The Issue of Afdaliya/Tafādul in the Qurʾān in Terms of the Nature and Epistemology of the Divine Speech

Year 2024, Volume: 35 Issue: 2, 487 - 509, 29.12.2024

Mahmut Ayyıldız

https://doi.org/10.26650/di.2023.34.2.1355166

Abstract

One of the arguments put forward in the discussions of khalq al-Qurʾān, which deeply affected the history of Islamic thought, is the evidence pointing to the difference in virtue between verses and surahs of the Qurʾān. Expressions such as the most/more beautiful, the bigger/biggest, the better/best, the more/most virtuous used in some verses and valid hadith texts indicate that some verses and surahs are superior to others. In the classical literature, this subject is discussed under the title of Afdaliya or Tafādul in the Qurʾān within the framework of the narrations related to Faḍāil al-Qurʾān. This article will consider what the difference in virtue means between verses and surahs with regards to the Qurʾān being the speech of Allah. It will be explained on how these texts are reconciled with the principle of eternity and indivisibility of kalām Allah. In this context, first, the concepts of afdaliya and tafādul will be emphasized. Then, the general views of Islamic scholars on the difference in virtue between verses and suras will be discussed, and in particular, the reasons for acceptance and rejection that they put forward around the discussions of khalq al-Qurʾān - naskh will be discussed. Finally, the points where they are equal or differ in terms of virtue by making a distinction between dhikr and madhkur between verses and suras. Thus, it will be revealed that the difference in virtue reported from the text is not due to the nature of the divine speech, but to its effect on humans. Qualitative research methods such as catalog scanning, documentation and data analysis were used in the study, which was based on written sources and historical data.

Keywords

Tafsīr, Kalām, Qurʾān, Afdaliya, Tafādul, Khalq al-Qurʾān, Naskh

İlâhî Kelamın Mahiyeti ve Epistemolojisi Açısından Kur’an’da Efdaliyet/Tefâdul Meselesi

Abstract

İslam düşünce tarihini derinden etkileyen Halku’l-Kur’ân tartışmalarında öne sürülen argümanlardan birisi de âyet ve sûreler arasında fazilet farkı olduğuna işaret eden naslardır. Bazı Kur’an âyetlerinde ve sahih hadis metinlerinde geçen en/daha güzel, en/daha yüce, en/daha hayırlı, en/daha faziletli gibi ifadeler, bazı âyet ve sûrelerin diğerlerinden üstün olduğunu bildirmektedir. Klasik literatürde bu konu, fezâilü’l-Kur’ân’a ilişkin rivayetler çerçevesinde Kur’an’da Efdaliyet veya Tefâdul başlığı altında ele alınmaktadır. Bu makalede, âyet ve sûreler arasında fazilet farkı olduğuna işaret eden nasların, Kur’an’ın Allah kelamı olması bakımından ne anlam ifade ettiği üzerinde durulacaktır. Zahirde âyet ve sûreler arasındaki eşitliği bozan bu nasların, kelâmullahın ezeliliği ve bölünmezliği ilkesiyle nasıl bağdaştırıldığı açıklanacaktır. Bu bağlamda öncelikle konunun kavramsal çerçevesini oluşturan efdaliyet ve tefâdul kavramları üzerinde durulacaktır. Daha sonra İslâm âlimlerinin âyet ve sûreler arası fazilet farkına ilişkin genel görüşlerine değinilecek, özelde halku’l-Kur’ân - nesih tartışmaları etrafında ileri sürdükleri kabul - ret gerekçeleri ele alınacaktır. Nihayetinde âyet ve sûreler arasında zikir - mezkûr ayrımı yapılarak fazilet bakımından eşit oldukları veya ayrıldıkları noktalar tespit edilmeye çalışılacaktır. Böylece naslardan bildirilen fazilet farkının ilâhî kelamın mahiyetinden değil, insanlar üzerindeki etkisinden kaynaklandığı ortaya konulacaktır. Yazılı kaynaklar ve tarihsel verilere dayanan çalışmada, katalog taraması, dokümantasyon ve veri analizi gibi nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır.

