Ankara-Sivas Yüksek Hızlı Tren Hattında İstasyon Yerlerinin Seçiminde Çok Kriterli Karar Verme Destekli 0-1 Hedef Programlama Modeli

Year 2019, Issue: 9, 1 - 16, 31.01.2019

Sema Dinç Mustafa Hamurcu , Tamer Eren

Abstract

Yüksek hızlı tren (YHT),
güvenli, konforlu ve verimli bir ulaşım modudur. Yüksek yolcu kapasitesi ve
kısa seyahat süresi sunma yeteneği nedeniyle, YHT, birçok ülkede ve Türkiye’de
son zamanlarda şehirler arası ana trafik koridorlarının trafik yükünü
hafifleten başlıca araçlardan biri haline gelmiştir. Son yıllarda, Türkiye’de
demiryolu ağını genişletmek amacıyla yatırımlar yapılmakta ve bunun için büyük
bütçeler ayrılmaktadır. Bu kapsamda, yüksek hızlı tren hatlarından biri olan
Ankara-Sivas yüksek hızlı tren hattının inşası ise devam etmektedir. Bu
çalışmada da ulaşım planlamanın önemli adımlarından biri olan istasyon
yerlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Hattın tercih edilebilirliğinin
arttırılması ve hat verimliliğinde istasyon yerlerinin belirlenmesi ve
optimizasyonu büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada, önce analitik hiyerarşi
prosesi ile Ankara-Sivas YHT üzerinde muhtemel istasyon yerlerinin önem
ağırlıkları belirlenmiştir. Daha sonra önem ağırlığı, maksimum nüfus ve merkeze
yakınlık hedeflerinin sağlanması amacı ve özel kısıtlar ile birlikte hedef
programlama modeli kurulmuştur. Model ILOG programı kullanılarak çözülmüş ve
optimum istasyon sayısı ve yerleri belirlenmiştir. Sonuçta, hat üzerinde dört
istasyon yeri belirlenmiştir.

