BLOOD LIBEL IN OTTOMAN LANDS: VICTIMS, PERPETRATORS AND THE ATTITUDE OF THE RULERS

Yıl 2025, Cilt: 27 Sayı: 1, 169 - 194

Ayşe Değerli Velet

https://doi.org/10.16953/deusosbil.1514537

Öz

From the twelfth to the twentieth centuries, Jews were frequently subjected to blood libel—a baseless and deeply ingrained myth accusing them of abducting and murdering Christians for use in religious rituals. While the most notorious instances of these accusations occurred in Italy, Germany, and England, similar incidents were reported across the Mediterranean, including in the Ottoman Empire. Blood libel emerged in Ottoman territories in the fifteenth century and persisted sporadically. Accusations often led to violent attacks on Jewish communities, including significant incidents in Amasya (1530), Jerusalem (1546), Phokaia (1560), Ragusa (1622), Istanbul (1633), Zante (1712), Aleppo (1830), and during the infamous cases in Damascus and Rhodes (1840), as well as Izmir (1872 and 1901). While some Catholic elites in the Ottoman Empire supported these libels, most Ottoman officials actively condemned them. Three Ottoman sultans—Suleiman the Magnificent (1545), Abdulmecid (1840), and Abdulaziz (1866)—issued edicts explicitly denouncing the accusations and taking measures to protect Jewish communities. This study explores the historical development of blood libel within the Ottoman context, examining its impact on Jewish communities and the state’s response as a matter of domestic law. Drawing on archival records and existing scholarship, it highlights the Empire’s approach to maintaining pluralistic coexistence while mitigating intercommunal tensions. Furthermore, by evaluating these accusations within the framework of Gramsci’s Theory of Hegemony, the study explores how blood libel functioned as a hegemonic tool employed by Christian minorities to marginalize Jews, and how the Ottoman state’s counter-hegemonic policies sought to uphold justice and social harmony. This analysis underscores the complexities of managing diversity in a multiethnic empire and offers insights into the enduring relevance of combating divisive narratives in pluralistic societies.

Anahtar Kelimeler

Ottoman Empire, Passover Feast, Blood Libel, Anti-Semitism, Jews

Etik Beyan

This article does not require any ethics committee approval.

OSMANLI TOPRAKLARINDA KAN İFTİRASI: MAĞDURLAR, FAİLLER VE YÖNETENLERİN TUTUMU

Öz

On ikinci yüzyıldan yirminci yüzyıla kadar Yahudiler sık sık kan iftirasına maruz kalmıştır; bu iftira, onları dini ayinlerde kullanmak üzere Hıristiyanları kaçırmak ve öldürmekle suçlayan asılsız ve kökleşmiş bir efsanedir. Bu suçlamaların en kötü şöhretli örnekleri İtalya, Almanya ve İngiltere’de yaşanmış olsa da benzer olaylar Osmanlı İmparatorluğu da dahil olmak üzere Akdeniz’in dört bir yanında rapor edilmiştir. Kan iftirası Osmanlı topraklarında on beşinci yüzyılda ortaya çıkmış ve zaman zaman devam etmiştir. Suçlamalar, Amasya (1530), Kudüs (1546), Phokaia (1560), Ragusa (1622), İstanbul (1633), Zante (1712), Halep (1830) ve Şam ve Rodos (1840) ile İzmir’deki (1872 ve 1901) kötü şöhretli vakalar da dahil olmak üzere, Yahudi cemaatlerine yönelik şiddetli saldırılara yol açmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’ndaki bazı Katolik elitler bu iftiraları desteklerken, çoğu Osmanlı yetkilisi bunları aktif bir şekilde kınamıştır. Üç Osmanlı padişahı -Kanuni Sultan Süleyman (1545), Abdülmecid (1840) ve Abdülaziz (1866)- suçlamaları açıkça kınayan ve Yahudi cemaatlerini korumak için önlemler alan fermanlar yayınladı. Bu çalışma, Osmanlı bağlamında kan iftirasının tarihsel gelişimini araştırmakta, Yahudi cemaatleri üzerindeki etkisini ve devletin bir iç hukuk meselesi olarak verdiği tepkiyi incelemektedir. Arşiv kayıtlarına ve mevcut araştırmalara dayanarak, İmparatorluğun toplumlar arası gerilimleri azaltırken çoğulcu bir arada yaşamayı sürdürme yaklaşımını vurgulamaktadır. Ayrıca, bu suçlamaları Gramsci’nin Hegemonya Teorisi çerçevesinde değerlendiren çalışma, kan iftirasının Hıristiyan azınlıklar tarafından Yahudileri marjinalleştirmek için kullanılan hegemonik bir araç olarak nasıl işlev gördüğünü ve Osmanlı devletinin karşı hegemonik politikalarının adaleti ve sosyal uyumu nasıl korumaya çalıştığını araştırmaktadır. Bu analiz, çok etnikli bir imparatorlukta çeşitliliği yönetmenin karmaşıklığının altını çizmekte ve çoğulcu toplumlarda bölücü anlatılarla mücadelenin kalıcı önemine dair içgörüler sunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı İmparatorluğu, Hamursuz Bayramı, Kan İftirası, Antisemitizm, Yahudiler

Etik Beyan

Bu makale etik kurul onayı gerektirmemektedir.

