Tıbbi ve Aromatik Bir Bitki Olarak Melissa officinalis’in Geçmişten Geleceğe Yolculuğu

Yıl 2024, Cilt: 3 Sayı: 2, 13 - 22, 28.12.2024

Elif Sine Düvenci

Öz

Melissa officinalis L. Lamiaceae familyasına ait çok yıllık bir bitki türüdür. Keşfedilmesi çok eski dönemlere dayanan bu bitki, sağlık alanında, mutfakta, kültürel uygulamalarda sıklıkla kullanılmaktadır. Geleneksel kullanımda sindirim sorunları, uykusuzluk ve depresyon gibi durumların tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Üzerine çalışılan asıl konular antimikrobiyal aktivitesi, sedatif ve ağrı kesici, gaz giderici, antispazmodik ve diüretik etkilerdir. İlk olarak Antik Yunan filozofu Theophrastus M.Ö. 300 civarında bu bitkiden bahsetmiştir. Yunanlılar ve Romalılar bu bitkiyi sakinleştirici özelliği nedeniyle kullanıma almışlardır. Orta çağ’da manastırların bahçelerinde yetiştirilen bir bitki türü halini almıştır. İbn-i Sina ve Paracelsus gibi dönemlerinin önde gelen isimleri Melissa officinalis’in tedavi edici özelikte olduğundan bahsetmişlerdir. Yapılan onlarca bilimsel araştırmalar sonucunda farklı bölgelerde benzer amaçlarla geleneksel kullanımının doğruluğunu ortaya çıkarmıştır. Terpenoidler, fenolik asitler, flavonoidler iyileştirici özelliklere sahip yağlar gibi bileşikler içerir. Melissa officinalis, günümüzde halk arasında hafif bir yatıştırıcı ve uykuya yardımcı olarak yaygın şekilde kullanılmaktadır. Son yapılan bilimsel çalışmalarda, bilişsel performansı iyileştirdiğine dair savlar kanıtlanmaya çalışılmaktadır. Bu sayede bilim insanları için özellikle Alzheimer hastalığı gibi hastalıklarda kullanılmasının olumlu yönleri araştırılmaktadır. Sağlık alanında kullanımından mutfakta kullanımına kadar geniş bir yelpazeye sahip olan bu bitki çok yönlülüğü sayesinde potansiyel kullanımı yüksek olan bir bitkidir.

