Derleme
BibTex RIS Kaynak Göster

WHISTLEBLOWING KAVRAMINA KAPSAMLI BİR BAKIŞ: KAVRAMSAL BİR ANALİZ VE KAVRAMIN SAĞLIK SEKTÖRÜNE YANSIMASI

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 431 - 469, 15.03.2024
https://doi.org/10.16953/deusosbil.1371673

Öz

Bir kavramın yaygın kullanımının analizi, kavramın tanımlanmasına ve açıklığa kavuşturulmasına olanak tanımaktadır. Bu sayede, kavram daha etkin kullanılabilmekte; güçlü yönleri ve sınırlamaları değerlendirilebilmekte ve kavramın entelektüel bilgi birikimine katkısı artırılabilmektedir. Kavramlar sürekli olarak dinamik bir gelişimden geçmekte ve kavramın bağlamı, yerine geçen ve ilgili olduğu terimler, öncülleri, nitelikleri, örnekleri ve sonuçları yeniden tanımlanmaktadır. Whistleblowing kavramı da ortaya çıkışından bu yana farklı şekillerde tanımlanmış ve farklı bağlamlarda ele alınmıştır. Bu nedenle kavramın belirli başlıklar altında irdelenmesinin kavramın doğası ile ilgili daha net bir görünüm ve bakış açısı sağlayacağı düşünülmektedir. Bu çalışmada whistleblowing kavramına ilişkin kapsamlı bir bakış açısı sunmak ve kavramın daha iyi anlaşılmasını sağlamak amacıyla ulusal ve uluslararası literatür incelenerek kavram analiz edilmiştir. Bu doğrultuda, Google Akademik, Web of Science, Yök Tez Merkezi ve kütüphane veri tabanlarında “whistleblowing”, “bilgi uçurma”, “ihbarcılık”, “ifşa etme” vb. anahtar kelimeler ile tarama yapılarak konuyla ilgili makale, tez ve yayımlanmış kitaplar incelenmiştir. İnceleme sonucunda kavramın ulusal ve uluslararası literatürdeki yeri, çeşitli kullanımları, özellikleri ve ölçülmesi, kavram ile birlikte ele alınan konular ve farklı disiplinlerle ilişkisi açıklanmıştır. Son olarak ise whistleblowing kavramı sağlık sektörü özelinde incelenerek bu alandaki görünümü ortaya koyulmuştur.

