MEKÂNIN SUÇA YANSIMASI: KENTSEL MEKÂN VE ÇOCUK SUÇLULUĞU İLİŞKİSİ

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 3, 1181 - 1202, 30.09.2022

Radiye Canan Bağış

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1034988

Öz

Bu çalışma çocuk suçluluğu olgusunu kentleşme ve kentsel mekân üzerinden değerlendirmektedir. Bu çalışmada kentsel mekân ve çocuk suçluluğu ilişkisinin sosyolojik boyutunun açıklanması amaçlanmaktadır. Çalışmada kent kavramından hareketle kentleşme ve kentlileşme olguları irdelenmekte, çocuk suçluluğu kavramına değinilmektedir. Ayrıca kentleşme sürecinin çocuk suçluluğuna neden olan yönleri ortaya konulmaktadır. Bu bağlamda, göç, gecekondu ve yoksulluğun çocuk suçluluğu üzerindeki etkisi tartışılmaktadır. Araştırma kuramsal olarak sosyal düzensizlik teorisine dayanmaktadır. Mekânda göçün, farklı kültür ve etnik özellikteki insanların olması, sosyo-ekonomik statünün yetersizliği, kentsel etkileşimin sağlanamaması, sosyal denetimin etkili bir şekilde yapılamaması sosyal düzensizliği yaratmakta bu durum çocuk suçluluğuna neden olmaktadır. Çalışmada mekânın suça yansımasının bir sonucu olarak çocukların suç kültürüne maruz kalmalarının çocukları suça yönlendirdiği, çocuk suçluluğunun mekân üzerinden yeniden üretildiği ortaya çıkmaktadır. Bu araştırma kentsel mekânın çocuk suçluluğunu nasıl etkilediğini yansıtması açısından önemli görülmektedir. Çocuk suçluluğu ile mücadele etmek için göçlerin kontrol altına alınması, gecekondu ve çöküntü bölgelerinin iyileştirilmesi, yoksul hanelere gelir ve istihdam desteği sağlanarak çocukların çalışma hayatından, yasadışı işlerle uğraşmaktan çekilmesi ve eğitime yönlendirilmesi, kentsel mekânların ıslah edilerek güvenli mekânlara dönüştürülmesi, suç işleme yoğunluğunun fazla olduğu sıcak noktalarda denetim mekanizmasının artırılması, madde kullanımı ve satışı ile mücadele edilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Suçluluğu, Kent, Kentleşme, Kentsel Mekan, Sosyal Düzensizlik Teorisi

REFLECTION OF THE PHYSICAL ENVIRONMENT ON CRIME: THE RELATIONSHIP BETWEEN URBAN SPACE AND JUVENILE DELINQUENCY

Öz

This study examines the phenomenon of juvenile delinquency in relation to urbanization and urban space. The purpose of this study is to explain the sociological dimension of the relationship between urban space and juvenile delinquency. In the study, the phenomena of urbanization and becoming urbanized are examined based on the concept of the city, and the concept of juvenile delinquency is discussed. Furthermore, the aspects of the urbanization process that lead to juvenile delinquency are revealed. In this context, the effects of migration, slums, and poverty on juvenile delinquency are discussed. The research is theoretically based on the social disorder theory. Migration, people from different cultures and ethnic characteristics, the inadequacy of socio-economic status, inability to provide urban interaction, and ineffective social control result in social disorder, which in turn leads to juvenile delinquency. In the study, it is revealed that being exposed to a culture of crime leads children to crime as a result of the reflection of space on crime, and juvenile delinquency is reconstructed through space. This research is considered important in terms of underlining how urban space affects juvenile delinquency. In order to tackle juvenile delinquency, it is suggested to control immigration, improve slums and depression areas, provide income and employment support to poor households, prevent children from working and engaging in illegal activities and direct them to education, rehabilitate urban spaces and transform them into safe places, increase control mechanisms in hot spots where the crime rate is high, and fight against the use and sale of drugs.