Anahtar Kelimeler

Doğal ürün, Tıbbi bitki, Melissa officinalis

Kaynakça

• Abdel-Naime, W., Fahim, J., Fouad, M. & Kamel, M. (2020). Botanical studies on the stem and root of Melissa officinalis L. (lemon balm). J. Adv. Biomedic. Pharm. Sci. 3(4), 184-189.
• Abdel-Naime, W., Fahim, J., Fouad, M. & Kamel, M. (2016). Botanical studies of the leaf of Melissa officinalis L., family: Labiatae, cultivated in Egypt. J. Pharm. Phytochem. 5(1), 98–104.
• Abdellatif, F., Boudjella, H., Zitouni, A. & Hassani, A. (2014). Chemical composition and antimicrobial activity of the essential oil from leaves of Algerian Melissa officinalis L. Experiment. Clinic. Sci. J. 13, 772–781.
• Adamiak, K., Kurzawa, M. & Sionkowska, A. (2021). Physicochemical performance of collagen modified by Melissa officinalis extract. Cosmetics 8(4)-95, 1-18.
• Anonim, (2018). Melissa officinalis AKA Lemon Balm: Booze & Botany & Monasteries. "https://www.aromaticapoetica.com/2018/07/23/melissa-officinalis-aka-lemon-balm-booze-botany-monasteries-oh-my", Erişim Tarihi: 15.10.2024.
• Anonim, (2024). Herbal Guide to Lemon Balm: Grow, Harvest, and Use a Lemon Balm Plant. "https://gardentherapy.ca/lemon-balm/", Erişim Tarihi: 10.10.2024.
• Astani, A., Navid, M. & Schnitzler, P. (2014). Attachment and penetration of acyclovir-resistant herpes simplex virus are inhibited by Melissa officinalis extract. Phytotherapy Res. 28(10), 1547–1552.
• Awad, R., Muhammad, A., Durst, T., Trudeau, V.L. & Arnason, J.T. (2009). Bioassay-guided fractionation of lemon balm (Melissa officinalis L.) using an in vitro measure of GABA transaminase activity. Phytotherapy Res. 23(8), 1075–1081.
• Bahçebaşı, S., Koçyiğit, İ., Uçar, C., Ünal, A., Oymak, O. ve Utaş, C. (2011). Karabaş ve Oğul Otu kullanımı sonrası gelişen karaciğer ve böbrek işlev bozukluğu. Türk Nefrol. Diyal. Transpl. Derg. 20(2), 200-201.
• Bayat, M., Tameh, A., Ghahremani, M., Akbari, M., Mehr, S., Khanavi, M. & Hassanzadeh, G. (2012). Neuroprotective properties of Melissa officinalis after hypoxic-ischemic injury both in vitro and in vivo. Daru J. Pharm. Sci. 20(1)-42, 1-10.
• Bolkent, Ş., Yanardağ, R., Karabulut-Bulan, Ö. & Yeşilyaprak, B. (2005). Protective role of Melissa officinalis L. extract on liver of hyperlipidemic rats: A morphological and biochemical study. J. Ethnopharm. 99(3), 391–398.
• Caleja, C., Barros, L., Barreira, J.C., Ćirić, A., Soković, M., Calhelha, R.C. & Ferreira, I. C. (2018). Suitability of lemon balm (Melissa officinalis L.) extract rich in rosmarinic acid as a potential enhancer of functional properties in cupcakes. Food Chem. 250, 67–74.
• Carocho, M., Barros, L., Calhelha, R. C., Ćirić, A., Soković, M., Santos-Buelga, C. & Ferreira, I. C. (2015). Melissa officinalis L. decoctions as functional beverages: A bioactive approach and chemical characterization. Food & Function 6(7), 2240–2248.
• Cases, J., Ibarra, A., Feuillère, N., Roller, M. & Sukkar, S. (2010). Pilot trial of Melissa officinalis L. leaf extract in the treatment of volunteers suffering from mild-to-moderate anxiety disorders and sleep disturbances. Medit. J. Nut. Metabol. 4(3), 211–218.
• Chu, D., Rosso, M. & Santoro, J.D. (2021). Pliny the Elder: Lessons from the naturalist as an early neuroscientist. The Neurosci. 29(2), 150–157.
• De Sousa, A.C., Alviano, D.S., Blank, A.F., Alves, P.B., Alviano, C.S. & Gattass, C.R. (2004). Melissa officinalis L. essential oil: Antitumoral and antioxidant activities. J. Pharm. Pharmacol. 56(5), 677–681.
• Derradji, L., Saidi, O. & Hadef, Y. (2020). Evaluation of the antibacterial activity of three essential oils extracted from plants used in traditional medicine in Algeria (Salvia officinalis L., Melissa officinalis L., and Origanum vulgare L.). GSC Biol. Pharmaceut. Sci. 12(1), 181–188.
• Deveci, H. A., Nur, G., Kırpık, M. A., Harmankaya, A. & Yıldız, Y. (2016). Fenolik bileşik içeren bitkisel antioksidanlar. Kafkas Üniv. Fen Biliml. Enst. Derg. 9(1), 26–32.
• Dimitris, D., Ekaterina-Michaela, T., Christina, K., Ioannis, S., Ioanna, S., Aggeliki, L., Sophia, H., Michael, R. & Helen, S. (2020). Melissa officinalis ssp. altissima extracts: A therapeutic approach targeting psoriasis in mice. J. Ethnopharmacol. 246, 112208.
• Draginic, N., Jakovljevic, V., Andjic, M., Jeremic, J., Srejovic, I., Rankovic, M., ... & Milosavljevic, I. (2021). Melissa officinalis L. as a nutritional strategy for cardioprotection. Frontiers Physiol. 12, 661778.
• Draginic, N., Andjic, M., Jeremic, J., Zivkovic, V., Kocovic, A., Tomovic, M., Bozin, B., Kladar, N., Bolevich, S., Jakovljevic, V. & Milosavljevic, I. (2022). Anti-inflammatory and antioxidant effects of Melissa officinalis extracts: A comparative study. Iran. J. Pharmaceut. Res. 21(1)-e126561: 1-13.
