İRAN EDEBİYATINDA GAZELDEN ÖYKÜYE BİR METİNLERARASILIK ÖRNEĞİ: BİN DAMADIN GELİNİ

Year 2019, Volume: 59 Issue: 1, 309 - 322, 01.01.2019

Emine Zeytunlu

Abstract

Yazarların, şairlerin ve düşünürlerin özgün eserler ortaya koyarlarken kendilerinden önce yazılmış eserlerden etkilenmeleri kaçınılmazdır. Bir metinde karşımıza çıkan bir cümle, bir deyiş, bir mısra, bir karakter, bir olay başka bir metinde aynı ya da farklı bir şekilde yorumlanmış olarak kendine yer bulabilir. Bu, metinlerin birbirleriyle olan işbirliği ve çoksesliliğidir. Metinlerarasılık kavramı bu ortak paylaşımı inceler ve yorumlar. Metinlerarasılık hem yazar hem de okur açısından bir zenginliktir ve edebiyatın beslendiği önemli bir kaynaktır. Köklü bir geçmişe sahip İran edebiyatında da bu tür etkileşimler sıkça görülmektedir. Modern dönem yazar ve şairleri klasik dönemle olan bağlarını sıkı sıkıya korumuşlar ve bu yöntemden beslenmişlerdir. Çalışmada, Çağdaş İran öykücülüğünün kurucularından ve önemli temsilcilerinden Bozorg-i Alevî'nin Klasik İran Edebiyatının en yetkin şairlerinden Hâfız-ı Şîrâzî'nin bir gazeli üzerine kurguladığı Bin Damadın Gelini adlı öyküsü metinlerarasılığın kuramsal çerçevesi dâhilinde incelenerek çalışmadan önemli bulgular elde edileceği düşünülmektedir.

Keywords

Hâfız-ı Şîrâzî, Bozorg-i Alevî, Bin Damadın Gelini, Arûs-i Hezâr Dâmâd, Farsça Gazel, İran Öykücülüğü, Metinlerarasılık

AN EXAMPLE OF INTERTEXTUALITY FROM GHAZAL TO STORY IN IRANIAN LITERATURE: THE BRIDE OF A THOUSAND GROOMS

Abstract

It is inevitable that authors, poets, and thinkers can be inspired by the works written before them while creating genuine works. A sentence, an idiom, a stanza, a character, or an event we encounter in a text can find a place in another text as the same or as interpreted differently. This is the collaboration and polyphony of the texts. Intertextuality as a term examines and comments on this state of sharing. Intertextuality is a kind of richness both for the author and the reader, and is an important source, which the literature feeds on. In Iranian literature, which has a rooted history, such interactions are seen frequently. Modern era authors and poets maintained their links to the classical era firmly and fed on this method. This study aims to achieve important findings in its theoretical analysis of intertextuality of the story titled The Bride of a Thousand Grooms, which is fictionalized by Bozorg Alavi, one of the founders and important representatives of contemporary Iranian storytelling, and which is based on a ghazal of Hafez-e Shirazi, one of the most competent poets of the classical Iranian literature.

Keywords

Hafez-e Shirazi, Bozorg Alavi, The Bride of a Thousand Grooms, Aroos-e Hazar Damad, Persian Ghazal, Iranian Storytelling, Intertextuality

References

• Âbidînî, Hasan-i Mîr. İran Öykü ve Romanının Yüzyılı. Çev. Derya Örs. 1. Cilt. Ankara: Nüsha, 2002.
• --. İran Öykü ve Romanının Yüzyılı. Çev. Hicabi Kırlangıç. 2. Cilt. Ankara: Nüsha, 2002.
• Alevî, Bozorg-i. Çemedân. Tahran: Nigâr, 1377 hş.
• --. Mîrzâ. Tahran: Nigâh, 1391 hş.
• Bayar Akbaş, Çiğdem. “Bir Toplumsal Roman Olarak Çeşmhâyeş.” Nüsha 39 (2010): 197-220.
• Çetişli, İsmail. Batı Edebiyatında Edebî Akımlar. Ankara: Akçağ, 2012.
• Güzelyüz, Ali. “Çağdaş İranlı Yazar Bozorg Alevî’nin Hayatı, Üslubu, Eserleri ve İki Öyküsü”. Doğu Araştırmaları 1 (2008): 57-74
• Hâlıkî, Muhammed Rezâ Berzigâr. Şerh-i Nebât-ı Hâfız. Tahran: Zuvvâr, 1382 hş.
• İnalcık, Halil. Has-bağçede ‘ayş u tarab NEDİMLER ŞAİRLER MUTRÎBLER. İstanbul: Türkiye İş Bankası, 2018.
• Kırlangıç, Hicabi. Hâfız Divânı. İstanbul: Kapı, 2013.
• Moran, Berna. Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim, 2018.
• Ögeyik, Muhlise Coşkun. Metinlerarasılık ve Yazın Eğitimi. Ankara: Anı, 2008.
• Pala, İskender. Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Kapı, 2018.
• Tanyolaç Öztokat, Nedret. Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar. İstanbul: Multilingual, 2005.
• Yazıcı, Tahsin. “Hâfız-ı Şîrâzî”. TDV İslam Ansiklopedisi. 15. Cilt. 1997.
• Yûsufî, Hüseyin Ali. Divân-ı Hâfız. Tahran: Rûzgâr, 1381 hş.