Anahtar Kelimeler

Juvenile Delinquency, City, Urbanization, Urban Space, Social Disorder Theory

Kaynakça

• Ackerman, V.W. (1998). Socioeconomic correlates of increasing crime rates in smaller communities. Professional Geographer, 50, 372-387.
• Açıkalın, N. (2013). Kent yoksulluğu, Fatime Güneş (Ed.), Kent sosyolojisi içinde (s. 312-347). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2978.
• Açıkgöz, R. (2015). Yoksulluk ve suç: Doğrusal olmayan bir ilişki. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 251-265. Adalet Bakanlığı Adli Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğü (2020). Adli istatistikler. http://www.adlisicil.adalet.gov.tr (Erişim Tarihi: 26.08.2022).
• Akalın, N. (2000). Çocuğun suça itilmesinde toplumsallaşma öğelerinin etkisi. M. R. Şirin ve S. Usta Sayıta (Haz.), 1. İstanbul çocuk kurultayı bildiriler kitabı içinde (s. 524- 533). İstanbul: İstanbul Çocukları Vakfı Yayınları.
• Aksoy, E. (2007). Suç ve güvenli kent yaklaşımı. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülten 55/Kasım-Aralık.
• Aladağ, G. (2016). Kent, yoksulluk ve göç bağlamında çocuk suçluluğu: Diyarbakır örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Altuğ, F. (1989). Kent ekonomisinin ilkeleri. Bursa: Uludağ Üniversitesi Güçlendirme Vakfı Yayınları, 34.
• Altuntaş, B. (2014). Mendile, simite, boyaya, çöpe Ankara sokaklarında çalışan çocuklar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ataç, E. (2007). Suçun kentsel mekandaki algısı: Güvensizlik hissi. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülten 55/Kasım-Aralık, 16-24.
• Ataç, E. ve Gürbüz, D. (2009). Kentsel mekanda gelişen suça müdahale etmede disiplinlerarası güvenlik politikaları. Polis Bilimleri Dergisi, 11(1), 25-46.
• Atış, E. ve Ünsal, H. (2020). Suç ve mekan ilişkisine coğrafi bir yaklaşım: Taşköprü şehri (Kastamonu) örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, 25(43), 49-72.
• Attar, H. (1994). Eğitim ve çocuk suçluluğu. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Attar, H. (2010). Çocuk suçluluğunun önlenmesi kavramlar-kuramlar-kurumlar. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Avcı, M. (2008). Tutuklu çocuklar üzerine bir araştırma: Çocukların suça yönelmesinde etkili olan toplumsal nedenler ve çözüm önerileri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(2), 49-73.
• Ayan, S. (2011). Suçlu kim? Türkiye’de çocuk suçluluğu. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Bağış, R.C. (2019). Çocukları suça sürükleyen çevresel nedenler: Sosyal bağ ve sosyal öğrenme teorileri ışığında bir değerlendirme. Humanitas, 7(14), 203-221.
• Barış, İ. (2009), Sokakta yaşayan çocuklar ve aileleri (İstanbul Örneği). Sosyoloji Konferansları Dergisi, 39, 87-114.
• Bartollas, C. ve Schmalleger, F. (2017). Çocuk suçluluğu. D. Özyalçın ve B. Gönültaş (Çev.), Ankara: Nobel Yayın.
• Başıbüyük, O. ve Karakuş, Ö. (2012). Sosyal çevre ve suç: Sosyal yapı teorileri. O. Dolu (Ed.), Kriminoloji içinde (s. 48-59). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Bilgili, A.E. (2000). Göç çocukları ve kent, M. R. Şirin ve S. Usta Sayıta (Yayına Haz.), 1. İstanbul çocuk kurultayı bildiriler kitabı içinde (s. 203-210). İstanbul: İstanbul Çocukları Vakfı Yayınları.
• Bilgin, R. (2012). Sokakta çalışan çocukları bekleyen risk ve tehlikeler: Diyarbakır örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 83-93.
• Brantingham, P. J. (1995). Criminality of place: Crime generators and crime attractors. European Journal of Criminal Policy and Research, Vol. 3, 5-26.
• Brantingham, P. L . ve Brantingham, P. J. (1999). Theoretical model of crime hot spot generation. Studies on Crime and Crime Prevention, Vol.8, pp. 7–26.
• Burkay, S. (2009). Sosyal problem görünümüyle sapma ve suç, N. Adak (Ed). Sosyal problemler sosyolojisi: Dünyadan ve Türkiye’den örnekler içinde (s. 287-326). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Coşar, Y. (2005). Kentleşen Türkiye’de çocuk suçluluğu. TTB Dergisi, 56, 281-327.
• Cömert, Ö. ve Sevim, Y. (2017). Çocuk ve suç ilişkisinin sosyolojik suç kuramları ile incelenmesi. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 29-40.
• Davidson, N. (1999). “Crime and fear of crime”, M. Pacione (Ed.), Appliedgeography: Principles and practice, an introductian to useful research in physical, environmental and human geography içinde (p. 438-449). Routledge.
• Dolu, O. (2012). Kriminolojinin dünü, bugünü ve geleceği: Kriminoloji bilimine giriş, Kriminoloji içinde (s. 3-17). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2736.
