Fıqh Analysis of The Suretyship Standard Issued by The Shariah Board of The Union of Turkish Participatory Banks

Yıl 2022, Cilt: 24 Sayı: 1, 149 - 169, 26.06.2022

Zeynelabidin Hayat

Öz

This research is the first study dealing with the Suretyship (Kafalah) standard issued by the Shariah Board of the Union of Turkish Participatory Banks. The research aims to conduct a critical analytical study of the aspects and points dealt with in the standard in order to know the controversy around them. The research also works on addressing issues that were not addressed by the standard. In this research, it became clear to me that among the positive aspects of the standard he mentioned are many provisions and matters that are in line with the spirit of the modern time. Such as the permissibility of the timing and suspension of the Kafalah. However, the one who notes on the standard some points. Including: the fact that its title is general despite its being limited to the provisions of guaranteeing the debt, and its omission of some issues that needed to be explained and detailed

Anahtar Kelimeler

Figh, Suretyshıp Standard, Shariah Board, TKBB, TKBB, Damân, Damân

TÜRKİYE KATILIM BANKALARI BİRLİĞİ DANIŞMA KURULU TARAFINDAN YAYINLANAN KEFALET STANDARDININ FIKHÎ ANALİZİ

Öz

Bu makale, Türkiye Katılım Bankaları Birliği Danışma Kurulu tarafından yayınlanan Kefalet Standardı ile ilgili yapılan ilk çalışmadır. Araştırma, Kefalet Standardının kapsamına aldığı hususları eleştirel ve analitik bir yöntemle incelemekle birlikte bu husustaki tartışmalara da değinmekte ve sonuç olarak tercih edilen görüşü sunmaktadır. Araştırmada, borca kefalet ile ilgili olmasına rağmen standardın değinmediği konulardan da bahsedilmektedir. Araştırmacı, standardın modern çağ ile uyumlu birkaç olumlu sayılabilecek yönlerini tespit etmiştir. Bu yönlerden birisi, kefaletin ileri bir tarihe veya bir şarta bağlanmasına cevaz verilmesidir. Ancak standardın bazı noktaları da itiraz konusu olabilmektedir. Nitekim standardın kapsamının, borca kefalet hükümleri ile sınırlı olmasına rağmen başlığının genel olması ve yine kefalet ile emanet akitlerinin tek bir akitte birleştirilmesi gibi açıklığa kavuşturulması ve detaylandırılması gereken bazı meselelerin ihmal edilmesi standardın eleştirilebilecek bazı yönleridir

Anahtar Kelimeler

İslâm Hukuku, Kefalet Standardı, Danışma Kurulu, TKBB, TKBB, TKBB, TKBB, Damân, Damân, Damân, Damân

دراسة فقهية لمعيار الكفالة الصادر عن الهيئة الشرعية لاتحاد البنوك التشاركية التركية

Öz

يعتبر هذا البحث أول دراسة تتناول معيار الكفالة الصادر عن الهيئة الشرعية لاتحاد البنوك التشاركية التركية، إذ يهدف البحث إلى إجراء دراسة تحليلية نقدية للجوانب والنقاط التي تناولها المعيار بغية معرفة الخلاف الوارد حولها والرأي الراجح في ذلك، كما يعمل البحث على التطرق إلى المسائل التي أغفلها المعيار ولم يتناولها بالذكر على الرغم من تعلقها بكفالة الدين. وقد تبين للباحث أن من الجوانب الإيجابية للمعيار ذكره العديد من الأحكام والأمور التي تتماشى مع روح العصر، كجواز توقيت وتعليق الكفالة، وأيلولة المرهون لدى المكفول له إلى رهن لدى الكفيل. إلا أن الذي يلاحظ على المعيار بعض النقاط، منها: كون عنوانه عاما على الرغم من اقتصاره على أحكام الكفالة بالدين، وإغفاله بعض المسائل التي كانت تحتاج إلى بيان وتفصيل، كمسألة حلول أجل الدين المكفول به من عدمه بموت الكفيل، ومسألة ما يرجع به الكفيل عند أدائه أكثر من الدين المكفول به أو أقل منه، ومسألة الجمع بين الكفالة وعقود الأمانات في عقد واحد