Kaynakça

  • Aktan, C. C. (2015). Organizasyonlarda yanlış uygulamalara karşı bir sivil erdem, ahlaki tepki ve vicdani red davranışı: Whistleblowing. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 19-36.
  • Alam, H. S. M. N. (2019). Whistleblowing when it hurts: Whistleblower gaslighting and institutional secrecy. H. Kamaruddin, S. Tan, & R. X. Thambusamy (Eds.), In Law, Environment and Society içinde (ss. 123-129). Future Academy.
  • Alp, M. (2021). Avrupa Birliği’nin 2019/1937 sayılı birlik hukukuna aykırılıkları bildirenlerin korunması (whistleblowing) yönergesi ışığında işçinin hukuka aykırılıkları ifşa etmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23 (1),1-37.
  • Alper Ay, F. (2018). Adaletin olmadığı yerde ıslık çalamamak, örgütsel adaletin whistleblowing (ifşa etme) niyeti üzerine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (4), 246-266.
  • Alper, M. & Artan, E. İ. (2021). Whistleblowing ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkiye örgüt kültürünün etkisi: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Trakya Eğitim Dergisi, 11 (2), 550-567.
  • Alper, M. & Çetin, C. (2018). Liderlik türlerinin whistleblowing ilişkisinin avukatlar açısından incelenmesi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 48-64.
  • Arslan, E. T. & Kayalar, M. (2017). Kamu ve özel sektör çalışanlarının ifşa (whistleblowing) niyeti: Karşılaştırmalı bir analiz. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19 (32), 15-26.
  • Atılgan, A. & Koç, E. (2019). Whistleblowing: Türkiye’den iki örnek olay. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41), 380-389.
  • Ayar, M. (2020). Liderliğin açık etme (whistleblowing) ve işgören sesliliğine etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolü: Sağlık sektörü araştırması (Yayımlanmış Doktora Tezi). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
  • Ayar, M. (2020). Sağlık sektöründe açık etme (Whistleblowing). 1.Baskı. Ankara: Astana Yayınları.
  • Aydan, S. & Kaya, S. (2018). Sağlık sektöründe ihbarcılık: Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşire ve sekreterler üzerine bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21 (1), 41-63.
  • Aydan, S. (2017). Sağlık sektöründe etik iklim ve örgütsel güvenin ihbarcılık (whistleblowing) niyeti üzerine etkisi: Bir üniversite hastanesi örneği (Yayımlanmış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Aydan, S. (2018). İhbarcılık: bir kavram analizi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (41), 78-100.
  • Aydın, U. (2003). İş hukuku açısından işçinin bilgi uçurması (Whistleblowing). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 79-100.
  • Baltacı, A. (2017). Bilgi uçurma: Kavram ve kuramsal temeller. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2), 397-423.
  • Bjørkelo, B., Einarsen, S. & Matthiesen, S.B. (2010). Predicting proactive behaviour at work: Exploring the role of personality as an antecedent of whistleblowing behaviour. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83 (2), 371-394.
  • Bok, S. (1980). Whistleblowing and professional responsibilities. Callahan, D. & Bok, S. (Eds.), Ethics teaching in higher education içinde (ss.277-295). Springer, Boston, MA.
  • Bourne, T., Wynants, L., Peters, M., Van Audenhove, C., Timmerman, D., Van Calster, B. & Jalmbrant, M. (2015). The impact of complaints procedures on the welfare, health and clinical practise of 7926 doctors in the UK: a cross-sectional survey. BMJ open, 5 (1), 1-12.
  • Can, M. (2019). Hekimlerin örgütsel bağlılık düzeyi ile ihbarcılık (whistleblowing) tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bir üniversite hastanesi örneği (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
  • Candan, H. & Kaya, T. P. (2016). İhbarcılık (whistleblowing) ve algılanan örgütsel destek arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir kamu kurumunda araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (2), 305-330.
  • Celep, C. & Konaklı, T. (2012). Bilgi uçurma: Eğitim örgütlerinde etik ve kural dışı uygulamalara yönelik bir tepki. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi , 3 (4) , 65-88 .
  • Cemaloğlu, N. & Akyürek, M. İ. (2017). Örgütlerde whistleblowing (Bilgi Uçurma). Turkish Journal of Educational Studies, 4 (3), 123-142.
  • Ceva, E. & Bocchiola, M. (2019). Theories of whistleblowing. Philosophy Compass, 15 (1), 1-10.
  • Ciasullo, M.V., Cosimato, S. & Palumbo, R. (2017). Improving health care quality: The implementation of whistleblowing. The TQM Journal, 29 (1), 167-183.
  • Cruise, P. L. (2002). Are there virtues in whistleblowing? perspectives from health care organizations. Public Administration Quarterly, 25 (4), 413-435.
  • Culiberg, B. & Mihelič, K.K. (2016). The evolution of whistleblowing studies: A critical review and research agenda. Journal of Business Ethics, 146, 787-803.
  • Çetinel, M. H. & Taslak, S. (2017). Çalışanların ihbarcılık whistleblowing eğilimi ile örgütsel adalet algısı ilişkisinin kavramsal boyutu. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 78-97.
  • Çetinkaya, F. F. & Altıntaş, M. (2021). Whistleblowing (erdemli raporlama) ve mantar yönetim arasındaki ilişki. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 781-793.
  • Çeven, S. (2019). Sağlık çalışanlarının sessizlik ve ifşa (whistleblowing) düzeylerinin incelenmesi: üniversite hastanesi örneği (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Çiftyıldız, K. & İslamoğlu, E. (2015). Muhasebecilerin bilgi uçurmaya ilişkin eğilimleri: Sakarya ilinde bir araştırma. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 4 (1), 1-22.
  • Demiral, N. (2008). Blowing the whistle in a hospital. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26), 128-137.
  • Demirci, Ş. & Erigüç, G. (2019). Sağlık yönetimi literatüründe ihbar etme üzerine yürütülen çalışmaların incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8 (1), 25-34.
  • Demirtaş, Ö. (2014). İşyerlerinde olumsuz durumları ifşa etmenin etik iklim üzerindeki etkisi: Yıldırma algısının moderatör rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43 (1), 136-156.
  • Dirik, D., Eryılmaz, İ. & Erhan, T. (2023). Post-truth kavramı üzerine yapılan çalışmaların VOSviewer ile bibliyometrik Analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 4 (2), 164-188.
  • Dworkin, T. M. & Baucus, M. S. (1998). Internal vs. external whistleblowers: A comparison of whistleblowering processes. Journal of Business Ethics, 17 (12), 1281-1298.
  • Dworkin, T. M. & Callahan, E. S. (1991). Internal whistleblowing: Protecting the interests of the employee, the organization, and society. American Business Law Journal, 29 (2), 267-308.
  • Elliston, F. A. (1982). Anonymity and whistleblowing. Journal of Business Ethics, 1 (3), 167-177.