Keywords

Analitik hiyerarşi prosesi, 0-1 hedef programlama, istasyon yeri seçimi

References

• [1] J. A. Stoop ve W. A. Thissen, “Transport safety: Trends and challenges from a systems perspective,” Safety Science, 26(1/2), pp. 107- 120, 1997.
• [2] S. Masson ve R. Petiot, “Can the high-speed rail reinforce tourism attractiveness? The case of the high-speed rail between Perpignan (France) and Barcelona (Spain),” Technovation, 29(9), pp. 611- 617, 2009.
• [3] M. Givoni, “Development and Impact of the Modern High‐speed Train: A Review,” Transport Reviews, 26(5), 593-611. 2006.
• [4] X. Lai, “Optimization of station locations and track alignments for rail transit lines,” PhD dissertation. University of Maryland, College Park, 2012.
• [5] M. Kosijer, M. Ivić, M. Marković ve I. Belošević, “Multicriteria decision-making in railway route planning and design,” Gradevinar, 64(3), 195-205, 2012.
• [6] G. R.Amin ve N. Mohajeri , “Railway station site selection using analytical hierarchy process and data envelopment analysis,” Computers & Industrial Engineering, 59(1), pp. 107-114, 2010.
• [7] A. P.Antunes, R. L.Church ve H. M. Repolho , “Optimizing station location and fleet composition for a high-speed rail line,” Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, vol. 93, pp. 437-452, 2016.
• [8] R. Mateus, J. Ferreira ve J. Carreira, “Multicriteria decision analysis (MCDA): Central Porto high-speed railway station,” European Journal of Operational Research, 187(1), pp. 1-18, 2008.
• [9] L. M. Martínez, J. d. A. e. Silva ve Y. Shen, “HSR station location choice and its local land use impacts on small cities: A case study of Aveiro, Portugal,” Procedia- Social and Behavioral Sciences, vol. 111, pp. 470-479, 2014.
• [10] T. Klug, A. Fügenschuh ve R. Borndörfer, “The freight train routing problem for congested railway networks with mixed traffic,” Transportation Science, 50(2), pp. 408-42, 2014.
• [11] H. Jafari ve M. Yaghini, “A mathematical model for finding the optimal locations of railway stations,” Advances in Railway Engineering, An International Journal, 3(1), pp. 1-8, 2015.
• [12] J. T. Kays, “Optimal Locations of High-Speed Railway Stations Along Australias East Coast,” AMSI, 2014.
• [13] H. Kato ve J. Wetwitoo, “High-speed rail and regional economic productivity through agglomeration and network externality: A case study of inter-regional transportation in Japan,” Case Studies on Transport Policy, 5(4), pp. 549-559, 2017.
• [14] L.-b. Deng, W. Gao, W.-l. Zhoua ve . T.-z. Lai, “Optimal design of feeder-bus network related to urban rail line based on transfer system,” Procedia- Social and Behavioral Sciences, vol. 96, pp. 2383-2394, 2013.
• [15] C.-H. Yehb, Y.-H. Changa ve C.-C. Shenc, “A multiobjective model for passenger train services planning: application to Taiwan's high-speed rail line,” Transportation Research Part B: Methodological, 34(2), pp. 91-106, 2000.
• [16] V. Blanco, J. Puerto and A. B. Ramos, “Expanding the Spanish high-speed railway network,” Omega, 39(2), pp. 138-150, 2011.
• [17] S. Muñoz and L. F. Escudero, “An approach for solving a modification of the extended rapid transit network design problem,” TOP, 17(2), pp. 320–334, 2009.
• [18] T. Eren, M. Hamurcu ve H. M. Alakaş, “Çok kriterli karar verme yöntemleri ile Kırıkkale yüksek hızlı tren istasyon yerinin seçimi,” International Symposium on Innovative Technologies in Engineering and Science, s. 597-606, 2017.
• [19] T. L. Saaty and M. Niemira, “A framework for making a better decisionhow to make more effective site selection, store closing and other real estate decisions,” Research Review, 13(1), 2006.
• [20] G. Hshiung Tzeng, T. Shiau and C. Yuan Lin, “Application of multicriteria decision making to the evaluation of new energy system development in Taiwan,” Energy, 17(10), pp. 983-992, 1992.
• [21] D. Mandic, P. Jovanovic and M. Bugarinovic, “Two-phase model for multi-criteria project ranking: Serbian Railways case study,” Transport Policy, 36, pp. 88-104, 2014.
• [22] S. Yedla and R. M. Shrestha, “Application of analytic hierarchy process to prioritize urban transport options- comparative analysis of group aggregation methods,” East Asian Bureau of Economic Research, 2007.
• [23] H. Gerçek, B. Karpak and T. Kılınçaslan, “A multiple criteria approach for the evaluation of the rail transit networks in İstanbul,” Transportation, 2(31), pp. 203-228, 2004.
• [24] A. Ahern and G. Anandarajah, “Railway projects prioritisation for investment: Application of goal programming,” Transport Policy, 1(14), pp. 70-80, 2007.
• [25] T. Arslan, “A hybrid model of fuzzy and AHP for handling public assessments on transportation projects,” Transportation, 1(36), pp. 97, 2009.
• [26] J. Šelih, A. Kne, A. Srdić ve M. Žura, “Multiple‐criteria decision support system in highway infrastructure management,” Transport, 23(4), pp. 299-305, 2008.
• [27] Ş. Gür, M. Hamurcu ve T. Eren, “Ankara’da monoray projelerinin analitik hiyerarşi prosesi ve 0-1 hedef programlama yöntemleri ile seçimi,” Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 23(4), s. 437- 443, 2017.
• [28] M. Taş, Ş. N. Özlemiş, M. Hamurcu ve T. Eren, “Analitik hiyerarşi prosesi ve hedef programlama karma modeli kullanılarak monoray projelerinin seçimi,” Harran Üniversitesi Mühendislik Dergisi, 2(2), s. 24- 34, 2017.
• [29] M. B. Barfod and K. B. Salling, “A new composite decision support framework for strategic and sustainable transport appraisals,” Transportation Research Part A: Policy and Practice, 72, pp. 1-15, 2015.
• [30] M. Hamurcu ve T. Eren, “Raylı sistem projeleri kararında AHS-HP Ve AAS-HP kombinasyonu,” Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 3(3), s. 1-13, 2017.
