Kül Tigin Yazıtı

Year 2023, Volume: 17 Issue: 32, 326 - 329, 30.05.2023

Celalettin Bulut Bostan

Abstract

Köktürklerin kağanı Bilge Kağan tarafından 732 yılında diktirilen bu yazıt kardeşinin hizmetlerinden dolayı ona duyduğu minneti göstermek amacıyla diktirilmiştir. Ulan Batur'un 300 kilometre batısındaki Arhangey sınırları içerisinde yer alan yazıt, Harhorin şehrine 60 kilometre uzaklıktaki Çaydam gölü yakınındadır. 18 Temmuz 1889 yılında Rus Nikolay Yadrinstev tarafından keşfedilen, sonrasında bilim çevresinde "Kül Tėgin Yazıtı" olarak adlandırılan yazıt Türk diline, tarihine ve kültürüne ışık tutacak niteliktedir. Yazıtın içeriğinde Köktürk devletin askeri-siyasi durumundan, genel hatlarıyla Çin-Türk ilişkilerinden ve Kül Tėgin 'in kahramanlıklarından bahsedilmektedir. Yazıtın üç yüzü runik harfli Türkçe, bir yüzü ise Çince'dir. Yazıt; güney yüzünde 13, doğu yüzünde 40, kuzey yüzünde 13, kuzey-doğu yüzünde 1, güney-doğu yüzünde 1, güney-batı yüzünde 1 satır olmak üzere toplamda 61 satırdan oluşmaktadır. Prof. Dr. Ali Akar’ın 2022 yılında Ötüken Neşriyat tarafından yayınlanan “Kül Tigin Yazıtı” alanda kitap bazında yapılan son çalışma olması bakımından önemlidir.

Keywords

Kül Tėgin, Kül Tėgin Yazıtı, Köktürk Devleti

Kul Tėgin Inscription

Abstract

This inscription, which was erected in 732 by Bilge Kagan, the khan of the Köktürks, was erected to show his gratitude to his brother for his services. Located within the borders of Arhangey, 300 kilometers west of Ulan Bator, the inscription is near the Çaydam lake, 60 kilometers from the city of Harhorin. The inscription, which was discovered by Russian Nikolay Yadrinstev on July 18, 1889 and later called "Kül Tėgin Inscription" in the scientific community, sheds light on the Turkish language, history and culture. In the content of the inscription, the military-political situation of the Köktürk state, the Chinese-Turkish relations in general terms and the heroism of Kül Tėgin are mentioned. Three sides of the inscription are runic-letter Turkish and one side is Chinese. Inscription; It consists of 61 lines in total, with 13 lines on the south face, 40 lines on the east face, 13 lines on the north-east face, 1 line on the south-east face, and 1 line on the south-west face. prof. Dr. Ali Akar's "Kül Tigin Inscription" published by Ötüken Publications in 2022 is important in that it is the last book-based study in the field.

Keywords

Kul Tėgin, Kul Tėgin Inscription, Köktürk State