (2005) İzmir ili ödemiş ilçesinde süt sığırcılığının geliştirilmesi olanakları üzerine bir araştırma. Hayvansal Üretim Derg 46 (1): 8-13.
• Gonyou, H.W. (2003) How animal handling influences animal behaviour. http://www.aginfonet.com/aglibrary/content/prairie_swine_centre/95animal_behaviour.html
• Goonewardane , L.A., Price, M.A., Okine, E., Berg, R.T. (1999) Behavioural responses to handling and restraint in dehorned and pooled cattle. Appl. Anim. Behav.Sci 64:159-167. Göncü, S., (2019) Sığır Yetiştiriciliğinde Stressiz ve Güvenli Sığır Yönlendirme. Cilt 34, Sayı 2, Sayfalar 161 - 170
• Göncü, S. (1993) Türkiye Kültür Irki Ve Kültür Irki X Yerli Irk Melezlerinde Besi Performansi Üzerinde Yapilan Araştırmalar. http://www.muratgorgulu.com.tr/ckfinder/userfiles/files/TURKIYE%20KULTUR%20VE%20MELEZ%20SIGIRLARDA%20BESI%20PERFORMANSI.pdf
• Grandin, T. (1994) Solving livestock handling problems. Veterinary medicine (pages, 989-998)
• Grandin, T. (1997) Assessment of Stress during Handling and Transport. Journal of Animal Science 75(1):249-57
• Koyunbenbe, N. (2005) İzmir İli Ödemiş İlçesinde Süt Sığırcılığının Geliştirilmesi Olanakları Üzerine Bir Araştırma. Hayvansal Üretim 46 (1): 8-13 (Tr).
• Köknaroğlu, H., Demircan, V., Yılmaz, H., Dernek, Z. (2007) Besi sığırcılığı üretim faaliyetinde üreticilerin eğitim düzeylerinin besi performansı ve karlılığa etkisi. 5. Ulusal Zootekni Kongresi. 5-8 Eylül. Van, 92.
• Köknaroğlu, H., Yılmaz, H., Demircan, V. (2006) Afyon ili besi sığırcılığı işletmelerinde kesif yem oranının besi performansı ve karlılığa etkisi. Süleyman Demirel Üniv. Ziraat Fak. Derg 1(1): 41-52.
• Littlefield, G., Grandin, T., Lanier, J.L. (2001) Quiet handling of heifers reduces aversion to restraint in a squeeze chute. http://ansci.colostate.edu/ ran/behavior/g1011.html.
• Soyak, A., Soysal, M. İ., Gürcan, E.K. (2007) Tekirdağ ili süt sığırcılığı işletmelerinin yapısal özellikleri ve bu işletmelerdeki siyah alaca süt sığırlarının çeşitli morfolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Tekirdağ Üniv. Ziraat Fak. Derg 4(3): 297-305
• Stermer, R. A., Camp, T.H. (1981) Feeder Cattle Stress During Handling and Transportation. Amer. Soc. Agric. Eng Paper No. 81-60001.
• Şahin, K., Gül, A., Koç, B., Dağıstanlı, E. (2001) Adana ilinde entansif süt sığırcılığı üretim ekonomisi. Yüzüncü Yıl Üniv. Ziraat Fak. Tarım Bilimleri Derg 11(2): 19-28
• Tugay, A., Bakır, G. (2004) Giresun Yöresindeki Sığırcılık İşletmelerinde Kullanılan Yem Çeşitleri ve Hayvan Besleme Alışkanlıkları. 4. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi. 01-03 Eylül 2004. Isparta. 536-544
• TUIK, (2019) Hayvancılık istatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=101&locale=tr
• Vieyra, J., Losada, H., Soriana, R., Cortes, J., Arias, L. (2000) Smallholder dairy cattle production in Xochimilco in the southeast of Mexico city: Effect of herdsman spatial behaviour of cattle during restricted grazing. Livestock Research for Rural Developmant, 12 (2) 2000
• Woiwode, R., Grandin, T. (2014) Survey of BQA Cattle Handling Practices That Occurred During Processing Feedlot Cattle Conference: 2014 ADSA-ASAS-CSAS Joint Annual Meeting
• Xiccato, G., Trocino, A., Queaque, P.I., Sartori, A., Carazzolo, A. (2002) Rearing veal calves with respect to animal welfare: effects of group hous-ing and solid feed supplementation on growth performance and meat quality. Livest. Prod. Sci 75:269-280
• Yıldırım, İ. (2000) Van İli Merkez İlçede Sığır Besiciliği İşletmelerinin Ekonomik Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No. 20. Araştırma Serisi No. 1. Van, 52s