Anahtar Kelimeler

الفقه, اتحاد البنوك التشاركية التركية, الهيئة الشرعية, معيار الكفالة, الضمان

Kaynakça

• Aktepe, İshak Emin. Katılım Finans, (İstanbul: TKBB Yayınları, ty).
• ‘Aynî, Bedreddin. el-Binâye Şerhu’l-Hidâye. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1420/2000.
• Beyt et-Temvil el-Kuveyti. el-fetâvâ eş-şar’iyye fi’l-mesâil el-iḳtisâdiyye. Kuveyt: Maṭâbi’ el-ḫaṭ, 1407/1986.
• Buhûtî, Manṣur. er-Ravḍü’l-Murbi‘ Şerḥu Zâdi’l-Mustaḳni‘. thk. Sa’id Muhammed el-Leḥḥâm. Beyrut: Daru’l-Fikr, (ty).
• ......Keşşâfü’l-Ḳınâ‘. thk. Ebu Abdillah Muhammed eş-Şâfi’i. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1997.
• Cevdet Paşa, Ahmet. Mecelle-i ahkâm-ı adliyye, thk. Necîp Havâvînî. Karaçi: Nûr Muhammed Kârhane Ticaret Kütüb, ty.
• Desûḳī, Muhammed b. Ahmed. Ḥâşiye ʿale’ş-Şerḥi’l-kebîr. Beyrut: Daru’l-Fikr, ty.
• Ebû Gudde, Abulsettâr - Ḫûca, ‘İzzü’d-Dîn, Ḳarârâtü ve tavṣiyyâtü nedevâti’l-Baraketi li’l-iḳtiṣâdi’l-İslâmî 1981-2001. Cidde: Mecmu’atü Delleti’l-Baraka, 6.basım, 2001.
• Ḥassân, Ḥüseyin Ḥâmid. “Ḍamân ra’s el-mâl ev el-ribḥ fi ṣukûk el-muḍârabe ev senedât el-muḳâradâ”, Mecelletü Mecmai’l-Fıkhi’l-İslâmî, 4/3, Cidde: 6-11 Şubat 1988.
• Ḥammâd, Nezîh. Medâ ṣıḥḥat taḍmîn yed el-emâne bi’ş-şarṭ fi’l-fiḳh el-islâmî. Cidde: el-ma’had el-islâmî li’l-buḫûṣ ve’t-tedrîb, 2.basım, 1420/2000.
• Ḥamûd, Sami. Taṭvîrü'l-a'mâli'l-maṣrifiyye bimâ yettefiḳu ma’a'ş-şerî’ati'l-İslâmiyye. Amman: Maṭba’atü’l-Şarḳ, 2.basım, 1982.
• Ḫaraşî, Muhammed b. Abdullah. Eş-şerḥu’ṣ-ṣaġīr ʿalâ muḫtaṣarı ḫalîl, Beyrut: Daru’l-Fikr, ty.
• Ebu Dâvûd, Süleymân b. el-Eş‘aṣ. es-Sünen, thk. Şuayb Arnavut-Muhammed Kâmil Karabellî, Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-Âlemiyye, 2009.
• Ensârî, Zekeriyyâ. Esne’l-meṭâlib şerḥu Ravżi’ṭ-ṭâlib. Kahire: Daru’l-Kitâbi’l-İslâmî, ty.
• Faizsiz Finans Kuruluşları Muhasebe ve Denetleme Kurumu (AAOIFI). Faizsiz Finans Standartları. Bahreyn: AAOIFI Yayınları, 1437.
• Hâşimî, Muhammed b. Ahmed. el-İrşâd ilâ sebîli’r-reşâd. thk. Abdullah et-Türkî. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1419/1998.
• İbn Abdilberr, Yusuf. el-Kâfî fi Fıḳhi Ehli’l-Medîne. thk. Muhammed Muhammed Ahyed Mûrîtânî. Riyad: Mektebetü’r-Riyâdi’l-Hadîṣe, 2.basım, 1400/1980.
• İbn Abidin, Muhammed Emin. Reddü’l-muḥtâr alâ’d-dürri’l-muḫtar. Beyrut: Daru’l-Fikr, 2. Basım, 1412/1992.
• İbn Ḫazm, Ali b. Ahmed eẓ-Ẓâhirî, el-Muḥallâ, Beyrut: Daru’l-Fikr, t.y.
• İbn Ḳudâme, Ebü’l-Ferec Şemsüddîn. eş-Şerḥu’l-kebîr. thk. Abdullah et-Türkî - Abdülfettah el-Hulû. Kahire: Hecer li’ṭ-ṭıbâ’a ve’n-neşir, 1415/1995.
• İbn Ḳudâme, Muvaffaḳuddin, el-Muğnî fi Fıḳhi’l-İmâm Aḥmed, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1405.
