MYRA VE ANDRİAKE LİMANI’NDA ELE GEÇEN Pİ (Π) KULPLU KÂSELER

Year 2023, Issue: 32 (Dicle Üniversitesi'nin 50. Yılına Özel 50 Makale), 667 - 693, 01.03.2023

Cüneyt Öz

Abstract

Makalenin konusunu Antalya’nın Demre ilçesinde bulunan, Orta Lykia’nın metropolisi Myra antik kenti ile limanı Andriake’de ortaya çıkarılan 31 adet pi () kulplu kâse oluşturmaktadır. Bunlar Myra’da Tiyatro, Andriake limanında ise Horrea Hadriani/Granarium Önü, Sinagog, Şarap İşlikleri ve Onurlandırma Anıtlarında ele geçmiştir. En yoğun bulundukları alan ise Sinagog ve Horrea Hadriani/Granarium Önüdür. Myra-Andriake pi kulplu kâseleri, Knidos’taki örneklerde izlenen tipolojik gelişim dikkate alınarak iki ana tipe ayrılmıştır. İlk tip Hellenistik, ikinci tip ise Roma dönemine ait kâselerden oluşmaktadır. Myra ve Andriake pi kulplu kâselerinde Roma dönemine ait örnekler çoğunluktadır. Karışık kontekstle ele geçtikleri için tarihlendirilmeleri analojik yöntemle yapılmış; Tip 1 için MÖ 2. yüzyıl – 1. yüzyıl, Tip 2 için ise MÖ 1. yüzyılın sonları – MS 2. yüzyıl arası tarihi önerilmektedir. Roma dönemine ait Tip 2 pi kulplu kâselerinin düzgün ve özenli yapılan kulpları, bunların Hellenistik geleneğe bağlı kalınarak yapıldığını göstermektedir. Nitekim aynı bölgede bulunan Limyra’da ele geçen yerel üretim pi kulplu kâseleri de Geç Hellenistik özelliklere bağlı kalınarak üretilmiştir. Myra-Andriake örneklerinin kil ve astarlarında kırmızı, kahverengi ve gri tonları baskındır. Değerlendirilen kâselerin, tıpkı Knidos pi kulplu kâselerinde olduğu gibi, bazılarının astarlarında içte ve dışta farklı renk tonları görülmektedir. Bazılarında ise tek renk astar hâkimdir. Bu iki özellik Myra-Andriake kâselerinin hem Knidos’la hem de Limyra ile ortak özelliklere sahip olduğunu göstermektedir. Myra, olasılıkla limanı aracılığıyla Knidos ve iç pazardaki yerel atölyelerden (Limyra) ihtiyacı nispetinde bu kâseleri edinmiştir. Tip 2 kâselerine ait olan kaide parçalarının tondolarında damga tekniğinde yapılmış amphora, palmet ve çentik süslemesi yanında kabartma kurbağa motifleri bulunmaktadır. Knidos pi kulplu kâsele-rinde yoğun kullanılan kurbağa motiflerinin yapılışı, daha çok tanrı Dionysos, Apollon ve su kültüyle ilişkilendirilmektedir. Kâselere üstten bakıldığında içinde bir kurbağanın yer aldığı küçük bir gölü anımsatması Apollon’un doğuş mitolojisiyle bağdaştırılmaktadır. Bunlar dışında bolluk ve bereketi simgeleyen kurbağaların Knidos’taki şarap üretimi ve ticaretine atıf yaptığı düşünülmektedir. Bu kabartmaların Myra’da ele geçmesi, Knidos’la aynı külte (Apollon) tapınan insanların varlığıyla veya üst kesimin burjuvazi zevkleriyle açıklanabilir. Ovidius’un Metamorphosis adlı eserinde geçen Leto’nun Apollon’u (ikizleri) doğurduktan sonra Lykia’ya geldiğini ve susuzluğunu gidermek istediğinde ona izin vermeyenleri kurbağaya çevirmesi efsanesi, bu kâselere ayrı bir anlam yüklenmiş olabileceğini düşündürmektedir.