  • Erdemir, E. (2012). Etik ve ahlak arasında insan kaynakları yönetimi. İş Ahlakı Dergisi, 5 (2), 5-11.
  • Erdost Çolak, H. E. & Genç, E. (2018). Öncülleri ve sonuçları bağlamında “whistleblowing: sorun bildirme”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18 (55), 41-58.
  • Ergun Özler, D.E., Dil Şahin, M. & Atalay Giderler, C. (2010). Teorik bir çerçevede Whistleblowing- etik ilişkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 1302-9703.
  • Eroğluer, K. & Sarıbay Öztürk, G. (2020). İş hukuku ve örgütsel boyutuyla haber uçurma (whistleblowing). Köse, S. & Alp, M. (ed.), Örgütsel davranış ve iş hukukuna yansımaları içinde (1. Baskı, ss.343-384). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Ertürk, A. (2016). Ortaöğretim kurumlarında bilgi uçurma ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 1-22.
  • Esen, E. & Kaplan, H. A. (2012). İşletmelerde ahlaki olmayan davranışların duyurulması (whistleblowing). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2), 33-52.
  • Farrell, D. & Petersen, J. C. (1982). Patterns of political behavior in organizations. The Academy of Management Review, 7 (3), 403-412.
  • Gagnon, M. & Perron, A. (2020). Whistleblowing: A concept analysis. Nursing and health sciences, 22 (2), 381-389.
  • Genç, E. (2017). “Whistleblowing” yazınından bir kesit incelemesi (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Gerçek, H. (2005). Mühendislikte etik sorunların ele verilmesi. Madencilik Dergisi, 44 (4), 29- 38.
  • Güzel Özbek, A. & Şengül, C. (2020). Örgütlerde mobbing, whistleblowing ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki üzerine bir araştırma: Stajyer avukatlar örneği. International Journal of Social, Political and Economic Research, 7 (3), 556-574.
  • Haigh, R. & Bowal, P. (2012). Whistleblowing and freedom of conscience: Towards a new legal analysis. Dalhousie Law Journal, 35 (1), 89-125.
  • Hassink, H., Vries, M. de & Bollen, L. (2007). A content analysis of whistleblowing policies of leading european companies. Journal of Business Ethics, 75 (1), 25-44.
  • Hersh, M. A. (2002). Whistleblowers-heroes or traitors?: Individual and collective responsibility for ethical behaviour. Annual Reviews in Control, 26 (2), 243-262.
  • Işık, O., Karaman, S. & Balas, S. (2020). Örgütsel güvenin ihbarcılık (whistleblowing) üzerine etkisi: Hemşireler üzerinde bir çalışma. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 29 (6), 381-395.
  • Jensen, J. V. (1987). Ethical tension points in whistleblowing. Journal of Business Ethics, 6 (4), 321–328.
  • Jubb, P. B. (1999). Whistleblowing: A restrictive definition and interpretation. Journal of Business Ethics, 21 (1), 77-94.
  • Kaldırımcı, N. (1984). Yönetim açısından davranışa sistem yaklaşımı ve karmaşık insan kavramının yorumlanması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (6), 65-79.
  • Karataş, S. & Keleş, Y. (2020). Örgütsel güvenin olumsuz durumları bildirme davranışı üzerindeki etkisi: Antalya’daki beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, (4), 218-232.
  • Kartal, Y. & Sipahi, H. (2018). Whistleblowing ile mobbing ilişkisi: Kavramsal bir bakış ve çözüm önerileri. International Journal of Management and Administration, 2 (4), 119-134.
  • Kıdak, L. B. & Demir, H. (2019). Hataları anlama, raporlama ve öğrenme sistemleri. Sur, H., Palteki, T. & Yazıcı, G. (ed.), Hasta Güvenliği içinde (1. Baskı, ss. 97- 114). Ankara: Palme Yayınevi.
  • Kızıloğlu, E. & Çelik, A. (2015). Whistleblowing behavior in organizations and work morality interaction. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1 (2), 329-341.
  • King, G. (1999). The implications of an organization’s structure on whistleblowing. Journal of Business Ethics, 20 (4), 315-26.
  • Kozak, M. & Şahin, S. (2018). Bilgi ifşası (whistleblowing) ve etik ikilem üzerine çıkarımlar. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29 (1), 1-8.
  • Kördeve, M. K. (2017). Özel sektör sağlık çalışanlarında etik tutum ile whistleblowing arasındaki ilişki. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1 (2), 51-61.
  • Lachman V. D. (2008). Whistleblowing: Role of organizational culture in prevention and management. Dermatology Nursing, 20 (5), 394-396.
  • Lim, C. R., Zhang, M. W. B., Hussain, S. F. & Ho, R. C. M. (2021). The consequences of whistle-blowing: An integrative review. Journal of Patient Safety, 17 (6), 1-6.
  • Mannion, R. & Davies, H. T. (2015). Cultures of silence and cultures of voice: The role of whistleblowing in healthcare organisations. International journal of health policy and management, 4 (8), 503-505.
  • Mannion, R., Blenkinsopp, J., Powell, M., McHale, J., Millar, R., Snowden, N. & Davies, H. (2018). Understanding the knowledge gaps in whistleblowing and speaking up in health care: narrative reviews of the research literature and formal inquiries, a legal analysis and stakeholder interviews. Health Services Delivery Research, 6 (30),1-220.
  • Matthiesen, S.B, Bjørkelo, B. & Burke, R.J (2011). Workplace Bullying as the dark side of whistleblowing. Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. & Cooper, C. L (Eds.), Bullying and harassment in the workplace developments in theory, research, and practice içinde (2.nd ed., ss.301-324). CRC Press.
  • McConnell, T. (2003). ‘Whistle-blowing’. Frey, R. G. & Heath Wellman, C. (Ed.), A Companion to Applied Ethics içinde (ss.570-582). Blackwell Publishing.
  • Mercan, N. (2015). Ajzen’in planlanmış davranış teorisi bağlamında whistleblowing (bilgi ifşası). Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7 (2), 1-14.
  • Mercan, N., Altınay, A. & Aksanyar, Y. (2012). Whistleblowing (Bilgi İfşası, İhbar) ve yolsuzlukla mücadelede iç denetimin değişen ve gelişen rolü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4 (2), 167-176.
  • Meriç, A. & Elden, B. (2019). Muhasebe hilelerinin ortaya çıkarılmasında whistleblowing’in önemi ve muhasebe öğrencilerinin whistleblowing tercihleri: Kayseri üniversitesi örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (62), 1495-1503.
  • Miceli, M. P., Near, J. P., Rehg, M. T. & Van Scotter, J. R. (2012). Predicting employee reactions to perceived organizational wrongdoing: Demoralization, justice, proactive personality, and whistle-blowing. Human Relations, 65 (8), 923-954.
  • Miceli, M.P. & Near, J.P. (2013). An international comparison of the incidence of public sector Whistle-Blowing and the prediction of retaliation: Australia, Norway, and the US. Australian. Journal of Public Administration, 72 (4), 433-446.
  • Near, J. P. & Jensen, T. C. (1983). The whistleblowing process: Retaliation and perceived effectiveness. Work and Occupations, 10 (1), 3-28.