• ......el-Muḳniʿ. thk. Mahmûd el-Arnâ’ût - Yâsîn el-Hatîp, Cidde: Mektebetü’l-Sevâdî, 1421/2000.
• İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muḥammed el-Ḳazvînî. es-Sünen. thk. Şuayb Arnavut vd. Beyrut: Dâru’r-Risâleti’l-‘Âlemiyye, 1430/2009.
• İbn Müfliḥ, Burhânüddîn İbrâhîm b. Muhammed. el-Mübdiʿ fî şerḥi’l-Muḳniʿ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1418/1997.
• İbn Nüceym, Zeynüddin. el-Eşbâh ve’n-neẓâʾir. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1400/1980. el-Baḥru’r-Râiḳ Şerḥu Kenzi’d-Deḳâiḳ. Kahire: Kahire: Dârü’l-Kitâbi’l-İslâmî, ty.
• İbn Rüşd, Ebü’l-Velîd Muhammed. Bidâyetü’l-müctehid. Kahire: Dârü’l-hadîs, 1425/2004.
• İbnü’l-Hümâm, Kemaleddin. Fetḥü’l-Ḳadîr. Beyrut: Daru’l-Fikr, ty.
• İbnü’r-Rif‘a, Necmüddîn Ahmed b. Muhammed. Kifâyetü’n-nebîh fî şerḥi’t-tenbîh. thk. Mecdî Bâ Sallûm. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2009.
• Ḳarâfî, Şihâbüddin. Envârü’l-Burûḳ fî Envâi’l-Furûḳ (el-Furûḳ). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 2009.
• ......eẕ-Ẕeḫîra. thk. Muhammed Haccî ve Saîd E‘râb. Beyrut: Dâru’l-Ğarbi’l-Îslâmî, 1994.
• Kâsânî, ‘Alâüddîn Ebû Bekr. Bedâʾiʿu’ṣ-ṣanâʾiʿ fî tertîbi’ş-şerâʾiʿ. Pakistan: el- Mektebetü’l-ḥebîbiyye, 1409/1989.
• Ḳudûrî, Ahmed b. Ebî Bekr Muhammed. et-Tecrîd. thk. Merkezü’d-dirâsât el-fıḳhiyye ve’l-iḳtiṣâdiyye. Kahire; Dârü’s-Selâm, 2.basım, 1427/2006.
• Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. el-Ḫâvi’l-Kebîr fî Fıḳhi Mezẕebi’l-İmâm eş-Şâfi’î. thk. Ali Muhammed Muavvad-Adil Ahmed Abdu’l-Mevcûd, Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1999.
• Mâzerî, Ebû Abdillah el-Mâzerî el-Mâlikî. Şerḫu’t-Telḳîn. thk. Muhammed el-Muhtâr es-Selâmî. Beyrut: Daru’l-Ğarbi’l-İslâmî, 2008.
• Mecelletü Mecmai’l-Fıkhi’l-İslâmî (Cidde). Cidde (1988), ty. 4/III.
• Molla Ḫüsrev, Mehmed b. Ferâmuz. Dürerü’l-ḥükkâm fî şerḥi Ġureri’l-aḥkâm. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, ty.
• Nesâî, Ahmed b. Şuayb. el-Müctebâ mine’s-Sünen (Sünenü’n-Nesâî). Thk. Merkezü’l-Buhûs ve Takniyeti’l-Ma‘lûmâti bidâri’t-Te’ṣîl. Kahire: Dâru’t-Te’sîl, 2012.
• Nevevî, Muḫyiddin. Ravḍatü’t- ṭâlibîn ve ‘umdetü’l-müftîn. thk. Züheyr eş-Şâvîş. Beyrut-Şam-Umman: el-Mektebü’l-İslâmî, 3.basım, 1412/1991.
• Odabaşı, Mehmet. “Yeni Bir Finansman Yöntemi Olarak Yatırım Vekâleti”, (Uluslararası İslam ve Ekonomi Sempozyumu, Bağlarbaşı, Mart 2018).
• Osmanî, Muhammed Taki. Buhûsun fi Ḳaḍâya fıḳhiyye mu’âṣıra. Dımaşk: Dâr el-Ḳalem, 1431/2013.
• Râfi’î, Abdülkerim el-Ḳazvînî. Fetḥu’l-Azîz Şerḥu’l-Vecîz. thk. Ali Muhammed Muavvad-Adil Ahmed Abdu’l-Mevcûd. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, 1417/1997.