• [31] A. Charnes ve W. Cooper, “Goal programming and multiple objective optimizations: Part 1,” European Journal of Operational Research, 1(1), pp. 39-54, 1977.
• [32] B. Tripathy and M. Biswal, “A zero-one goal programming approach for project selection,” Journal of Information and Opmization Sciences, 28(4), pp. 619-626, 2007.
• [33] N. Bağ, N. M. Özdemir ve T. Eren, “0-1 hedef programlama ve ANP yöntemi ile hemşire çizelgeleme problemi çözümü,” Uluslararası Mühendislik Araştırma ve Geliştirme Dergisi, 4(1), s. 2-6, 2012.
• [34] M. Dağdeviren ve T. Eren, “Tedarikçi firma seçiminde analitik hiyerarşi prosesi ve 0-1 hedef programlama yöntemlerinin kullanılması,” Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi, 16(2), s. 41-52, 2001.
• [35] A. Köse ve M. Turanlı, “Doğrusal hedef programlama yöntemi ile Türkiye’deki sigorta şirketlerinin performanslarının değerlendirilmesi,” İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 4(7), s. 19-39, 2005.
• [36] N. Girginer ve Z. Kaygısız, “İstatiksel yazılım seçiminde analitik hiyerarşi süreci ve 0-1 hedef programlama yöntemlerinin birlikte kullanılması,” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), s. 211-233, 2009.
• [37] M. Dağdeviren, D. Akay ve M. Kurt, “İş değerlendirme sürecinde analitik hiyerarşi prosesi ve uygulaması,” Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi, 19(2), 131-138, 2004.
• [38] İ. F. Gülenç ve B. Karabulut, “Doğrusal hedef programlama ile bir üretim planlama probleminin çözümü,” Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9, s. 55-68, 2005.
• [39] S. Alp, "Doğrusal hedef programlama yönteminin otobüsle kent içi toplu taşıma sisteminde kullanılması," İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 7(13), s. 73-91, 2008.
• [40] S. Kale ve E. Karaman, "Bulanık hedef programlama yöntemi ile süre/maliyet/kalite eniyilemesi,” Yapı Dünyası Dergisi, s. 49-55, 2007.
• [41] Gür, Ş and Eren, T. “Scheduling and Planning in Service Systems with Goal Programming: Literature Review”, Mathematics, 6, 265, 2018.
• [42] Hamurcu, M. and Eren, T., "Selection of monorail technology by using multicriteria decision making,” Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 8(2), 303-314, 2017.
• [43] Hamurcu, M. and Eren, T. (2018). “Multicriteria decision making in the urban transport: selection of rail system technology,” 4rd International Symposium on Railway Systems Engineering (ISERSE'2018), Karabük, 2018.
• [44] Hamurcu, M., Alakaş, H.M. and Eren, T., “Selection of rail system projects with analytic hierarchy process and goal programming,” Sigma Journal of Engineering and Natural Sciences, 8(2), 291-302, 2017.
• [45] Özcan, E., Hamurcu, M., Alakaş, H.M., Eren, T. (2018). "Project selection by using constraint programming," Journal of Trends in the Development of Machinery and Associated Technology, 21(1), pp. 89-92, 2018.
• [46] Dinç, S., Hamurcu, M. ve Eren, T. “Kırıkkale-kampüs dolmuş hattının etkinliğinin çok kriterli karar verme ile değerlendirilmesi,” Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 9(Ek Sayı 1): 238-247, 2018.
• [47] Dinç, S., Hamurcu, M. ve Eren, T., “Kentsel ulaşım için alternatif tramvay araçlarının çok kriterli seçimi", Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 4(2), 124-135, 2018.
• [48] Hamurcu, M., ve Eren, T., “Kent içi ulaşım için bulanık AHP tabanlı VIKOR yöntemi ile proje seçimi,” Engineering Sciences (NWSAENS), 13(3), 201-216, 2018.
• [49] Hamurcu., M and Eren, T., "Prioritization of high-speed rail projects,” International Advanced Researches and Engineering Journal, 2(2), 98-103, 2018.
• [50] Hamurcu., M and Eren, T., “Transportation planning with analytic hierarchy process and goal programming," International Advanced Researches and Engineering Journal, 2(2), 92-97, 2018.
• [51] Hamurcu., M. and Eren, T., "Evaluation of expansion strategies for rail system network of Ankara", International Congress on Engineering and Life Sciences (ICELIS 2018), Proceeding Book, Kastamonu, 2018, ss. 186-188,
• [52] Hamurcu, M. ve Eren, T., “Yüksek kapasiteli elektrikli otobüslerin seçiminde hibrit çok kriterli karar verme uygulaması,” Transist 11. Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, İstanbul, 2018, s. 1-10.
• [53] Hamurcu, M. and Eren, T., “Determination of electric bus technology to ımprove the public transportation using AHP-TOPSIS methods,” 29th European Conference on Operational Research (EURO2018), Valencia, 2018.
• [54] Hamurcu, M. ve Eren, T., “Kamu kurumunda bulanık TOPSIS yaklaşımı ile proje seçimi için bir grup karar verme uygulaması”, Transist 11. Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, İstanbul, 2018, s. 11-20.
• [55] Hamurcu, M. ve Eren, T., “Kentsel ulaşımın geliştirilmesi için MOORA yöntemi kullanılarak çok amaçlı optimizasyon,” Transist 11. Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, İstanbul, 2018, s. 21-30.
• [56] Hamurcu, M. ve Eren, T., “İstanbul’da adalar ulaşımının sağlanması için öneri ve bir seçim süreci,” Transist 11. Uluslararası Ulaşım Teknolojileri Sempozyumu ve Fuarı, İstanbul, 2018, s. 273-281.
• [57] Hamurcu, M. and Eren, T., “Selection of ıntercity transportation projects under the budget scenarios in Turkey,” 4rd International Symposium on Railway Systems Engineering (ISERSE'2018), Karabük, 2018.
• [58] Hamurcu, M. and Eren, T., “A hybrid approach of analytic hierarchy process-topsıs and goal programming for electric automobile selection,” The 2018 International Conference of the African Federation of Operational Research Societies (AFROS 2018), Tunis, 2018.
• [59] Hamurcu, M. and Eren, T., “Using multicriteria decision making approach for metro projects selection in Ankara,” The 2018 International Conference of the African Federation of Operational Research Societies (AFROS 2018), Tunis, 2018.