  • Near, J. P. & Miceli, M. P. (1985). Organizational dissidence: The case of Whistle-Blowing. Journal of Business Ethics, 4 (1), 1-16.
  • Near, J. P. & Miceli, M. P. (1996). Whistle-blowing: Myth and reality. Journal of management, 22 (3), 507-526.
  • Near, J. P., Rehg, M. T., Van Scotter, J. R., & Miceli, M. P. (2004). Does type of wrongdoing affect the whistle-blowing process?. Business Ethics Quarterly, 14 (2), 219-242.
  • Oran, F.Ç. (2018). Liderlik tarzlarının örgütsel güven ve etik dışı davranışların ifşasına (whistleblowing) etkisi: Uygulamalı bir çalışma (Yayımlanmış Doktora Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trakya.
  • Özer, M. (2021). Sağlık sektöründe örgütsel etik iklim ve whistleblowing ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Park, H., Blenkinsopp, J., Oktem, M. K. & Ömürgönülşen, U. (2008). Cultural orientation and attitudes toward different forms of whistleblowing: A comparison of South Korea, Turkey, and the U.K. Journal of Business Ethics, 82 (4), 929-939.
  • Park, H., Rehg, M. T. & Lee, D. (2005). The influence of confucian ethics and collectivism on whistleblowing intentions: A study of South Korean public employees. Journal of Business Ethics, 58 (4), 387-403.
  • Petersen, J. C. & Farrell, D. (1986). Whistleblowing: Ethical and legal issues in expressing dissent. Kendalll/Hunt Publishing Company.
  • Pohjanoksa, J., Stolt, M., Suhonen, R., Löyttyniemi, E. & Leino-Kilpi, H. (2017). Whistle-blowing process in healthcare: From suspicion to action. Nursing Ethics, 26 (2), 1-15.
  • Pope, K. S. & Vetter, V. A. (1992). Ethical dilemmas encountered by members of the American Psychological Association: A national survey. American Psychologist, 47 (3), 397- 411.
  • Ray, S. L. (2006). Whistleblowing and organizational Ethics. Nursing Ethics, 13 (4), 438-445.
  • Rothman, D. J. (2000). Medical professionalism- focusing on the real issues. The New-England Medical Review and Journal, 342 (17),1284-6.
  • Rubab, S., Murtaza, S. A., Hussain, M. R., Molnár, E. & Al-Dalahmeh, M. (2023). Does ethical leadership impact whistleblowing intentions? Moderation of locus of control and mediation of organizational identification. International Journal of Organizational Leadership, 12 (1. Özel Sayı), 183-201.
  • Sarıdiken, N. (2021). Sağlık profesyonellerinin iş yükü, tükenmişlik, örgütsel bağlılıkları ve motivasyonlarının bilgi uçurma üzerine etkisi (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Sarıoğlu Uğur, S. & Özdemir L. (2019). Onlarda “whistleblowing” peki ya bizde? Kavramsal bir araştırma ve bir öneri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (89), 71-79.
  • Sayğan, S. & Bedük, A. (2013). Ahlaki olmayan davranışların duyurulması (whistleblowing) ve etik iklimi ilişkisi üzerine bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (1), 1-23.
  • Songu Öktem, S. (2013). Anayasal bir temel hak olarak ifade özgürlüğünün işçi açısından işyerindeki yansımaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 (1), 609-650.
  • Strader, K. D. (1993). Counterclaims against whistleblowers: should counterclaims against qui tam plaintiffs be allowed in false claims act cases. University of Cincinnati Law Review, 62 (2), 713-764.
  • Tak, B. (2010). Hastanelerde hasta güvenliğini tehdit eden olayların raporlanması: Türkiye, Azerbaycan, Bosna, Arnavutluk, Lübnan ve Suriye’yi kapsayan karşılaştırmalı bir araştırma. II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, 28 Nisan-01 Mayıs, Ankara, Türkiye, Bildiriler Kitabı, 413-414.
  • Taş, F. & Antalyalı, Ö. L. (2015). Kamu hastanelerinde ve özel hastanelerde çalışan hemşirelerin izharcılık (whistleblowing) tutumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (1), 34-54.
  • Taştan, K. & Sabır Taştan, N. (2020). Whistleblowing (kavramsal inceleme). Battal, F. (ed.), Örgütsel Davranış Alanında Güncel Kavramlar I içinde (ss.95-119). Konya: Eğitim Yayınevi.
  • Toker Gökçe, A. (2012). Öğretmen adaylarının ıslık çalmaya (whistleblowing) yönelik ahlaki değerlendirmelerine etki eden bazı faktörler. II. Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu, 1-12. İstanbul.
  • Tsahuridu, E. E. & Vandekerckhove, W. (2008). Organisational Whistleblowing policies: making employees responsible or liable?. Journal of Business Ethics, 82 (1), 107-118.
  • Turan, B. & İpçioğlu, İ. (2018). Planlı davranış teorisi ile whistleblowing niyetinin incelenmesi: Sağlık sektörü çalışanları üzerinde bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17. UİK Özel Sayısı), 147-166.
  • Uyar, S. & Yelgen, E. (2015). Bilgi ifşası (whistleblowing) ve denetim. Journal of Management and Economics Research, 13 (1), 85-106.
  • Ünsal, A. (2021). “Whistleblowing” kavramının Türkçeye aktarımında asemantik sorunların meta etik analizi ve bir semantik öneri. Journal of International Management Educational and Economics Perspectives, 9 (2), 188-196.
  • Vandekerckhove, W. (2016). Whistleblowing and organizational social responsibility: A global assessment. Routledge.
  • Vandekerckhove, W., Uys, T., Rehg, M.T & Brown, A.J. (2017). Understandings of whistleblowing: Dilemmas of societal culture. Brown, A.J., Lewis, D., Moberly, R. & Vandekerckhove, W. (Ed.), International handbook on whistleblowing research içinde (ss. 37-70). Edward Elgar Publishing.
  • Vinten, G. (1995). Whistleblowing internal auditors: a contradiction in terms? (Bachelor thesis) The Open University, İngiltere.
  • Watts, L. L. & Buckley, M. R. (2017). A dual-processing model of moral whistleblowing in organizations. Journal of Business Ethics, 146, 669-683.
  • Wilmot, S. (2000). Nurses and whistleblowing: The ethical issues. Journal of Advanced Nursing, 32 (5), 1051-1057.
  • Yanık, O. (2019). Çalışma hayatındaki uygunsuz davranışların bildirimi (whistleblowing). İçinde Karabey, C. N. & Kerse, G. (Ed.), Örgütsel Davranış Düzleminde Güncel Kavramlar içinde (1. Baskı, ss. 65-106). Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Yaraş, Z. (2019). Whistleblowing ve etik çatışması: etik ikilemler çerçevesinde vignette tekniği ile nitel bir değerlendirme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (6), 667-673.
  • Yazarkan, H. & Yılmaz, Z. (2016). Muhasebe dersi alan lisans öğrencilerinin ahlaki olmayan davranışların duyurulmasına yönelik tutumları: Ordu Üniversitesi’nde bir uygulama. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18 (4), 945-972.
  • Yeoh, P. (2014). Whistleblowing: motivations, corporate self-regulation, and the law. International Journal of Law and Management, 56 (6), 459-474.
  • Zengin, Y. & Çayalan, H. (2019). Uluslararası işletmecilikte etik, erdem tartışmaları ve whistleblowing. 9. Uluslararası Balkanlarda Sosyal Bilimler Kongresi, 26-27 Ekim, Kuşadası, Türkiye Bildiriler Kitabı,164-177.