Keywords

Myra, Andriake Limanı, Pi Kulplu Kaseler, Kurbağa Kabartmaları, İkonografi

PI (Π) HANDLED BOWLS FOUND IN MYRA AND ANDRIAKE PORT

Abstract

Keywords

Myra, Andriake Port, Pi Handled Bowls, Frog Relief

References

• Alkan, M. (2013). Klasik Çağ’dan Erken Bizans’a Myra Kenti ve Teritoryumu (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Al-sayed Aman, M. (2011). The Frog in Ancient Egypt, with Unpublished Frog Statues, Amulets, and other Related Objects in the Agricultural and Mallawy Museums in Egypt. مجلة الإتحاد العام للآثاريين العرب 12(12), 154-173.
• Angiolillo, S. & Pilo, C. (2014). Venationes at Iasos. Journal of Mosaic Research 7, 11-24.
• Aslıhak Uğurelli, T. (2020). Bereket Kültü Gösterimi Olarak Anadolu’da Yağmur Yağdırma Ritüelleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Atik-Korkmaz, S. (2016). Ana Tanrıçanın Kutsal Alanı: Letoon. In: H. İşkan, E. Dündar (Eds.), Lukka’dan Likya’ya. Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (ss. 186-205), İstanbul.
• Aygün, Ç. A. (2018). Myra’nın Limanı Andriake’nin Yerleşim Planı (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Becks, R. (2016). Tarih Öncesinde Likya. In: H. İşkan, E. Dündar (Eds.), Lukka’dan Likya’ya. Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (ss. 26-35), İstanbul.
• Becks, R. & Polat Becks, A. (2013). Girmeler Mağarası – Lykia’da Bir Kalkolitik Dönem Yerleşimi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 5(8), 166-183.
• Behrwald, R. (2000). Der lykische Bund. Untersuchungen zu Geschichte und Verfassung (Antiquitas. Reihe 1, Abhandlungen zur alten Geschichte 48), Bonn.
• Bulut, S. & Şengül, M. (2014). 2009-2012 Yılları Andriake Kazı Sikkeleri ve Yerleşim Tarihine Katkıları. In: K. Dörtlük, O. Tekin, R. Boyraz Seyhan (Eds.), Birinci Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi – Bildiriler (ss. 79-110), Antalya.
• Crowfoot, J. W., Crowfoot, G. M. & Kenyon, K. M. (1957) The Objects from Samaria, London.
• Çevik, N. (2010a). Myra ve Limanı Andriake. Kazılar Başlarken Ön-Düşünceler. ASanat 134, 53-82.
• Çevik, N. (2010b). Myra ve Andriake Kazılarında İlk Yıl: 2009. ANMED 8, 55-60.
• Çevik, N. (2015). Likya Kitabı, Antalya.
• Çevik, N. (2016). Mür Soluyan Kent: Myra. In: H. İşkan, E. Dündar (Eds.), Lukka’dan Likya’ya. Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (ss. 224-237), İstanbul.
• Çevik, N. & Bulut, S. (2008). The rediscovery of GAGAE / ‘GAXE’ in the South-east corner of Lycia. New finds from the total surface surveys. Adalya 11, 63-98.
• Çevik, N. & Bulut, S. (2010). İkinci Kazı Sezonunda Myra ve Limanı Andriake. In: N. Çevik (Ed.), Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi (ss. 25-118), Antalya.
• Çevik, N. & Bulut, S. (2011). Myra ve Andriake Kazıları 2010. ANMED 9, 59-70.
• Çevik, N. & Bulut, S. (2022). Myra ve Andriake Kazıları 2019-2020 Çalışmaları. 2019-2020 Yılı Kazı Çalışmaları 3, 379-400.
• Çevik, N., Çömezoğlu, Ö., Öztürk, H. S. & Türkoğlu, İ. (2010). A Unique Discovery in Lycia: The Ancient Synagogue at Andriake, Port of Myra. Adalya 13, 335-366.
• Çevik, N., Bulut, S., Tıbıkoğlu, O., Özdilek, B. & Aygün, Ç. A. (2011). Myra ve Andriake Kazılarında İlk Yıl: 2009. KST 32(1), 403-420.
• Çevik, N., Bulut, S. & Akyürek, E. (2012). Myra-Andriake Kazıları ve Araştırmaları 2011. ANMED 10, 65-72.
• Çevik, N., Bulut, S. & Akyürek, E. (2013). Myra ve Andriake Kazıları 2012. ANMED 11, 90-96.