• Dolu, O. (2013). Suç ve sapma teorileri. A. Geleri (Ed.), Suç Sosyolojisi içinde (s. 2-23). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2886.
• Düzgün, Ş. (2007). Suç olgusuna teorik yaklaşımlar ve disiplinlerarasılık. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülten 55/Kasım-Aralık.
• Ereş, F. (2009). Toplumsal bir sorun: Suçlu çocuklar. A. Solak (Ed), Çocuk suçluluğu ve aile içinde (s. 157-178). Ankara: Hegem Yayınları.
• Erkan, R. ve Erdoğdu, M.Y. (2006). Göç ve çocuk suçluluğu. Aile ve Toplum, 3(9), 79-90.
• Erkut, G. (1991). Kentlileşme sürecinin sosyolojik boyutu, H. SUHER (Der.), Kentleşme ve kentlileşme politikaları içinde (s. 37-69). İstanbul: Türkiye Sosyal Araştırmalar Vakfı Yayınları.
• Erman, T. (2007). Çandarlı-Hıdırlıktepe (Altındağ, Ankara) örneği üzerinden suç ve mekan ilişkisi ve mahalleli deneyimleri. TMMOB Mimarlar Odası Ankara Şubesi Bülten 55/Kasım-Aralık.
• Gönültaş, M.B. ve Kelebek, G. (2017). Metropollerde önemli bir realite: Göç, çocuk suçluluğu ve sosyal hizmet odağında çözüm önerileri. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(2), 141-155.
• Görmez, K. (1997). Kent ve siyaset. Ankara: Gazi Kitabevi.
• İçli, G. (2009). Sosyolojiye giriş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• İçli, T.G. (1999). Kriminoloji. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• İçli, T.G. (1993). Türkiye’de suçlular. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
• İmamoğlu, A. (2015). Psikolojik ve ahlaki açıdan çocuk suçluluğu. İstanbul: Dem Yayınları.
• Keleş, R. (1983). Türkiye’de şehirleşme,konut ve gecekondu. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Keleş, R. (1998). Kentbilim terimleri sözlüğü. Ankara: İmge Kitabevi.
• Kıray, M. (1998). Örgütleşemeyen kent: İzmir. İstanbul: Bağlam Yayınları.
• Kızılçelik, S. (2000). Sosyoloji yazıları 2. Ankara: Anı Yayın.
• Kızmaz, Z. ve Bilgin, R. (2010). Sokakta çalışan/yaşayan çocuklar ve suç: Diyarbakır örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 9(32), 269-311.
• Kocadaş, B. (2007). Düşük sosyo-ekonomik yapı suç ilişkisi: Malatya’da çocuk suçluluğu. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 10(1), 157-186.
• Konanç, E. (1974). Çocuk suçluluğu. A. Güriz ve P. Benedict (Ed.), Türk hukuku ve toplumu üzerine incelemeler içinde (s. 527-596). Ankara: Türkiye Kalkınma Vakfı Yayınları No.1.
• Oktik, N. (2013). Sosyal sapma ve suçun sosyolojisine kuramsal yaklaşımlar. G. Önkal ve Ö. Sarı (Ed.), Suçun sosyolojisi cezanın felsefesi içinde (s. 3-44). Ankara: Nobel Yayın.
• Özek, Ç. (1974). Türkiye’de şehirleşmenin ana nitelikleri ve ceza adaleti yönünden yol açabileceği sorunlar. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt: 39, Sayı: 1-4, 77-144.
• Ratcliffe, J.H. ve Mccullagh, M.J. (1999). Hotbeds of crime and the search for spatial accuracy. Geographical Systems, 1(4), 385-398.
• Sarı, Ö. (2013). Suç ve kent, G. Önkal ve Ö. Sarı (Ed.), Suçun sosyolojisi cezanın felsefesi (1. baskı) içinde (s. 3-44). Ankara: Nobel Yayın.
• Seyhan, K. ve Bahar, H.İ. (2006). Çocuk suçluluğu etkileyen faktörler, Şule Erçetin (Ed). Okullarda şiddet ve çocuk suçluluğu: Çocuk ve suç içinde (s. 13-37). Ankara: Hegem Yayınları.
• Taş, B. ve Akça, F. (2015). Coğrafi bakış açısıyla Ödemiş şehrinde kişiye karşı işlenen suçlar. Türk Coğrafya Dergisi, Sayı: 64, 61-68.
• Tekeli, İ. (1982). Türkiye’de kentleşme yazıları. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Tezcan, M. (2012). Çocuk sosyolojisi. Ankara: Anı Yayınları.
• Tor, H. (2009). Çocuk suçluluğunda ailenin rolü, A. Solak (Ed.), Çocuk suçluluğu ve aile içinde (s. 47-60). Ankara: Serya Yayıncılık.
• Turan, S. (2013). Suçluluk, Y. Şişman (Ed), Sosyal sorunlar içinde (s. 153-177). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2879.
• Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK). (2022). Güvenlik Birimine Gelen veya Getirilen Çocuk İstatistikleri, 2021. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Guvenlik-Birimine-Gelen-veya-Getirilen-Cocuk-Istatistikleri-2021-45586&dil=1 (Erişim Tarihi: 26.08.2022).
• Tütengil, C. O. (1962), Köyden şehre göçün sebepleri ve neticeleri. Sosyoloji Konferansları, Sayı: 967, İstanbul: Fakülteler Matbaası.
• Ümit, E. (2007). Mekandan imkana çocuk suçluluğunun habitusu ceza ehliyeti ilişkisi. Ankara: Ankara Barosu Yayınları. Yavuzer, H. (1994). Çocuk ve suç. Ankara: Remzi Kitabevi.
• Yılmaz, G. (2006). Suç ve mekan: Suçun temsili üzerine düşünceler. Mimarlık, 328.
• Yörükoğlu, A. (1989). Değişen toplumda aile ve çocuk. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.