“Mulan” Filminin Çin Milliyetçiliği Bağlamında Söylem Analizi

Year 2023, Volume: 6 Issue: 12, 1 - 29, 29.06.2023

Muhammed Abdulmecid

https://doi.org/10.59114/dasad.1187055

Abstract

Öz: Hâkim ideolojiler iletmek istediği ideolojik anlayışlarını medya içeriğine uyarlayarak hedef kitleleri gönüllü olarak ikna olmaya teşvik etmektedir. En etkili kitle iletişim araçlarından biri olan sinema da bu yönde kullanılmaktadır. Hâkim ideolojinin kendi değer ve normlarını sinema ile izler kitleye özendirme teşebbüsü, Çin gibi otoriter devletlerin daha da işine yarayacağını söylemek mümkündür. Hâkim ideolojinin sinema aracılığıyla somutlaştırılabilmesi ve sinema anlatıları sayesinde hedef kitleye aktarılabilmesi sinemayı işlevsel bir araç haline getirmektedir. Toplumsal gerçekliğin ideolojik olarak inşa edilmesi hususunda sinema, gerçekliği dönüştürmekte ve biçimlendirmektedir. Birtakım gerçeklik kalıplarının yıkıma uğratılması ve yeni gerçeklik kalıplarının inşası noktasında sinema, iktidarlara birtakım kolaylıklar sağlamaktadır. Sinema aracılığıyla iktidarlar, egemen düşünceleri efsaneleştirebilmekte /idealize edebilmektedir. Bir ideoloji olarak milliyetçiliğin sinemada nasıl yansıtıldığın tahlil etmeye odaklanan bu çalışmanın amacı, Çin’in milliyetçilik temsillerini ve sinema ile aktarmak istenilen milliyetçilik söylemlerini tespit etmektir. Örneklem olarak “Mulan” filmin 2020 yılı piyasaya sürülen yeni versiyonu seçilmiştir. Filmi analiz etmek için yöntem olarak Van Dijk’in söylem analizi, özel olarak da eleştirel söylem analizi tercih edilmiştir. Van Dijk’ın önerdiği eleştirel söylem tekniğinden yola çıkarak çözümlenen “Mulan” filminde, Çin milliyetçiğine yansıtan ifade ve sahnelerin işlendiği tespit edilmiştir. Çin milliyetçiliği aktörler üzerinden, filmin anlatım ve ayrıntı verme yönünden, karşılaştırma, kurbanlaştırma, haklılaştırma gibi milliyetçiliği meşrulaştıran ifade yapılarıyla iletilmeye çalışılmıştır. Filmde Çin’in milliyetçilik anlayışı sorgusuz itaat ile özdeş nitelikte yansıtılmıştır. Filimde “cesur, sadık, dürüst” ifadeleri sıkça bahsedilirken, özellikte sadıklık ilkesine vurgu yapılmıştır. Karşılaştırmanın hem sözel hem de görsel olarak yer bulduğu filmde, Çinlilerin tarihten beri sürekli olarak karşıtların (kuzey Batılıların) saldırısına maruz kalan, istilaya uğrayan, tehdide uğrayan taraflar olduğuna vurgu yapılmış, karşıtlar yani Kuzey Batılı Cücenler işgalci, gaddar, merhametsiz ve vahşilikle özdeşleştirilmiştir. Bununla Çin milliyetçiliğinin kendini savunama, istilaya karşı direnme izlenimi aktarılmaya çalışılmıştır. Karşıtların saldırma nedenleri hakkında ayrıntıları muğlak tutarak, kendine yapılan hücumların abartılarak verilmesini sağlayarak mağdur olduğu imajı güçlendirilmiştir.