A COMPREHENSIVE REVIEW ON THE CONCEPT OF WHISTLEBLOWING: A CONCEPTUAL ANALYSIS AND THE REFLECTION OF THE CONCEPT ON THE HEALTH SECTOR

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 1, 431 - 469, 15.03.2024
https://doi.org/10.16953/deusosbil.1371673

Öz

The analysis of the widespread use of a concept allows the definition and clarification of the concept. In this way, the concept can be used more effectively, its strengths and limitations can be evaluated, and the contribution of the concept to intellectual knowledge accumulation can be increased. Concepts develop over time and are influenced by the context in which they are used. Therefore, concepts are constantly undergoing a dynamic development and the context of the concept, the terms it replaces and relates to, its antecedents, qualities, examples and results are redefined. The concept of whistleblowing has also been defined in different ways and dealt with in different contexts since its emergence. For this reason, it is thought that examining the concept under certain headings will provide a clearer view and perspective on the nature of the concept. In this study, the concept was analyzed primarily by examining the national and international literature in order to provide a comprehensive perspective on the concept of whistleblowing and to provide a better understanding of the concept. Accordingly, Google Academic, Web of Science, YÖK Thesis Center and library databases “whistleblowing”, “bilgi uçurma”, “ihbarcılık”, “ifşa etme (disclosure)”, etc. by scanning with keywords, articles, dissertations and published books on the subject were examined. As a result of the examination, the place of the concept in national and international literature, its various uses, characteristics and measurement, the issues discussed together with the concept and its relationship with different disciplines were explained. Finally, the concept of whistleblowing has been examined in the healthcare sector specifically and its appearance in this field has been revealed.