Destekleyen Kurum

Çalışma için herhangi bir maddi destek alınmamıştır.

Kaynakça

• Presidency of The Republic of Türkiye, Directorate of State Archives [BOA]:
• A.{DVNSMHM., vol. 69, p. 297, decree no. 584.
• A.}MKT.UM, no. 556/15, lef 1 and 2.
• A.}MKT.UM., no. 562/65.
• DH. MKT, no. 81/32.
• DH. MKT, no. 1698/86.
• DH.MKT., no. 1831/3.
• DH.İD., no. 116/61, lef 2 and lef 3.
• HR.MKT., no. 49/24.
• İ. MVL., no. 555/24930, lef 1, 2, 3.
• İ..MSM., no. 35/1005, lef 1 and 2.
• İE.HR., no. 12/1135.
• ŞD., no. 2648/17.
• Y..A..HUS., no. 323/129, lef 1 and lef 2.
• Y..MTV., no. 118/86, lef 2.
• Benjamin of Tudela, & Petachia of Regensburg. (2009). Ortaçağda İki Yahudi Seyyahın İslâm Dünyası Gözlemleri [Two Jewish travelers’ observations of the Islamic world in the Middle Ages]. Istanbul: Marmara University Faculty of Theology Publications.
• Bora, S. (2017). Anadolu Yahudileri: Ege’de Yahudi izleri [Anatolian Jews: Jewish traces in the Aegean]. Istanbul: Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın.
• Borovaya, O. (2021). The Rhodes blood libel of 1840: Episode in the history of Ottoman reforms. Jewish Social Studies, 26(3), 35-63. https://doi.org/10.2979/jewisocistud.26.3.02
• Bozkurt, G. (1989). Alman-İngiliz Siyasi Belgelerinin ve Siyasi Gelişmelerin Işığında Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Hukuki Durumu (1839-1914) [The legal status of non-Muslim Ottoman citizens in the light of German-British political documents and political developments (1839-1914)]. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Bozkurt, G. (1993). Osmanlı-Yahudi ilişkilerine genel bir bakış [An overview of Ottoman-Jewish relations]. Belleten, 57(219), 539-564. https://doi.org/10.37879/belleten.1993.539
• Chazan, R. (2006). The Jews of medieval Western Christendom, 1000-1500. Cambridge: Cambridge University Press.
• Cluse, C. (Ed.). (2004). The Jews of Europe in the Middle Ages (Tenth to Fifteenth Centuries) Proceedings of the International Symposium held at Speyer, 20-25 October 2002. Turnhout: Brepols.
• Cohen, J. J. (2004). The flow of blood in medieval Norwich. Speculum, 79(1), 26-65. https://doi.org/10.1017/S0038713400094720
• Çay, M. M., & Akman, Ö. (2020). Osmanlı belgeleri ışığında Antisemitist bir söylem olarak Kan İsnadı üzerine bir değerlendirme [Review of the case of blood libel as an anti-Semitic discourse according to the Ottoman documents]. Turkish Studies-Historical Analysis, 15(1), 43-72. https://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.39654
• Deutsch, G., & Franco, M. (1902). Damascus affair. In The Jewish Encyclopedia (Vol. 4, pp. 420-421). New York and London: Funk & Wagnalls.
• Ehrman, A. (1976). The origins of the ritual murder accusation and blood libel. Tradition: A Journal of Orthodox Jewish Thought, 15(4), 83-90.
• Emecen, F. M. (1997). Unutulmuş Bir Cemaat: Manisa Yahudileri [A forgotten community: Manisa Jews]. Istanbul: Eren Yayıncılık.
• Eroğlu, A. H. (2013). Osmanlı Devleti’nde Yahudiler [Jews in the Ottoman Empire]. Ankara: Berikan Yayınevi.
• Frankel, J. (1997). “Ritual murder” in the modern era: The Damascus affair of 1840. Jewish Social Studies, 3(2), 1-16.
• Gottheil, R.-H. L., Strack, J., & Jacobs, J. (1902). Blood accusation. In The Jewish Encyclopedia (Vol. 3, pp. 260-267). New York and London: Funk and Wagnalls.
• Gramsci, A. (1971). Selections from the prison notebooks (Q. Hoare & G. Nowell-Smith, Eds. & Trans.). International Publishers.
• Gruen, E. S. (2016). Constructs of Identity in Hellenistic Judaism: Essays on Early Jewish Literature and History. In F. V. Reiterer, B. Ego, & T. Nicklas (Eds.), Berlin/Boston: De Gruyter.
• Hobsbawm, E. J. (1990). Nations and nationalism since 1780: Programme, myth, reality. Cambridge University Press.
