Rise And Method Of Islamic Theology (Kalam) Within The Analysis Of Josef Van Ess

Yıl 2013, Cilt: 13 Sayı: 1, 215 - 233, 01.06.2013

Mehmet Akif Ceyhan

Öz

One of the important issues focused by Orientalism is undoubtedly on the Islamic theology (Kalam). When It is examined critically the approach of Kalam of classical orientalist discourse, It is seen that Western Islamic scholars have published a large number of works on this subject. It is important that the views of Josef van ESS, who is alive today and still ongoing his research in the orientalist tradition, about the emergence and methods of Kalam are revealed. His views on these subjects provide important in formations about onset of Islamic Kalam. In the light of these information and methods, it is seen that the first Kalamic (theological) texts have began to be formed in the 1. Century AH. that Kalamic texts have been written via a jedel (debate)/dialectical manner. This showed up Kalamic method, as well.

Anahtar Kelimeler

Orientalism, Kalam (Islamic Theology), Jedel (debate), Josef van ESS.

Josef Van Ess’in Tahlilleri Işığında Kelamın Doğuşu ve Metodu

Öz

Oryantalizmin üzerinde önemle durduğu hususlardan birisi hiç şüphesiz İslam Kelâmı alanıdır. Klasik oryantalist söylemin İslam Kelâmına yaklaşımı eleştirel bir bakışla incelendiğinde görülmektedir ki, batılı İslam araştırmacıları bu konuda hatırı sayılacak ölçüde eserler ortaya koymuşlardır. Bu noktada oryantalist gelenek içerisinde günümüzde hayatta olan ve halen araştırmalarına devam eden Josef Van Ess’in Kelâm’ın doğuşu ve metoduna dair görüşlerinin ortaya konulması önem arz etmektedir. Van Ess’in Kelâm’ın doğuşu ve metoduna ilişkin görüşleri, İslam Kelâmının başlangıcına yönelik önemli bilgiler vermektedir. Bu bilgiler ve metodlar ışığında anlaşılmaktadır ki, yazılı ilk kelâm metinleri h.1. asırda oluşturulmaya başlanmıştır. Bu kelâm metinlerinin cedel / diyalektik bir üslupla kaleme alınması ise, kelâmın metodunu ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Oryantalizm, Kelâm, Teoloji, Cedel, Josef van ESS.

Kaynakça

• Adanalı, A.Hadi, “Kelâm: İslam Toplumunun Rasyonelleşme Süreci”, İslamiyat, cild. 3, sayı 1, ocak-mart 2000.
• Basrî, Hasan, Risâle, Thk. H.Ritter, Der İslam XXI, Heft I, October 1932, çev. L.DoğanY.Kutluay, AÜİFD, III, 1959.
• Cook, Michael, “The Origines of Kalam”, The Early Muslim Dogma, Cambridge Unv. Pres, London 1981.
• Ebû Zehra, Muhammed, Târîhu’l-Cedel, Dâru’l-fikri’l-arabî, Kahire 1980. el-Eşârî, Ebul Hasen, İstihsâni’l-havd fî ilmi’l-kelâm, The Theology of Al-Ashari, ed. Richard J. McCarthy, Imprimerie Catholique, Beyrut, 1953. el-Hanefiyye, Hasan b. Muhammed b., er-Risâle fi’r-Redd-i ‘ale’l-Kaderiyye, thk. Josef van Ess, Anfänge Muslimischer Theologie, Beirut, 1977.
• Frank, Richard, “ The Science of Kalam” , Arabic Sciences and Philosophy 2, (1992).
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed bin Muhammed, el-Munkız mine’d-dalâl, Beyrut 1959. Kutlu, Sönmez, “İlk Mürci Metinler ve Kitabu’l İrca”, AÜİFD, 37, 1998.
• ________, “İlk Mürci Metinler, İrca Kasidesi(I) ve İrca Kasidesi(II)”, AÜİFD, 39, 1999.
• Ömer b. ‘Abdülaziz, er-Risâle fi’r-Redd ‘ale’l-Kaderiyye, thk. Josef van Ess, Anfänge Muslimischer Theologie, Beirut, 1977.
• Tritton, A.S., İslam Kelâmı, çev. Mehmet Dağ, AÜİF Yayınları, Ankara 1983.
• Topaloğlu, Bekir - Çelebi, İlyas, Kelam Terimleri Sözlüğü, Kelam md., İstanbul 2010.
• Taftazani, Ebu’l-Vefa, Ana Konularıyla Kelâm, çev., Şerafeddin Gölcük, Kitap Dünyası Yay., Baskı, Konya 2000. van Ess, Josef, Anfänge Muslimischer Theologie, im Vorwort (Önsöz), Beirut, 1977.
• ________, “Early Development of Kelâm”, Studies in the First Century of İslamic Society, ed.H.A.Yuynboll. ________, “İslam Kelâmının Başlangıcı”, çev.,Saban Ali Düzgün, AÜİFD, XLI, s.399. ________, “Kitab al-İrga des Hasan b. Muhammed b. al-Hanefiyye” im Arabica, 1994
• ________, Theologie und Gesellschaft im 2. Und 3. Jahrhundert Hidschra, Band I, Berlin 19 ________, The Logical Structure of İslamic Theology, Logie in Classical İslamic Culture, Ed. by G.E. von Grunebaum, Wiesbaden, 1970.
• Wahrig, Wörterbuch der Deutschen Sprache, Teologie md. Deutschland 1997.
• Watt, W.Montgomery & Marmura, Michael, Der İslam “II Politische Entwicklungen und Theologische Konzepte” Verlag W. Kohlhammer, s.184, Berlin. 