EPİKÜROS’UN HAZCILIK ÖĞRETİSİNDE ERDEM KAVRAMININ YERİ

Yıl 2024, Cilt: 26 Sayı: 2, 571 - 587, 15.06.2024

Zeki Aktaş

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1382943

Öz

Epiküros Helenistik Dönem hazcılık öğretisinin başlıca temsilcisidir. O, hazzın kendi başına bir iyi olduğu noktasında, Aristippos başta olmak üzere, birçok hazcı filozofla aynı görüştedir ancak mesele hazzın mahiyetini konuşmaya geldiğinde söz konusu filozofların çoğundan ayrılır. Nitekim Epiküros tek türden bedensel hazlar tasnifini yeterli görmemiş ve hazlar arasında niceliksel olanın yanında niteliksel bir sınıflamaya da yer vermiştir. Epiküros’a göre insan yaşamının amacı mutluluktur ve mutlu bir yaşam haz dolu bir yaşamdır, bununla birlikte yaşamın amacı olacak türden bir mutluluğa erişmek anlık doyumlar içeren salt bedensel hazlarla değil, daha çok yaşam boyu sürmesi beklenen kalıcı hazlarla mümkündür. İşte, bu çalışmada Epiküros’un hazcılık öğretisinin sınırlarını çizdiği türden mutlu bir yaşama erişmede erdemlerin rolünün ne olduğu araştırılmıştır. Epiküros erdemlerin mutlu bir yaşamın ayrılmaz bir parçası olduğunu iddia etmiştir ve dahası bu iddia bir yönüyle araştırmacılara Epiküros felsefesinde erdemli bir yaşamın kendi başına bir amaç olup olmadığını düşündürmüştür. Ne var ki Epiküros’un yaşamın nihai amacının mutluluk olduğu iddiası kesin bir dille ortadadır ve bu iddia teorisinin diğer unsurlarını mutluluğa göre araçsal bir konuma indirgemektedir. Dolayısıyla Epiküros’un hazcılık öğretisinde erdemler, kendilerine yüklenen anlam ne kadar güçlü olursa olsun, temelde araçsal bir değere sahiptir.

Anahtar Kelimeler

Epiküros, Hazcılık, Erdem, Mutluluk, Ahlak

THE PLACE OF THE CONCEPT OF VIRTUE IN HEDONISM TEACHING OF EPICURUS

Öz

In Hellenistic Period Epicurus was the main representative of the hedonism doctrine. He agrees with many hedonist philosophers, especially with Aristippos, on the point that pleasure is a good in itself, but he differs from most of the philosophers in question when it comes to the nature of pleasure. Hence, Epicurus did not satisfied with the clasification that based only on corporeal pleasures and included a qualitative classification as well as a quantitative one among the pleasures. According to Epicurus, the purpose of human life is happiness and a happy life is a life full of pleasure. At the same time, achieving the kind of happines that could correspond to purpose of life would possible with permanent pleasures that are expected to last throughout life, not just with corporeal ones. In this study, the role of virtues in reaching to a happy life, framed by the doctrine of hedonsim on the lines of epicureanism, has been investigated. Epicurus has claimed that virtues were an integral part of a happy life, and moreover, this claim, in a way, has made researchers think whether a virtuous life was an end in itself in the philosophy of Epicurus. However, the claim of Epicurus according to which the ultimate purpose of life is happiness is absolutely clear, and this claim reduces the other elements realitive to happiness in his theory to an instrumental position. Therefore, in hedonist theory of Epicurus virtues essentially have an instrumental value and the strenght attributed to them does not matter.

Anahtar Kelimeler

Epicurus, Hedonism, Virtue, Happiness, Morality

Kaynakça

• Akarsu, B. (1998). Mutluluk ahlakı: Ahlak öğretileri-1. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Aktaş, Z. (2022). John Stuart Mill’in faydacılık teorisinde “ahlaki yaptırım” problemi. Liberal Düşünce, (107), 1-18. doi: 10.36484/liberal.1011521
• Annas, J. (1987). Epicurus on pleasure and happiness [Ancient Greek Philosophy]. Philosophical Topics, 15 (2), 5-21. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/43154002
• Annas, J. (1995). The morality of happiness. New York: Oxford University Press.
• Annas, J. (2015). Antik felsefe (T. T. Yiğit, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Arslan, A. (2012). İlkçağ felsefe tarihi: Helenistik dönem felsefesi Epikürosçular, Stoacılar ve Septikler (Cilt 4). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Cevizci, A. (2014). Etik-ahlak felsefesi. İstanbul: Say Yayınları.
• Cicero. (1931). De finibus bonorum et malorum (H. Rackham, Trans.). London: William Heinemann.
• Cicero. (2012). De natura deorum/Tanrıların doğası (Ç. Menzilcioğlu, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Cogniot, G. (1992). İlkçağ materyalizmi: Yunan-Roma (S. Selvi, Çev.). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• DeWitt, N. W. (1964). Epicurus and his philosophy. Minneapolis: University of Minnesota Press.
• Diogenes Laertios (2015). Ünlü filozofların yaşamları ve öğretileri (C. Şentuna, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Dumont, J. P. (2007). Antik felsefe (İ. Yerguz, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi.
• Epiküros. (2014). Özdeyişler Mektuplar ve Aforizmalar (G. Renas, Çev.). İstanbul: Arya Yayıncılık.
• Erler, M. & Schofield, M. (2002). Epicurean ethics. K. Algra, J. Barnes, J. Mansfeld & M. Schofield (Eds.), The Cambridge history of Hellenistic philosophy (ss. 642-674) içinde. Cambridge: Cambridge University Press.
• Gökberk, M. (2013). Felsefe tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kerferd, G. B. (1972). Aretē/agathon/kakon. P. Edwards (Ed.), The encyclopedia of philosophy (Cilt 1, ss. 147-148) içinde. New York: Macmillian Publishing.
• Kılıç, Y. (2007). Erdem. A. Cevizci (Ed.), Felsefe ansiklopedisi (Cilt 5, ss. 615-627) içinde. Ankara: Ebabil Yayınları.
• Lucretius. (1974). Evrenin yapısı (T. Uyar & T. Uyar, Çev.). İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• MacIntyre, A. (2001). Homerik çağdan yirminci yüzyıla ethik’in kısa tarihi (H. Hünler & S. Z. Hünler, Çev.). İstanbul: Paradigma Yayınları.
• Ocak, H. (2011). Bir ahlak felsefesi problemi olarak erdem kavramına yüklenen anlamın İlkçağ’dan Ortaçağ’a evrimi. FLSF Felsefe ve Soyal Bilimler Dergisi, (11), 79-101. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/tr/pub/flsf/issue/48610/617549
• Peters, F. E. (2004). Antik Yunan felsefesi terimleri sözlüğü: Tarihsel bir okuma (H. Hünler, Haz. ve Çev.). İstanbul: Paradigma Yayıncılık.
• Rosenbaum, S. E. (1990). Epicurus on pleasure and the complete life [Hellenistic Ethics]. The Monist, 73 (1), 21-41. Erişim adresi: https://www.jstor.org/stable/27903167
• Taylor, A. E. (2020). Epiküros: Madde, haz ve insan (C. Üstünel, Çev.). Ankara: Fol Kitap.
• Woolf, R. (2009). Pleasure and desire. J. Warren (Ed.), The Cambridge companion to Epicureanism (ss. 158-178) içinde. Cambridge: Cambridge University Press.