Kaynakça

  • Aktan, C. C. (2015). Organizasyonlarda yanlış uygulamalara karşı bir sivil erdem, ahlaki tepki ve vicdani red davranışı: Whistleblowing. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 19-36.
  • Alam, H. S. M. N. (2019). Whistleblowing when it hurts: Whistleblower gaslighting and institutional secrecy. H. Kamaruddin, S. Tan, & R. X. Thambusamy (Eds.), In Law, Environment and Society içinde (ss. 123-129). Future Academy.
  • Alp, M. (2021). Avrupa Birliği’nin 2019/1937 sayılı birlik hukukuna aykırılıkları bildirenlerin korunması (whistleblowing) yönergesi ışığında işçinin hukuka aykırılıkları ifşa etmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23 (1),1-37.
  • Alper Ay, F. (2018). Adaletin olmadığı yerde ıslık çalamamak, örgütsel adaletin whistleblowing (ifşa etme) niyeti üzerine etkisi. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (4), 246-266.
  • Alper, M. & Artan, E. İ. (2021). Whistleblowing ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkiye örgüt kültürünün etkisi: Öğretmenler üzerine bir araştırma. Trakya Eğitim Dergisi, 11 (2), 550-567.
  • Alper, M. & Çetin, C. (2018). Liderlik türlerinin whistleblowing ilişkisinin avukatlar açısından incelenmesi. Kırklareli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2 (1), 48-64.
  • Arslan, E. T. & Kayalar, M. (2017). Kamu ve özel sektör çalışanlarının ifşa (whistleblowing) niyeti: Karşılaştırmalı bir analiz. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 19 (32), 15-26.
  • Atılgan, A. & Koç, E. (2019). Whistleblowing: Türkiye’den iki örnek olay. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (41), 380-389.
  • Ayar, M. (2020). Liderliğin açık etme (whistleblowing) ve işgören sesliliğine etkisinde örgütsel bağlılığın aracılık rolü: Sağlık sektörü araştırması (Yayımlanmış Doktora Tezi). Giresun Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
  • Ayar, M. (2020). Sağlık sektöründe açık etme (Whistleblowing). 1.Baskı. Ankara: Astana Yayınları.
  • Aydan, S. & Kaya, S. (2018). Sağlık sektöründe ihbarcılık: Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşire ve sekreterler üzerine bir uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21 (1), 41-63.
  • Aydan, S. (2017). Sağlık sektöründe etik iklim ve örgütsel güvenin ihbarcılık (whistleblowing) niyeti üzerine etkisi: Bir üniversite hastanesi örneği (Yayımlanmış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Aydan, S. (2018). İhbarcılık: bir kavram analizi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (41), 78-100.
  • Aydın, U. (2003). İş hukuku açısından işçinin bilgi uçurması (Whistleblowing). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(2), 79-100.
  • Baltacı, A. (2017). Bilgi uçurma: Kavram ve kuramsal temeller. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (2), 397-423.
  • Bjørkelo, B., Einarsen, S. & Matthiesen, S.B. (2010). Predicting proactive behaviour at work: Exploring the role of personality as an antecedent of whistleblowing behaviour. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 83 (2), 371-394.
  • Bok, S. (1980). Whistleblowing and professional responsibilities. Callahan, D. & Bok, S. (Eds.), Ethics teaching in higher education içinde (ss.277-295). Springer, Boston, MA.
  • Bourne, T., Wynants, L., Peters, M., Van Audenhove, C., Timmerman, D., Van Calster, B. & Jalmbrant, M. (2015). The impact of complaints procedures on the welfare, health and clinical practise of 7926 doctors in the UK: a cross-sectional survey. BMJ open, 5 (1), 1-12.
  • Can, M. (2019). Hekimlerin örgütsel bağlılık düzeyi ile ihbarcılık (whistleblowing) tutumları arasındaki ilişkinin incelenmesi: Bir üniversite hastanesi örneği (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas.
  • Candan, H. & Kaya, T. P. (2016). İhbarcılık (whistleblowing) ve algılanan örgütsel destek arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir kamu kurumunda araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (2), 305-330.
  • Celep, C. & Konaklı, T. (2012). Bilgi uçurma: Eğitim örgütlerinde etik ve kural dışı uygulamalara yönelik bir tepki. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi , 3 (4) , 65-88 .
  • Cemaloğlu, N. & Akyürek, M. İ. (2017). Örgütlerde whistleblowing (Bilgi Uçurma). Turkish Journal of Educational Studies, 4 (3), 123-142.
  • Ceva, E. & Bocchiola, M. (2019). Theories of whistleblowing. Philosophy Compass, 15 (1), 1-10.
  • Ciasullo, M.V., Cosimato, S. & Palumbo, R. (2017). Improving health care quality: The implementation of whistleblowing. The TQM Journal, 29 (1), 167-183.
  • Cruise, P. L. (2002). Are there virtues in whistleblowing? perspectives from health care organizations. Public Administration Quarterly, 25 (4), 413-435.
  • Culiberg, B. & Mihelič, K.K. (2016). The evolution of whistleblowing studies: A critical review and research agenda. Journal of Business Ethics, 146, 787-803.
  • Çetinel, M. H. & Taslak, S. (2017). Çalışanların ihbarcılık whistleblowing eğilimi ile örgütsel adalet algısı ilişkisinin kavramsal boyutu. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 6 (2), 78-97.
  • Çetinkaya, F. F. & Altıntaş, M. (2021). Whistleblowing (erdemli raporlama) ve mantar yönetim arasındaki ilişki. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(2), 781-793.
  • Çeven, S. (2019). Sağlık çalışanlarının sessizlik ve ifşa (whistleblowing) düzeylerinin incelenmesi: üniversite hastanesi örneği (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi). Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Çiftyıldız, K. & İslamoğlu, E. (2015). Muhasebecilerin bilgi uçurmaya ilişkin eğilimleri: Sakarya ilinde bir araştırma. Trakya Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi E-Dergi, 4 (1), 1-22.
  • Demiral, N. (2008). Blowing the whistle in a hospital. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (26), 128-137.
  • Demirci, Ş. & Erigüç, G. (2019). Sağlık yönetimi literatüründe ihbar etme üzerine yürütülen çalışmaların incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8 (1), 25-34.
  • Demirtaş, Ö. (2014). İşyerlerinde olumsuz durumları ifşa etmenin etik iklim üzerindeki etkisi: Yıldırma algısının moderatör rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 43 (1), 136-156.
  • Dirik, D., Eryılmaz, İ. & Erhan, T. (2023). Post-truth kavramı üzerine yapılan çalışmaların VOSviewer ile bibliyometrik Analizi. Sosyal Mucit Academic Review, 4 (2), 164-188.
  • Dworkin, T. M. & Baucus, M. S. (1998). Internal vs. external whistleblowers: A comparison of whistleblowering processes. Journal of Business Ethics, 17 (12), 1281-1298.
  • Dworkin, T. M. & Callahan, E. S. (1991). Internal whistleblowing: Protecting the interests of the employee, the organization, and society. American Business Law Journal, 29 (2), 267-308.
  • Elliston, F. A. (1982). Anonymity and whistleblowing. Journal of Business Ethics, 1 (3), 167-177.
  • Erdemir, E. (2012). Etik ve ahlak arasında insan kaynakları yönetimi. İş Ahlakı Dergisi, 5 (2), 5-11.
