Karacaoğlan Şiirlerinde Değerler

Year 2022, Issue: 53, 173 - 193, 30.06.2022

Nevin Akkaya , Esra Özden , Buse Güllü

https://doi.org/10.53444/deubefd.986970

Abstract

Toplumsal anlamda ‘değerler’, nesilden nesle aktarılan temel ilkeleri ifade etmektedir. Değerler 2018 Türkçe Öğretim Programında yer alan temel konulardan birisini de oluşturmaktadır. Programda adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik, yardımseverlik gibi ilkeler kök değerler arasında gösterilmektedir. Ana dili öğretimi özelinde düşünüldüğünde, Türkçe dersinde metinler aracılığı ile bu değerleri öğrencilere edindirmek, metinler üzerinde tartışarak öğrencileri değerlerin önemi hakkında düşündürmek mümkün görünmektedir. Türkçe dersinde seçilen metinlerin edebî değerinin yüksek olması, amaca hizmet edilecek şekilde seçilmesi önem arz etmektedir. Seçilebilecek metin türlerinden birisi de akıcı anlatımı ve halk söyleyişlerinin zenginliği ile kaleme alınmış veya günümüze kadar dilden dile söylenerek gelmiş olan halk edebiyatı şiirleridir. Halk edebiyatına damga vurmuş olan isimlerden biri de “Karaoğlan” olarak da tanınan Karacaoğlan’dır.Karacaoğlan, doğum ve ölüm tarihi net olarak bilinmemekle birlikte 17. yüzyıl Anadolu sahasında yaşamını sürdürmüş olan halk edebiyatının ve özellikle sözlü geleneğin önde gelen isimlerinden biri olmuştur. Sanatçı, eserleri ile farklı coğrafyalarda yaşayan toplumları etkilemiş, yazdığı şiirler dilden dile söylenerek günümüze kadar ulaşmayı başarmıştır. Karacaoğlan koşma, türkü, destan, semaî, varsağı gibi farklı türlerde şiirler kaleme almıştır. Söylediği şiirleri genellikle doğaçlama olarak dile getirmiş, şiirlerinde gezdiği coğrafyalarda gördüğü doğayı, gönlünü kaptırdığı güzelleri ve az miktarda da olsa devrinin olaylarını canlı ve coşkulu bir aktarımla yazmıştır. Karacaoğlan genellikle lirik şiirler kaleme almış, eserlerinde hece ölçüsünü kullanmıştır. Yaşadığı devir hakkında da şiirler söyleyen Karacaoğlan, bu tür şiirlerinde eğitici, öğüt veren, inandığı değerleri dile getiren bir üslûp kullanmıştır.Bu araştırmanın amacı da Karacaoğlan şiirlerinde yer alan değerleri 2018 Türkçe öğretim programı doğrultusunda incelemek, bu değerlerin hangi ifadelerle dile getirildiğini tespit etmektir. Çalışma belirtilen amaç doğrultusunda doküman analizi yöntemi ile yapılmış; incelenen Karacaoğlan şiirleri Müjgan Cumbur tarafından kaleme alınan “Karacaoğlan: Koşmalar- Varsağılar- Semaîler- Destanlar- Türküler isimli kaynaktan alınmıştır..

Keywords

Değerler Eğitimi, Halk Edebiyatı, Karacaoğlan, Türkçe Öğretimi

References

• Aydın, M. Z. ve Gürler, Ş. A. (2018). Okulda Değerler Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Cunbur, M. (1985). Karacaoğlan. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Fichter, J. H. (2019). Sosyoloji Nedir (Çev.: Nilgün Çelebi). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Hökelekli, H. (2010). Modern Eğitimde Yeni Bir Paradigma: Değerler Eğitimi. Eğitime Bakış / Eğitim- Öğretim ve Bilim Araştırma Dergisi, 6(18), 10-15.
• Kavcar, C. (1999). Edebiyat ve Eğitim. Ankara: Engin Yayıncılık.
• Kızılçelik, S. ve Erjem, Y. (1992). Açıklamalı Sosyoloji Terimleri Sözlüğü. Konya: Günay Ofset.
• MEB. (2005). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara. Erişim adresi: https://alonot.com/wp-content/uploads/2018/12/2006-T%C3%BCrk%C3%A7e-%C3%96%C4%9Fretim-Program%C4%B1.pdf
• MEB. (2015). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara. Erişim adresi: http://web.deu.edu.tr/ilyas/ftp/turkce2015.pdf
• MEB. (2018). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara. Erişim adresi: http://web.deu.edu.tr/ilyas/ftp/turkce_2018.pdf
• Oğuzkan, F. (1981). Eğitim Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Sakaoğlu, S. (1985). Karacaoğlan’ın Türkçesi. Türk Dili Dergisi, 405.
• Zivtçi, N. (2006). Çocuk Edebiyatı Çevirisinde Kültürel Değerlerin Aktarılması. Sedat Sever (Ed.) II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu: Gelişmeler, Sorunlar ve Çözüm Önerileri içinde (s. 357-360). Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.