Keywords

Tefsir, Kelam, Kur’an, Efdaliyet, Tefâdul, Halku’l-Kur’ân, Nesih

References

• Abbâs Hasen. en-Nahvü ’--vcifi. 4 cilt. Kahire: Dâru’l-Ma’ârif, 1951. google scholar
• Akpınar, Ömer Faruk. “Fezâilü’l-Kur’ân Edebiyatı”. İSTEM 9, sy. 17 (2011): 177-194. google scholar
• Altundağ, Mustafa. “Kelâmullah Halku’l-Kur’an Tartışmaları Çerçevesinde Kelâm-ı Nefsî - Kelâm-ı Lafzî Ayırımı”. Marmara Üniversitesi İ-ahiyat Fakü-tesi Dergisi 18 (2000): 149-181. google scholar
• Âlûsî, Şehâbeddin Mahmûd. Rûhu’l-me 'anîfî tefsîri’l-Kur’âni’l- 'azîm ve ’s-seb'i’l-meşânî. thk. Ali Abdülbârî Atıyye. 16 cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1415. google scholar
• Aydın, İsmail. “Kur’ân’da Efdaliyyet Meselesi”. Marife 11, sy. 3 (Kış 2011): 45-54. google scholar
• Bal, Yusuf Ziya. Arap Dilinde İsm-i Tafdîl. Yüksek Lisans tezi, Akdeniz Üniversitesi, 2016. google scholar
• Beyâzîzâde Ahmed Efendi. İşârâtü’l-merâm min 'ibârâti’l-İmâm. thk. Abdullah Hicd, Nemez el-Kemâhi. İstanbul: Dâru’s-Sirâc, 2022. google scholar
• Cârullâh, Abdüsselâm b. Sâlih. Fezâ‘ilü’l-Kur‘âni’l-Kerîm. Riyad: Dâru’t-Tedmûriyye, 2008. google scholar
• Dârimî, Abdullâh b. Abdurrahmân. Sünenü’d-Dârimî. thk. Hüseyn Selîm Esed ed-Dârânî. 4 cilt. Riyad: Dâru’l-Mugnî, 2000. google scholar
• Ebû Dâvûd es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvûd. thk. Şu'ayb el-Arnaûd. 7 cilt. Beyrut: Dâru’r-Risâle, 2009. google scholar
• Ebû Hanîfe. El-Fıkhu’l-ekber. İstanbul: el-Matba‘atü’l-Osmâniyye, ts. google scholar
• Ebüssuûd Efendi, İrşâdü ’l- akli s-selîm ilâ mezâya '--Kttâbi ’l-Kerîm. thk. Mehmet Taha Boyalık, Ahmet Aytep, Ziyaüddin el-Kaliş ve Muahmmed İmâd el-Nablusî. 9 cilt. İstanbul: Neşriyyâtü Vakfi’d-Diyâneti’t-Türkî, 2020. google scholar
• Ebü’l-Muîn en-Nesefî. Tebşıratü’l-edille. thk. Salame Claude. Dımaşk: Institut Français de Damas, 1990. google scholar
• Gazzâlî. Cevâhiru’l-Kur'ân. thk. Muhammed Reşîd Rızâ. Beyrut: Dâru İhyâi’l-'Ulûm, 1986. google scholar
• Hacımurtezaoğlu, Kemal. “Arap Dilinde İsm-i Tafdîlin Ameli (Meseletü’l-Kuhûl)”. Yüksek Lisans tezi, İstanbul Üniversitesi, 2020. google scholar
• Halîmî, Ebû Abdullâh. el-Minhâc fî Şu'abi’l-îmân. thk. Hilmî Muhammed Fûde. 3 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1979. google scholar
• Hamelâvi, Ahmed b. Muahmmed. Şeze’l-'arffîfenni’ş-şarf. thk. Nasrullah Abdurrahman. Riyad: Mektebetü’r-Rüşd, 2001. google scholar
• İbn Cüzey. et-Teshîl li-'ulûmi’t-tenzîl. thk. Abdullâh el-Hâlidî. 2 cilt. Beyrût: Şeriketü Dâri’l-Erkam, 1995/1416. google scholar
• İbn Ebû Şeybe. el-Musannef. thk. Sa‘d b. Nâsır eş-Şetrî. 25 cilt. Riyad: Dâru Kunûzi İşbîliyâ, 1436/2015. google scholar
• İbn Manzûr. Lisânü’l-'Arab. 15 cilt. Beyrut: Dâru’s-Sâdır, 1414. google scholar
• İbn Teymiyye, Takiyüddin. Mecmû'u’l-fetâvâ. thk. Abdurrahmân b. Muhammed b. Kâsım. 37 cilt. Medine: Mecmau’l-Melik Fehd, 2004. google scholar
• Kadî Abdülcebbâr. Şerhu’l-uşûli’l-hamse. thk. Abdulkerîm Osmân. Kahire: Mektebetü Vehbe, 1996. google scholar
• Kadî Abdülcebbâr. “Halku’l-Kur’ân”. el-Mugnîfî ebvâbi ’t-tevhîd ve’l- 'adi. thk. İbrahim el-Ebyârî. google scholar
• Kahire: ed-Dâru’l-Mısriyye, 1960. google scholar
• Kadî Abdülcebbâr. Müteşâbihu’l-Kur’ân. thk. Adnân Zarzûr. Kahire: Dâru’t-Türâs, 1969. google scholar
• Kanarya, Bayram. “Sûre ve Ayetler Arasında Tefâdul Meselesiyle İlgili Yaklaşımlar”. e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi 8, sy. 1 (2016): 197-216. google scholar
• Kurtubî, Muhammed b. Ahmed. el-Câmi' li-âhkâmi’l-Kur'ân. thk. Ahmed el-Berdûnî, İbrâhîm İtfeyyiş. 20 cilt. Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964. google scholar
• Râgıb el-İsfahânî. el-Müfredât. thk. Safvan ‘Adnân ed-Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-Kalem, 1412. google scholar
• Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-gayb. 32 cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1401/1981. google scholar
• Satıbaldiev, Aytmırza. “Kur’an Ayetleri Arasında Üstünlük (Efdaliyet)”. Yüksek Lisans tezi, Ankara Üniversitesi, 2007. google scholar
• Teftâzânî, Sa'deddin. Şerhu’l-makâşıd. thk. Abdurrahman 'Umeyre. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1989. google scholar
• Tok, Fatih. İmam-ı Azam Ebu Hanife’nin Kur’an Anlayışı. İstanbul: KURAMER Yayınları, 2017. google scholar
• Tûsî, Ebû Ca‘fer. et-Tibyân fî tefsîri’l-Kur’ân. thk. Ahmed Habîb. 10 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî, ts. google scholar
• Türcan, Saliha. “Farklı Literatürlerde Fezâilü’l-Kur’ân Rivayetlerinin Kullanımı”. Fırat Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 26, sy. 1 (2021): 201-223. google scholar
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 cilt. İstanbul: Yenda Yayınları, 1997. google scholar
• Zerkeşî, Bedreddin. el-Burhânfî Ulûmi’l-Kur'ân. thk. Zekî Muhammed Ebû Serî‘. 4 cilt. Riyad: Dâru’l-Hazâra, 2009. google scholar