• Çevik, N., Bulut, S. & Aygün, Ç. A. (2014). Myra’nın Limanı Andriake. In: S. Ladstatter, F. Pirson, T. Schmidts (Eds.), BYZAS: Hafen und Hafenstadte im östlichen Mittelmeerraum von der Antike bis in byzantinische Zeit. Neue Entdeckungen und aktüelle Forschungsansatze 19/1 (ss. 225-244), İstanbul.
• Çevik, N., Bulut, S., Aygün, Ç. A. & Çömezoğlu Uzbek, Ö. (2017). 2016 Yılı Myra ve Andriake Kazıları. ANMED 15, 67-75.
• Çevik, N., Bulut, S., Aygün, Ç. A., Çömezoğlu Uzbek, Ö., Tiryaki Türkmenoğlu, H. A. & Pimouguet-Pédarros, I. (2018a). Myra-Andriake 2017. ANMED 16, 75-81.
• Çevik, N., Bulut, S., Aygün, Ç. A. & Çömezoğlu Uzbek, Ö. (2018b). Myra-Andriake 2016. KST 39(2), 189-204.
• Çevik, N., Bulut, S., Akyürek, E., Aygün, Ç. A. & Çömezoğlu, Ö. (2019). Myra & Andriake 2018. ANMED 17, 47-54.
• des Courtils, J. (2005). Ksanthos – Letoon Kazı ve Araştırmaları 2004. ANMED 3, 41-45.
• Doksanaltı, E. (2003). Knidos-Kap Krio Hellenistik Sarnıç Buluntuları. In: C. Abadie-Reynal (Ed.), Les Ceramiques en Anatolie aux Epoques Hellenistique et Romaine Actes de la Table Ronde d’Istanbul, 22-24 mai 1996 (ss. 27-33), Paris.
• Doksanaltı, E. M. (2007). Knidos-Kap Krio Çalışmalarında Bulunan Sarnıç Buluntuları- Π Kulplu Kaseler. İDOL 9(34), 8-14.
• Duggan, T. M. P. & Aygün, Ç. A. (2010). Myra’nın Ortaçağ ve Sonrasındaki Limanı Taşdibi-Stamira. In: N. Çevik (Ed.), Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi (ss. 161-168), Antalya.
• Erdem, İ. (2006). Ortaçağ Sonlarında Likya Levant Ticareti ve Türkmenler (12.-15. yy.). In: K. Dörtlük, B. Varkıvanç, T. Kahya, J. des Courtils, M. Doğan-Alparslan, R. Boyraz (Eds.), III. Uluslararası Likya Sempozyumu, 7-10 Kasım 2005 Antalya, Sempozyum Bildirileri I (ss. 243-251), Antalya.
• Foss, C. (1994). The Lycian Coast in the Byzantine Age. Dumbarton Oaks 48, 1-52.
• Gasperetti, G. (2003). Osservazioni preliminari sulla ceramica Romana di Iasos di Caria. Materiali dal quartiere a sud del Teatro. In: C. Abadie-Reynal (Ed.), Les Ceramiques en Anatolie aux Epoques Hellenistique et Romaine Actes de la Table Ronde d’Istanbul, 22-24 mai 1996 (ss. 141-163), Paris.
• Guggisberg, M. (1988). Terrakotten von Argos. Ein Fundcomplex aus dem Theater. Bulletin de correspondance hellénique 112(1), 167-234.
• Guz-Zilberstein, B. (1995). The Typology of the Hellenistic Coarse Ware and Selected Loci of the Hellenistic and Roman Periods. In: E. Stern (Ed.), Excavations at Dor, Final Report 1B. Areas A and C: the Finds (ss. 289-433), Jerusalem.
• Güçlü, M. (2010). Selçuklulardan Cumhuriyet’e Demre Bölgesi. In: N. Çevik (Ed.), Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi (ss. 305-318), Antalya.
• Hayes, J. W. (1971). Four Early Roman Groups from Knossos. BSA 66, 249-275.
• Hayes, J. W. (1991). Paphos III: The Hellenistic and Roman Pottery, Nicosia.
• Hayes, J. W. (2003). Hellenistic and Roman Pottery Deposits from the ‘Saranda Kolones’ Castle Site at Paphos. BSA 98, 447-516.
• Hellenkemper, H. (1993). Lykien in die Araber. In: J. Borchardt, G. Dodesch (Eds.), Akten des II. internationalen Lykien Symposion I, Wien 6-12 Mai 1990 (ss. 99-106), Wien.
• Hellström, P. (1965). Labraunda II/1: Pottery of Classical and Later Date Terracotta Lamps and Glass, Lund.
• Işık, F. (1994). Pttara, im Land vom hethitischen Lukka und homerischen Lykia. Lykia I, 1-11.