  • Erdost Çolak, H. E. & Genç, E. (2018). Öncülleri ve sonuçları bağlamında “whistleblowing: sorun bildirme”. Muhasebe ve Denetime Bakış, 18 (55), 41-58.
  • Ergun Özler, D.E., Dil Şahin, M. & Atalay Giderler, C. (2010). Teorik bir çerçevede Whistleblowing- etik ilişkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (2), 1302-9703.
  • Eroğluer, K. & Sarıbay Öztürk, G. (2020). İş hukuku ve örgütsel boyutuyla haber uçurma (whistleblowing). Köse, S. & Alp, M. (ed.), Örgütsel davranış ve iş hukukuna yansımaları içinde (1. Baskı, ss.343-384). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
  • Ertürk, A. (2016). Ortaöğretim kurumlarında bilgi uçurma ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6 (1), 1-22.
  • Esen, E. & Kaplan, H. A. (2012). İşletmelerde ahlaki olmayan davranışların duyurulması (whistleblowing). Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (2), 33-52.
  • Farrell, D. & Petersen, J. C. (1982). Patterns of political behavior in organizations. The Academy of Management Review, 7 (3), 403-412.
  • Gagnon, M. & Perron, A. (2020). Whistleblowing: A concept analysis. Nursing and health sciences, 22 (2), 381-389.
  • Genç, E. (2017). “Whistleblowing” yazınından bir kesit incelemesi (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
  • Gerçek, H. (2005). Mühendislikte etik sorunların ele verilmesi. Madencilik Dergisi, 44 (4), 29- 38.
  • Güzel Özbek, A. & Şengül, C. (2020). Örgütlerde mobbing, whistleblowing ve örgütsel özdeşleşme arasındaki ilişki üzerine bir araştırma: Stajyer avukatlar örneği. International Journal of Social, Political and Economic Research, 7 (3), 556-574.
  • Haigh, R. & Bowal, P. (2012). Whistleblowing and freedom of conscience: Towards a new legal analysis. Dalhousie Law Journal, 35 (1), 89-125.
  • Hassink, H., Vries, M. de & Bollen, L. (2007). A content analysis of whistleblowing policies of leading european companies. Journal of Business Ethics, 75 (1), 25-44.
  • Hersh, M. A. (2002). Whistleblowers-heroes or traitors?: Individual and collective responsibility for ethical behaviour. Annual Reviews in Control, 26 (2), 243-262.
  • Işık, O., Karaman, S. & Balas, S. (2020). Örgütsel güvenin ihbarcılık (whistleblowing) üzerine etkisi: Hemşireler üzerinde bir çalışma. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 29 (6), 381-395.
  • Jensen, J. V. (1987). Ethical tension points in whistleblowing. Journal of Business Ethics, 6 (4), 321–328.
  • Jubb, P. B. (1999). Whistleblowing: A restrictive definition and interpretation. Journal of Business Ethics, 21 (1), 77-94.
  • Kaldırımcı, N. (1984). Yönetim açısından davranışa sistem yaklaşımı ve karmaşık insan kavramının yorumlanması. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (6), 65-79.
  • Karataş, S. & Keleş, Y. (2020). Örgütsel güvenin olumsuz durumları bildirme davranışı üzerindeki etkisi: Antalya’daki beş yıldızlı otel çalışanları üzerine bir araştırma. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, (4), 218-232.
  • Kartal, Y. & Sipahi, H. (2018). Whistleblowing ile mobbing ilişkisi: Kavramsal bir bakış ve çözüm önerileri. International Journal of Management and Administration, 2 (4), 119-134.
  • Kıdak, L. B. & Demir, H. (2019). Hataları anlama, raporlama ve öğrenme sistemleri. Sur, H., Palteki, T. & Yazıcı, G. (ed.), Hasta Güvenliği içinde (1. Baskı, ss. 97- 114). Ankara: Palme Yayınevi.
  • Kızıloğlu, E. & Çelik, A. (2015). Whistleblowing behavior in organizations and work morality interaction. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1 (2), 329-341.
  • King, G. (1999). The implications of an organization’s structure on whistleblowing. Journal of Business Ethics, 20 (4), 315-26.
  • Kozak, M. & Şahin, S. (2018). Bilgi ifşası (whistleblowing) ve etik ikilem üzerine çıkarımlar. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 29 (1), 1-8.
  • Kördeve, M. K. (2017). Özel sektör sağlık çalışanlarında etik tutum ile whistleblowing arasındaki ilişki. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1 (2), 51-61.
  • Lachman V. D. (2008). Whistleblowing: Role of organizational culture in prevention and management. Dermatology Nursing, 20 (5), 394-396.
  • Lim, C. R., Zhang, M. W. B., Hussain, S. F. & Ho, R. C. M. (2021). The consequences of whistle-blowing: An integrative review. Journal of Patient Safety, 17 (6), 1-6.
  • Mannion, R. & Davies, H. T. (2015). Cultures of silence and cultures of voice: The role of whistleblowing in healthcare organisations. International journal of health policy and management, 4 (8), 503-505.
  • Mannion, R., Blenkinsopp, J., Powell, M., McHale, J., Millar, R., Snowden, N. & Davies, H. (2018). Understanding the knowledge gaps in whistleblowing and speaking up in health care: narrative reviews of the research literature and formal inquiries, a legal analysis and stakeholder interviews. Health Services Delivery Research, 6 (30),1-220.
  • Matthiesen, S.B, Bjørkelo, B. & Burke, R.J (2011). Workplace Bullying as the dark side of whistleblowing. Einarsen, S., Hoel, H., Zapf, D. & Cooper, C. L (Eds.), Bullying and harassment in the workplace developments in theory, research, and practice içinde (2.nd ed., ss.301-324). CRC Press.
  • McConnell, T. (2003). ‘Whistle-blowing’. Frey, R. G. & Heath Wellman, C. (Ed.), A Companion to Applied Ethics içinde (ss.570-582). Blackwell Publishing.
  • Mercan, N. (2015). Ajzen’in planlanmış davranış teorisi bağlamında whistleblowing (bilgi ifşası). Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 7 (2), 1-14.
  • Mercan, N., Altınay, A. & Aksanyar, Y. (2012). Whistleblowing (Bilgi İfşası, İhbar) ve yolsuzlukla mücadelede iç denetimin değişen ve gelişen rolü. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4 (2), 167-176.
  • Meriç, A. & Elden, B. (2019). Muhasebe hilelerinin ortaya çıkarılmasında whistleblowing’in önemi ve muhasebe öğrencilerinin whistleblowing tercihleri: Kayseri üniversitesi örneği. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12 (62), 1495-1503.
  • Miceli, M. P., Near, J. P., Rehg, M. T. & Van Scotter, J. R. (2012). Predicting employee reactions to perceived organizational wrongdoing: Demoralization, justice, proactive personality, and whistle-blowing. Human Relations, 65 (8), 923-954.
  • Miceli, M.P. & Near, J.P. (2013). An international comparison of the incidence of public sector Whistle-Blowing and the prediction of retaliation: Australia, Norway, and the US. Australian. Journal of Public Administration, 72 (4), 433-446.
  • Near, J. P. & Jensen, T. C. (1983). The whistleblowing process: Retaliation and perceived effectiveness. Work and Occupations, 10 (1), 3-28.
  • Near, J. P. & Miceli, M. P. (1985). Organizational dissidence: The case of Whistle-Blowing. Journal of Business Ethics, 4 (1), 1-16.
  • Near, J. P. & Miceli, M. P. (1996). Whistle-blowing: Myth and reality. Journal of management, 22 (3), 507-526.
  • Near, J. P., Rehg, M. T., Van Scotter, J. R., & Miceli, M. P. (2004). Does type of wrongdoing affect the whistle-blowing process?. Business Ethics Quarterly, 14 (2), 219-242.