Keywords

Milliyetçilik, Çin Milliyetçiliği, Sinema, Mulan, Eleştirel Söylem Analizi

Supporting Institution

Yok

Project Number

Yok

References

• Anderson, Benedict. (2011). Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. (Çev.İ.Savaşır, Çev.). . İstanbul: Metis.
• Arkonaç, Sibel Ayşen. (2014). Psikolojide Söz ve Anlam Analizi: Niteliksel Duruş. İstanbul: : Ayrıntı Yayınları.
• Bačová, Viera. (1998). «The Construction of National Identity: On Primordialism and Instrumentalism.» Human Affairs 8 (1): 29-43.
• Baradat, Leon P. (2012). Siyasal İdeolojiler Kökenleri ve EtkileriÇeviren: Abdurrahman Aydın). . Ankara: Siyasal Kitapevi Yayınları.
• Başkan, Enes. (2017). Popüler Kültür ve Sİnema. Erişildi: Aralık 12, 2021. http://enesbaskan.blogspot.com/2018/09/populer-kultur-ve-sinema.html.
• Benvenise, Emile. (1995). Preblem İn General Linguistik Çev E Öztokat. Yapı Kredi Yayınları
• Bilis, Ali Emre. (2014). «“Selam” Filmi Örneğinde İslami Düşüncenin Sinemada Temsili.» Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (21): 8-27.
• Calhoun, Craig. (2007). Milliyetçilik(2. Baskı) (Çeviren. Bilgen Sütçüoğlu). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Çoban, Melih. (2012). «Mİlliyetçilik Teorileri.» Türk Yurdu Mart (295): 345-351
• Dao, Bu Yi. (2018). Durdurulabilir, Boksörlera Yönelik Alay ve Hor Görmesi. Erişildi: Aralık 9, 2021. http://mil.news.sina.com.cn/2018-05-28/doc- ihcaquev5983486.shtml.
• Dijk, Teun A. van. (1995). «Aims of Critical Discourse Analysis.» Japanese Discourse Vol 17-27.
• Eagleton, Terry. (1996). İdeoloji. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Elliot, Ricahrd. (1996). «Discourse analysis: exploring action, function and conflict in social texts. Marketing Intelligence & Planning.» Marketing Intelligence and Planning / 14 (6): 65-68.
• Erikse, Thomas Hylland. (1993). Ethnicity and Nationalism: Anthropological Perspectives. London: Pluto Press.
• Erkan, Hilal. (2007). Hollywood Sinemasında Oryantalizm. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınları.
• Fitzgerald, John. (1995). «The Nationless State: The Search for a Nation in Modern Chinese Nationalism.» Australian Journal of Chinese Affairs (33): 75- 104.
• Gellner, Ernest. (1983). Nations and Nationalism. London: lackwell Publishers,.
• Göncü Semih ve Şükrü Sim. (2019). «Milliyetçilik Bağlamında Bahoz/Fırtına Filminin Söylem Analizi.» Erciyes İletişim Dergisi 6 (1): 327-352.
• Habermas, Jürgen. (2015). Öteki Olmak, Öteki’yle Yaşamak. (İ. Aka, Çev.). İstanbul : Yapı Kredi.
• Hui, Amanda Shendruk & Mary. (2020). Mulan’s official Chinese poster advances a nationalist agenda. Erişildi: Ekim 28, 2021. https://qz.com/1901770/mulans-official-chinese-poster-advances-a-nationalist-agenda/.
• Kenez, Peter. (2009). The Birth of the Propaganda State Soviet Methods of Mass Mobilization, 1917-1929. Cambridge University Press.
• Llobera, Josep R. (1999). «Recent Theories of Nationalism.» Barcelona.
• Matson, Emily. (2020). Review: Mulan reinforces Han ethnonationalism and the patriarchy. Erişildi: Ekim 29, 2021. https://nuvoices.com/2020/09/24/review-mulan-reinforces-han-ethnonationalism-and-the-patriarchy/.
• Ng, Jeannette. (2020). Mulan' Has a Message: Serve China and Forget About the Uighurs. Erişildi: Aralık 10, 2021. https://foreignpolicy.com/2020/09/08/mulan-xinjiang-uighur-genocide-disney/.
• Özkırıml, Umut. (2008). Milliyetçilik Kuramları: Eleştirel Bir Bakış. Ankara: Doğu Batı Yayınları,.
• Özön, Nijat. (2008). Sinema Sanatına Giriş. İstanbul: Agora.
• Özön, Nijatı. (1995). Sinema: Uygulayımı-Sanatı-Tarihi. İstanbul: Hil Yayınları.
• Ryan, Michael, ve Douglas Kellner. (2016). Politik Kamera (E. Özsayar, Trans.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Satır, Mehmet Emin, ve Cem Çetin. (2019). « Toplumsan Gerçekliğin İdeolojik İnşasında İletişim Aracı Olarak Sİnemanın Rolü: Potemkin Zırhlısı Örneği.» nadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi 27 (2): 129-146.
• Saygılı, Neriman. (2006). İletişim ve Kitle İletişimi, . GAÜ Yayınları:.
• Sheng, Zhao Sui. (2004). A Nation-State by Construction. Dynamics of Modern Chinese Nationalism. Stanford: (California), Stanford University Press.
• Smith, Anthony D. (2002). Ulusların Etnik Kökeni. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Sözen, Edibe. (1999). Söylem Belirsizlik,Mübadele,Bilgi/Güç ve Refleksivite. İstanbul: Paradigma Yayınları. .
• TDK. (2020). Türk Dil Kurumu Sözcükleri. Erişildi: Ekim 25, 2020. https://sozluk.gov.tr/.
• Teun A.van Dijk. (1997). «The Study of Discourse.» The Study of Discourse içinde, yazan T. A. van Dijk (Yay. haz), 1-34. London: Sage Publications.
• Teun A.Van Dijk. (2000). Ideology and discourse: A multidisciplinary introduction. Catalunya.: Universitat Oberta de.
• Uğur, Cihan. (2011). Çin Milliyetçiliği. Erişildi: Aralık 19, 2021. http://www.tuicakademi.org/cin-milliyetciligi/.
• Teun A.Van Dijk. (1993). « Principles of Critical Discourse Analysis” Discourse & Society Sage.» (ewbury Park and New Delhi), vol.) 4 (2): 249-283.
• Teun A.Van Dijk. (2003). Söylem ve İdeoloji Çokalanlı Bir Yaklaşım B. Çoban & Z. Özarslan (Ed.), Söylem ve İdeoloji (s.13-112). İstanbul: Su.
• Yedidal, Hande. (2009). Çizgi Romandan Beyaz Perdeye “Yenilmez Türk”İmajının Yıllar İçerisindeki Dönüşümü: Son Osmanlı Yandım Ali ve Kara Murat. (Editör:
• Deniz Bayrakdar). Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Yıldırım, Ergün. (2011). Ergenekon Ötesi Türk Milliyetçiliği. İstanbul: Hayy.
• YIlmaz, Ertan. (2008). Sinema ve İdeoloji İlişkileri Üzerine. (Derleyenler: Burak Bakır, Sali Salijii, Yörükhan Ünal). Sinema, İdeoloji, Politika; Sinemasal Yazılar 1. İstanbul: Orient Yayıncılık.
• https://bibaktim.net/efsanevi-anka-kusu-sembolizmi-yenileme-yeniden-dogus-ve-felaket/ (Erişim: 15 Aralık 2021).
• https://www.sanatkarnavali.com/mitolojinin-anka-kusu-simurg/ (Erişim: 15 Aralık 2021).
• https://baike.baidu.com/item/%E6%9F%94%E7%84%B6 (Erişim: 24 Aralık 2021)