• Jacobs, J., & Schloessinger, M. (1904). Host, desecration of. In The Jewish Encyclopedia (Vol. 6, pp. 481-483). New York: Funk & Wagnalls.
• Jacobs, J. (1896). Jewish ideals and other essays. New York: Macmillan & Co. [https://archive.org/details/jacobsj1896jioe]
• Johnson, H. R. (2016). Stories people tell: The blood libel and the history of antisemitism. Law & Literature, 28(1), 11-26. https://doi.org/10.1080/1535685X.2015.1110380.
• Kayhan, H. (2018). Selçuklular Devrinde Yahudiler. [Jews in the Seljuk period]. In M. M. Kulu (Ed.), İkinci Uluslararası İsrail ve Yahudilik Çalışmaları Konferansı 2018 Bildiri ve Öz Kitabı (pp. 209-220). Konya: Ülke Yayınevi.
• Langmuir, G. I. (1990). Toward a definition of antisemitism. University of California Press.
• Langmuir, G. I. (1991). Thomas of Monmouth: Detector of ritual murder. In A. Dundes (Ed.), The blood libel legend: A casebook in anti-Semitic folklore (pp. 3-40). Madison: The University of Wisconsin Press.
• Laqueur, W. (2008). The changing face of anti-Semitism: From ancient times to the present day. New York: Oxford University Press.
• Lekhno, D. (2021). Depar Sepatayim: An Ottoman Hebrew chronicle from the Crimea (1683-1730). (Y. Ben-Neah et al., Trans.). Boston: Academic Studies Press.
• Lewis, B. (1996). İslam Dünyasında Yahudiler. [Jews in the Islamic world]. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları.
• Laclau, E., & Mouffe, C. (1985). Hegemony and socialist strategy: Towards a radical democratic politics. Verso.
• Nirenberg, D. (1996). Communities of violence: Persecution of minorities in the Middle Ages. Princeton University Press.
• Oğur, F. (2023). Osmanlı İmparatorluğu’nun Endülüs Yahudilerini kabul etme nedenlerine dair inceleme [Examination of the reasons for the Ottoman Empire to accept Andalusian Jews]. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 46-60. https://doi.org/10.46442/intjcss.1270707
• Özdemir, Ü. (2000). Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Yahudiler ve Hahambaşılık [Jews and the Chief Rabbinate in the late Ottoman Empire] (Unpublished master’s thesis). Marmara University, İstanbul.
• Roth, C. (1933). The feast of Purim and the origins of the blood accusation. Speculum, 8(4), 520-526.
• Sevilla-Sharon, M. (1992). Türkiye Yahudileri [Jews in Turkey]. Istanbul: İletişim Yayınları.
• Shaw, S. J. (1990). Christian anti-Semitism in the Ottoman Empire. Belleten, 54(211), 1073-1150.
• Shaw, S. J. (1991). The Jews of the Ottoman Empire and the Turkish Republic. Macmillan.
• Shlaim, A., & Cohen, A. (2003). The Jews of the Middle East and North Africa in modern times. Columbia University Press.
• Shmuelevitz, A. (1994a). The Jews of the Ottoman Empire in the late fifteenth and the sixteenth centuries: Administrative, economic, legal and social relations as reflected in the Responsa. Leiden: Brill.
• Shmuelevitz, A. (1994b). Relations between Jews and Christians in the Ottoman Empire: The Armenian case. In XI. Türk Tarih Kongresi (5-9 Eylül 1990, Ankara) V (pp. 2029-2034). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Sonyel, S. R. (2014). Osmanlı Devleti’nin Yıkılmasında Azınlıkların Rolü [The role of minorities in the destruction of the Ottoman Empire]. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Stebnicka, K. (2014). The incident at Inmestar: Jews and Christians at the beginning of the fifth century. Scripta Judaica Cracoviensia, 12, 47-57. https://doi.org/10.4467/20843925SJ.14.004.2810
• Trachtenberg, J. (1943). The devil and the Jews: The medieval conception of the Jew and its relation to modern antisemitism. Yale University Press. [https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.177965]