• Işık, F. (2003). Patara 2001. KST 24(1), 1-11.
• Işık, F. (2010). Anadolu-Lykia Uygarlığı. Lykia’nın “Hellenleşmesi” Görüşüne Eleştirel Bir Yaklaşım. Anadolu/Anatolia 36, 65-125.
• Işın, G. (2007). General Outlook to the Hellenistic Pottery Patara with Selected Examples. In: S. Lemaitre (Ed.), Les Prouits et les Marchés. Céramique Antique en Lycie (VIIe s. Av. J.-C. – VIIe. Ap. J.-C.) Actes de la Table Ronde de Poitiers, 21-22 Mars 2003 (ss. 137-149), Bordeaux.
• Işın, G. (2008). The Preliminary Report on the Hellenistic Pottery of Patara from the ‘Tepecik Hill’ Excavations. AMS 55, 157-171.
• İşkan, H. (2016). Likya Birliği ve Eyalet Başkenti: Patara. In: H. İşkan, E. Dündar (Eds.), Lukka’dan Likya’ya. Sarpedon ve Aziz Nikolaos’un Ülkesi (ss. 142-165), İstanbul.
• Jones, F. F. (1950). The Pottery. In: H. Goldman (Ed.), Excavations at Gözlü Kule, Tarsus. The Hellenistic and Roman Periods I (ss. 149-296), Princeton.
• Kassab, D. & Tuna, N. (1988). Rapport préliminaire de la prospection archéologique d’ateliers de céramique dans la région de Tekir/Yazı Köy a İmamınburnu. Anatolia Antiqua/Eski Anadolu I, 53-59.
• Kassab Tezgör, D. (2003). La ceramique fine de l’atelier A1 de Cnide. In: C. Abadie-Reynal (Ed.), Les Ceramiques en Anatolie aux Epoques Hellenistique et Romaine Actes de la Table Ronde d’Istanbul, 22-24 mai 1996 (ss. 35-43), Paris.
• Kenrick, P. M. (1985). Excavations at Sidi-Khrebish Benghazi (Berenice) 3/1: The Fine Pottery, Tripoli.
• Korkut, T. (2007). Antik Çağlarda Amphiktionia, Symmachia, Sympoliteia Yapılanmaları ve Likya Birliği. In: B. Can, M. Işıklı (Eds.), Doğudan Yükselen Işık Arkeoloji Yazıları. Atatürk Üniversitesi 50. Kuruluş Yıldönümü Arkeoloji Bölümü Armağanı (ss. 129-139), İstanbul.
• Korkut, T. (2015a). Geçmişten Günümüze Tlos. In: T. Korkut (Ed.), Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti ve Teritoryumu (ss. 5-9), Ankara.
• Korkut, T. (2015b). Arkeolojik Kalıntılar. In: T. Korkut (Ed.), Arkeoloji, Epigrafi, Jeoloji, Doğal ve Kültürel Peyzaj Yapısıyla Tlos Antik Kenti ve Teritoryumu (ss. 12-65), Ankara.
• Korkut, T., Işın, G., Takaoğlu, T. & Özdemir, B. (2015). Tlos Antik Kenti Yakınlarındaki Tavabaşı Mağarası Kaya Resimleri. Tüba-ar 18, 37-49.
• Kögler, P. (1996). Trinkschalen mit Π-förmigen Henkeln. In: M. Herfort-Koch, U. Mandel, U. Schadler (Eds.), Hellenistische und kaiserzeitliche Keramik des östlichen Mittelmeergebietes. Kolloquium Frankfurt 24.-25. April 1995 (ss. 64), Frankfurt.
• Kögler, P. (2010). Feinkeramik aus Knidos, vom mittleren Hellenismus bis in die mittlere Kaiserzeit (ca. 200 v. Chr. Bis 150 n. Chr.), Wiesbaden.
• Kögler, P. (2013). Der Frosch im Wein. Zur Bedeutung eines ungewöhnlichen Motivs in der spathellenistischen Applikenkeramik von Knidos. JdI 127/128, 207-225.
• Kögler, P. (2014). Table Ware from Knidos: The Locak Production during the 2nd and 1st centuries BC. In: P. G. Bilde, M. L. Lawall (Eds.), Pottery, Peoples and Places. Study and Interpretation of Late Hellenistic Pottery (ss. 157-173), Denmark.
• Küçükaşçı, M. S. (2006). VII-XII. Yüzyıllarda Likya’ya Arap İlgisi. In: K. Dörtlük, B. Varkıvanç, T. Kahya, J. des Courtils, M. Doğan-Alparslan, R. Boyraz (Eds.), III. Uluslararası Likya Sempozyumu, 7-10 Kasım 2005 Antalya, Sempozyum Bildirileri I (ss. 375-383), Antalya.
• Laumonier, A. (1977). La céramigue hellénistique a reliefs 1. Ateliers “Ioniens”, Paris.