• Saḥnûn, Abdüsselâm b. Saîd et-Tenûḫî. el-Müdevvenetü’l-kübrâ. Zekeriyyâ Umeyrât, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-‘İlmiyye, ty.
• Ṣâvî, Ahmed, Bulğatü’s-Sâlik li-Aḳrabi’l-Mesâlik İlâ Meẕhebi’l-İmâm Malik (Haşiyetü es-Sâvî Ala’ş-Şerhi’s-Sağîr), tsh: Ahmed Sa’d Ali vd., Kahire: Mektebetü Mustafa el-Bâbi’l-Halebî, 1992/1952.
• Sellâmî, Muhammed Muhtâr, “Senedâtu el-mukârada ve senedâtu et-tenmiya ve’l istismâr”, Mecelletü Mecmai’l-Fıḳhi’l-İslâmî, 4/3, Cidde: 6-11 Şubat 1988.
• Seraḫsî, Ebû Bekr Muhammed. el-Mebsûṭ. thk. Halil Muhyiddin el-Meys. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1421/2000.
• Sübkî, Tâceddin. el-Eşbâh ve’n-neẓâʾir, Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1411/1991.
• Şafi’î, Muhammed b. İdris. el-Ümm. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 1990.
• Şîrâzî, Ebû İshâk Cemâlüddîn İbrâhîm b. Alî. el-Müheẕẕeb, . Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ty.
• et-Tenbîh fî fürûʿi’l-fıḳhi’ş-Şâfiʿî. Beyrut: ‘Âlem el-Kutub, 1403/1983.
• Şirbînî, Ḫatîb. Muġni’l-muḥtâc ilâ maʿrifeti meʿânî elfâẓi’l-Minhâc. Beyrut: Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
• Şübeylî, Yusuf. el-Ḫadamât el-maṣrifiyye li istismâr emvâl el-‘umalâ’ ve aḫkâmühâ fi’l-fıḳhi el-islâmî. Riyad: İmam Muhammed b. Su’ûd Üniversitesi, el-Ma’had el-‘âlî li’l-Kadâ’, Doktora Tezi, 1424.
• Tirmiẕî, Muhammed b. İsa. el-Camiu’ṣ-Ṣahih, thk: Ahmed Muhammed Şakir vd. Mısır: Maṭba’atu Mustafa el-Bâbî’l-Ḥalebî, 2.basım, 1975.
• Türk Borçlar Kanunu, Kanun No: 6098, Erişim, Resmî Gazete: 4/2/2011, Erişim: 22 Mart 2022, https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.6098.pdf
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB), Kefalet Standardı, (Türkiye: TKBB Danışma Kurulu, Yayın tarihi 17.12.2021, Standart no.4), Erişim: 22 Mart 2022, https://tkbbdanismakurulu.org.tr/uploads/standartlar/17b82a1c587b69dfadc277ed890dab2f.pdf
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB), Murâbaha Standardı, (Türkiye: TKBB Danışma Kurulu, Yayın tarihi 02.03.2021, Standart no.3). https://tkbbdanismakurulu.org.tr/uploads/standartlar/8ceae4c6eb6b3a0f0c4ebf1db044d828.pd
• Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB), Teverruk Standardı, (Türkiye: TKBB Danışma Kurulu, Yayın tarihi 02.03.2021, Standart no.2). https://tkbbdanismakurulu.org.tr/uploads/standartlar/5a1a6f744e36e232a4e4411499f791a6.pdf
• Türkiye Katılım Bankaları Birliğin (TKBB) Danışma Kurulu” Kuruluş ve Çaşılşma Esasları”, https://tkbb.org.tr/Documents/Danisma-kurulunun-olusumu-gorev-calisma-usul-ve-esaslari-hakkinda-teblig.pdf
• Zeyla’i, Faḫruddîn. Tebyînu’l-Ḫaḳâiḳ Şerḫu Kenzi’d-Deḳâiḳ. Bulak: el- Maṭba’atu’l-Kübrâ’l-Emîriyye, 1313.