  • Oran, F.Ç. (2018). Liderlik tarzlarının örgütsel güven ve etik dışı davranışların ifşasına (whistleblowing) etkisi: Uygulamalı bir çalışma (Yayımlanmış Doktora Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trakya.
  • Özer, M. (2021). Sağlık sektöründe örgütsel etik iklim ve whistleblowing ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
  • Park, H., Blenkinsopp, J., Oktem, M. K. & Ömürgönülşen, U. (2008). Cultural orientation and attitudes toward different forms of whistleblowing: A comparison of South Korea, Turkey, and the U.K. Journal of Business Ethics, 82 (4), 929-939.
  • Park, H., Rehg, M. T. & Lee, D. (2005). The influence of confucian ethics and collectivism on whistleblowing intentions: A study of South Korean public employees. Journal of Business Ethics, 58 (4), 387-403.
  • Petersen, J. C. & Farrell, D. (1986). Whistleblowing: Ethical and legal issues in expressing dissent. Kendalll/Hunt Publishing Company.
  • Pohjanoksa, J., Stolt, M., Suhonen, R., Löyttyniemi, E. & Leino-Kilpi, H. (2017). Whistle-blowing process in healthcare: From suspicion to action. Nursing Ethics, 26 (2), 1-15.
  • Pope, K. S. & Vetter, V. A. (1992). Ethical dilemmas encountered by members of the American Psychological Association: A national survey. American Psychologist, 47 (3), 397- 411.
  • Ray, S. L. (2006). Whistleblowing and organizational Ethics. Nursing Ethics, 13 (4), 438-445.
  • Rothman, D. J. (2000). Medical professionalism- focusing on the real issues. The New-England Medical Review and Journal, 342 (17),1284-6.
  • Rubab, S., Murtaza, S. A., Hussain, M. R., Molnár, E. & Al-Dalahmeh, M. (2023). Does ethical leadership impact whistleblowing intentions? Moderation of locus of control and mediation of organizational identification. International Journal of Organizational Leadership, 12 (1. Özel Sayı), 183-201.
  • Sarıdiken, N. (2021). Sağlık profesyonellerinin iş yükü, tükenmişlik, örgütsel bağlılıkları ve motivasyonlarının bilgi uçurma üzerine etkisi (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi), İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Sarıoğlu Uğur, S. & Özdemir L. (2019). Onlarda “whistleblowing” peki ya bizde? Kavramsal bir araştırma ve bir öneri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7 (89), 71-79.
  • Sayğan, S. & Bedük, A. (2013). Ahlaki olmayan davranışların duyurulması (whistleblowing) ve etik iklimi ilişkisi üzerine bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28 (1), 1-23.
  • Songu Öktem, S. (2013). Anayasal bir temel hak olarak ifade özgürlüğünün işçi açısından işyerindeki yansımaları. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15 (1), 609-650.
  • Strader, K. D. (1993). Counterclaims against whistleblowers: should counterclaims against qui tam plaintiffs be allowed in false claims act cases. University of Cincinnati Law Review, 62 (2), 713-764.
  • Tak, B. (2010). Hastanelerde hasta güvenliğini tehdit eden olayların raporlanması: Türkiye, Azerbaycan, Bosna, Arnavutluk, Lübnan ve Suriye’yi kapsayan karşılaştırmalı bir araştırma. II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, 28 Nisan-01 Mayıs, Ankara, Türkiye, Bildiriler Kitabı, 413-414.
  • Taş, F. & Antalyalı, Ö. L. (2015). Kamu hastanelerinde ve özel hastanelerde çalışan hemşirelerin izharcılık (whistleblowing) tutumları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (1), 34-54.
  • Taştan, K. & Sabır Taştan, N. (2020). Whistleblowing (kavramsal inceleme). Battal, F. (ed.), Örgütsel Davranış Alanında Güncel Kavramlar I içinde (ss.95-119). Konya: Eğitim Yayınevi.
  • Toker Gökçe, A. (2012). Öğretmen adaylarının ıslık çalmaya (whistleblowing) yönelik ahlaki değerlendirmelerine etki eden bazı faktörler. II. Uluslararası Değerler ve Eğitimi Sempozyumu, 1-12. İstanbul.
  • Tsahuridu, E. E. & Vandekerckhove, W. (2008). Organisational Whistleblowing policies: making employees responsible or liable?. Journal of Business Ethics, 82 (1), 107-118.
  • Turan, B. & İpçioğlu, İ. (2018). Planlı davranış teorisi ile whistleblowing niyetinin incelenmesi: Sağlık sektörü çalışanları üzerinde bir araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (17. UİK Özel Sayısı), 147-166.
  • Uyar, S. & Yelgen, E. (2015). Bilgi ifşası (whistleblowing) ve denetim. Journal of Management and Economics Research, 13 (1), 85-106.
  • Ünsal, A. (2021). “Whistleblowing” kavramının Türkçeye aktarımında asemantik sorunların meta etik analizi ve bir semantik öneri. Journal of International Management Educational and Economics Perspectives, 9 (2), 188-196.
  • Vandekerckhove, W. (2016). Whistleblowing and organizational social responsibility: A global assessment. Routledge.
  • Vandekerckhove, W., Uys, T., Rehg, M.T & Brown, A.J. (2017). Understandings of whistleblowing: Dilemmas of societal culture. Brown, A.J., Lewis, D., Moberly, R. & Vandekerckhove, W. (Ed.), International handbook on whistleblowing research içinde (ss. 37-70). Edward Elgar Publishing.
  • Vinten, G. (1995). Whistleblowing internal auditors: a contradiction in terms? (Bachelor thesis) The Open University, İngiltere.
  • Watts, L. L. & Buckley, M. R. (2017). A dual-processing model of moral whistleblowing in organizations. Journal of Business Ethics, 146, 669-683.
  • Wilmot, S. (2000). Nurses and whistleblowing: The ethical issues. Journal of Advanced Nursing, 32 (5), 1051-1057.
  • Yanık, O. (2019). Çalışma hayatındaki uygunsuz davranışların bildirimi (whistleblowing). İçinde Karabey, C. N. & Kerse, G. (Ed.), Örgütsel Davranış Düzleminde Güncel Kavramlar içinde (1. Baskı, ss. 65-106). Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Yaraş, Z. (2019). Whistleblowing ve etik çatışması: etik ikilemler çerçevesinde vignette tekniği ile nitel bir değerlendirme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (6), 667-673.
  • Yazarkan, H. & Yılmaz, Z. (2016). Muhasebe dersi alan lisans öğrencilerinin ahlaki olmayan davranışların duyurulmasına yönelik tutumları: Ordu Üniversitesi’nde bir uygulama. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 18 (4), 945-972.
  • Yeoh, P. (2014). Whistleblowing: motivations, corporate self-regulation, and the law. International Journal of Law and Management, 56 (6), 459-474.
  • Zengin, Y. & Çayalan, H. (2019). Uluslararası işletmecilikte etik, erdem tartışmaları ve whistleblowing. 9. Uluslararası Balkanlarda Sosyal Bilimler Kongresi, 26-27 Ekim, Kuşadası, Türkiye Bildiriler Kitabı,164-177.
Toplam 110 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Strateji, Yönetim ve Örgütsel Davranış (Diğer)
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Havva Ceylan 0000-0001-8087-2746

Gülsün Erigüç 0000-0001-5186-9345

Furkan Şahinbaş 0000-0003-4486-1921

Yayımlanma Tarihi 15 Mart 2024
Gönderilme Tarihi 5 Ekim 2023
Yayımlandığı Sayı Yıl 2024 Cilt: 26 Sayı: 1

Kaynak Göster

APA Ceylan, H., Erigüç, G., & Şahinbaş, F. (2024). WHISTLEBLOWING KAVRAMINA KAPSAMLI BİR BAKIŞ: KAVRAMSAL BİR ANALİZ VE KAVRAMIN SAĞLIK SEKTÖRÜNE YANSIMASI. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 431-469. https://doi.org/10.16953/deusosbil.1371673