• Malalas, J. (1986). The Chronicle of John Malalas (Çev. E. Jeffreys, M. Jeffreys, R. Scott), Melbourne.
• Massey, G. (1907). Ancient Egypt The Light Of The World I, London.
• Marksteiner, T. (2012). Die Siedlungsgeschichte der ostlykischen Polis Limyra: Ein wissenschaftlicher Essay. In: M. Seyer (Ed.), 40 Jahre Grabung Limyra. Akten des internationalen Symposions Wien, 3-5 Dezember 2009 (ss. 199-210), Vienna.
• Mlynarczyk, J. (2002). Hellenistic fine wares at Tell Keisan. A Pattern of importations. In: F. Blonde, P. Ballet, J.-F. Salles (Eds.), Céramiques hellénistiques et romaines. Productions et diffusion en Méditerranée orientale (Chypre, Égypte et côte syro-palestinienne) (Travaux de la Maison de l’Orient méditerranéen 35 (ss. 117-132), Lyon. Momigliano, N., Greaves, A., Hodos, T., Aksoy, B., Brown, A., Kibaroğlu, M. & Carter, T. (2011). Settlement history and material culture in southwest Turkey: report on the 2008-2010 survey at Çaltılar Höyük (northern Lycia). Anst 61, 61-121.
• Özçalık, M. (2017). Lotus Çiçeğinin Farklı Kültürlerdeki Önemi ve Peyzaj Tasarımında Kullanımının İrdelenmesi. Uluslararası Uygur Araştırmaları Dergisi 10, 22-28.
• Özdemir, B. Ş. (2016). Tlos Tanrıları ve Kültleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Özdilek, B. (2015). Andriake Sinagogu’ndan Seçilmiş Örneklerle Hellenistik ve Roma Dönemi Seramiklerine Genel Bir Bakış. Cedrus 3, 89-117.
• Özdilek, B. (2016a). Lykia Tiyatrolarına Genel Bakış. Cedrus 4, 139-185.
• Özdilek, B. (2016b). 2009-2012 Andriake Kazılarından Ele Geçen Unguentarium, Şişe, Lykion ve Mortar Örnekleri. Olba 24, 217-265.
• Özdilek, B. (2017). Andriake Limanından Ele Geçen Doğu Sigillata C Grubu Pergamon-Çandarlı Sigillataları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14(40), 260-276.
• Özdilek, B. (2018). Andriake Limanından Ele Geçen DSD Grubu/Kıbrıs Sigillataları Işığında Lykia’nın Doğu Akdeniz ile Deniz Ticareti. Phaselis 4, 57-77.
• Özgan, R. (1993). Knidos 1992 Çalışma Raporu. KST 15, 169-188.
• Öz, C. (2020). Myra ve Andriake Geç Roma Dönemi Seramikleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Öz, C. (2021a). Andriake’den Roma Dönemi’ne Ait Bir Grup Likya Üretimi Çanak/Leğen. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi 52, 242-260.
• Öz, C. (2021b). Andriake’de Ele Geçen Roma Dönemi Mortarları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 46, 295-314.
• Öz, C. (2022a). Myra’nın Limanı Andriake’den Bir Grup Roma Dönemi Tavası. OANNES – Uluslararası Eskiçağ Tarihi Araştırmaları Dergisi 4(1), 49-75.
• Öz, C. (2022b). Andriake’den Oinophoros Cinsi İki Kabartmalı Seramik ve Düşündürdükleri. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 47, 219-234.
• Pagenstecher, R. (1909). Die Calenische ReliefKeramik, Berlin.
• Pastutmaz, D. (2009). Knidos Üretimi Kabartmalı Seramikler (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Pellegrino, E. (2003). Presentation des Ceramiques Issues des Fouilles Menees en 1998-1999 Sur L’acropole Lycienne de Xanthos. Anatolia Antiqua 11, 215-221.
• Riley, J. A. (1979). Coarse Pottery from Berenice. In: J. A. Lloyd (Ed.), Excavations at Sidi Khrebish Benghazi (Berenice) (ss. 91-467), Tripoli.
• Robinson, H. S. (1959). The Athenian Agora V: Pottery of the Roman Period Chronology, Princeton.
• Rosenthal-Heginbottom, R. (2014). Lamps, Table and Kitchen Ware from Areas J and N. In: H. Geva (Ed.), Jewish Quarter Excavations in the Old City of Jerusalem, Final Report VI (ss. 176-211), Jerusalem.
• Rotroff, S. I. (1997). The Athenian Agora XXIX: Hellenistic Pottery Athenian and Imported Wheelmade Table Ware and Related Material, Princeton.
• Rotroff, S. I. & Oliver, A. (2003). The Hellenistic Pottery from Sardis: The Finds Through 1994, London.
• Rückert, B. (2008). Die Keramik aus den Feldforschungen im Yavu-Bergland und den Ausgrabungen auf dem Avşar Tepesi. In: F. Kolb (Ed.), Lykische Studien 8: Keramik, Münzen, Kirchen und Wirtschaftskomplexe des zentrallykischen Yavu-Berglandes (Gebiet von Kyaneai) (ss. 1-104), Bonn.
• Schuler, C. (2007). Augustus, Gott und Herr über Land und Meer. Eine neue Inschrift aus Tyberissos im Kontext der spathellenistischen Herrscherverehrung. Chiron 37, 383-404.
• Sezgin, K. (2017). Tlos Antik Kenti Stadyum Alanı Seramikleri (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Shaw, I. & Nicholson, P. (1995). The British Museum Dictionary of Ancient Egypt, Cairo.
• Takaoğlu, T., Korkut, T., Erdoğu, B. & Işın, G. (2015). Archaeological evidence for 9th and 8th millennia BC at Girmeler Cave near Tlos in SW Turkey. Documenta Prahistorica XLI, 111-118.
• Takmer, B. (2006). Lex portorii provinciae lyciae: Lykia eyaleti gümrük yasası (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Thompson, H. A. (1934). Two Centuries of Hellenistic Pottery. Hesperia 3(4), 311-476.
• Tıbıkoğlu, H. O. (2021). Myra Kaya Mezarları (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Tolstikov, V. & Zhuravlev, D. (2004). Hellenistic Pottery from Two Cisterns on the Acropolis of Panticapaeum. In: ΣΤ’ Επιστημονικη Συναντησε για την Ελλενιστικη Κεραμικη. Χρονολογικα προβλεματα της ελληωιστικης κεραμεικης. Κλειστα Συνολα – Εργαστερια (ss. 269-276), Αthena.
• Troxell, H. A. (1982). The Coinage of the Lycian League, New York.
• Tuna, N. (2000). Spatial Analyses of Different Ware Types from Knidian Pottery Workshop A4 at Tekir, Turkey. In: E. Jerem, K. T. Biró (Ed.), Proceedings of the 31st Symposium Budapest, April 26 – May 3 1998, Archaeometry 98/2 (ss. 649-654), Oxford.
• Ünlütürk, B. (2011). Patara Yerel Üretim Seramiklerin Analiz ve Ayağa Kaldırma Çalışması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Vogeikoff-Brogan, N. (2000). Late Hellenistic Pottery in Athens: A New Deposit and Further Thoughts on the Association of Pottery and Societal Change. Hesperia 69(3), 293-333.
• Waldner, A. (2017). Keramik-und Glasfunde. In: F. Krinzinger, P. Ruggendorfer (Ed.), Das Theater von Ephesos. Archaologischer Befund, Funde und Chronologie (FiE II/1) (ss. 133-227), Wien.
• Wassell, B. A. (1991). Ancient Egyptian fauna: a lexicographical study (Available at Durham E-Theses), Durham University, England.
• Wiegand, T. & Schrader, H. (1904). Priene. Ergebnisse der Ausgrabungen und Untersuchungen in den Jahren 1895-1898, Berlin.
• Wright, K. S. & Jones, R. E. (1980). A Tiberian Pottery Deposit from Corinth. Hesperia 49(2), 135-177.
• Yener-Marksteiner, B. (2020). Studien zum Kaiserzeitlichen Tafelgeshirr aus Limyra (FiL 8), Wien.
• Žuravlev, D. & Žuravleva, N. (2014). Late Hellenistic Pottery and Lamps from Pantikapaion: Recent Finds. In: P. G. Bilde, M. L. Lawall (Eds.), Pottery, Peoples and Places. Study and Interpretation of Late Hellenistic Pottery (ss. 255-286), Denmark.