• Ghazizadeh, J., Hamedeyazdan, S., Torbati, M., Farajdokht, F., Fakhari, A., Mahmoudi, J., Araj-khodaei, M. & Sadigh-Eteghad, S. (2020). Melissa officinalis L. hydro-alcoholic extract inhibits anxiety and depression through prevention of central oxidative stress and apoptosis. Experiment. Physiol. 105(4), 707–720.
• Ghazizadeh, J., Sadigh-Eteghad, S., Marx, W., Fakhari, A., Hamedeyazdan, S., Torbati, M., Taheri-Tarighi, S., Araj-khodaei, M. & Mirghafourvand, M. (2021). The effects of lemon balm (Melissa officinalis L.) on depression and anxiety in clinical trials: A systematic review and meta-analysis. Phytotherapy Res. 35(12), 6690-6705.
• Hazman, Ö. (2024). The effect of Melissa officinalis on diet-induced hyperlipidemia, hypercholesterolemia, oxidative stress and inflammation. J. Hellen. Vet. Medic. Soc. 74(4), 6385–6392.
• Javadi, B., & Emami, S. A. (2015). Avicenna's contribution to mechanisms of cardiovascular drugs. Iran. J. Basic Medic. Sci. 18(8), 721–722.
• Kennedy, D., Little, W., Haskell, C., & Scholey, A. (2006). Anxiolytic effects of a combination of Melissa officinalis and Valeriana officinalis during laboratory-induced stress. Phytotherapy Res. 20(2), 96–102.
• Mahboubi, M. (2019). Melissa officinalis and rosmarinic acid in management of memory functions and Alzheimer disease. Asian Pac. J. Tropic. Biomedic. 9(2), 47–52.
• Mimica‐Dukić, N., Božin, B., Sokóvić, M. & Simin, N. (2004). Antimicrobial and antioxidant activities of Melissa officinalis L. (Lamiaceae) essential oil. J. Agric. Food Chem. 52(9), 2485–2489.
• Miraj, S., Rafieian-Kopaei, M. & Kiani, S. (2017). Melissa officinalis L: A review study with an antioxidant prospective. J. Evid.-Based Compl. Alter. Medic. 22(3), 385–387.
• Petrișor, G., Motelică, L., Crăciun, L. N., Oprea, O., Ficai, D. & Ficai, A. (2022). Melissa officinalis: Composition, pharmacological effects, and derived release systems—A review. Int. J. Molec. Sci. 23(7), 3591.
• Pouyanfar, E., Hadian, J., Akbarzade, M., Hatami, M., Kanani, M. & Ghorbanpour, M. (2018). Analysis of phytochemical and morphological variability in different wild-and agro-ecotypic populations of Melissa officinalis L. growing in northern habitats of Iran. Indust. Crops . Products 112, 262–273.
• Plants of the World Online (2024) “Melissa officinalis L.” Plants of the World Online, 17 Haziran 2024, "https://powo.science.kew.org/taxon/urn:lsid:ipni.org:names:450084-1", Erişim: 17.12.2024.
• Pressi, G., Bertaiola, O., Guarnerio, C., Barbieri, E., Guzzo, F., Durand, C. & Semenzato, A. (2021). In vitro cultured Melissa officinalis cells as an effective ingredient to protect skin against oxidative stress, blue light, and infrared irradiation damages. Cosmetics, 8(1), 23.
• Saberi, A., Abbasloo, E., Sepehri, G., Yazdanpanah, M., Mirkamandari, E., Sheibani, V., ... & Safi, Z. (2016). The effects of methanolic extract of Melissa officinalis on experimental gastric ulcers in rats. Iran. Red Cresc. Medic. J., 18(7), e24271.
• Scholey, A., Gibbs, A. A., Neale, C., Perry, N., Ossoukhova, A., Bilog, V. & Buchwald-Werner, S. (2014). Anti-stress effects of lemon balm-containing foods. Nutrients, 6(11), 4805–4821.
• Shakeri, A., Sahebkar, A. & Javadi, B. (2016). Melissa officinalis L. - A review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology. J. Ethnopharmacol. 188, 204-28.
• Shanmugam, E. & Loos, H.M. (2022). Where has all the aroma gone? Identification of aroma compounds in fresh and dried leaves of Melissa officinalis. J. Food Bioactives 20, 56–60.
• Şarer, E. & Kökdil, G. (1991). Constituents of the essential oil from Melissa officinalis. Pl. Medica,, 57(1), 89–90.
• Thompson, A., Meah, D., Ahmed, N.T., Conniff-Jenkins, R., Chileshe, E., Phillips, C. & Row, P.E. (2013). Comparison of the antibacterial activity of essential oils and extracts of medicinal and culinary herbs to investigate potential new treatments for irritable bowel syndrome. BMC Compl. Alter. Medic., 13(1), 338.
• Tsioutsiou, E.E., Giordani, P., Hanlidou, E., Biagi, M., Feo, V.D. & Cornara, L. (2019). Ethnobotanical study of medicinal plants used in central Macedonia, Greece. Evidence-Based Compl. Alter. Medic., 1–22.
• Ullah, M.A., & Argani, H. (2022). Medicinal benefits of lemon balm (Melissa officinalis) for human health. World J. Chem. Pharmaceut. Sci. 1(1), 28–33.
• Uwineza, P.A., Urbaniak, M., Bryła, M., Stępień, Ł., Modrzewska, M. & Waśkiewicz, A. (2022). In vitro effects of lemon balm extracts in reducing the growth and mycotoxins biosynthesis of Fusarium culmorum and F. proliferatum. Toxins, 14(5), 355.
• Zam, W., Quispe, C., Sharifi‐Rad, J., López, M., Schoebitz, M., Martorell, M., Sharopov, F., Fokou, P., Mishra, A., Chandran, D., Kumar, M., Chen, J. & Pezzani, R. (2022). An updated review on the properties of Melissa officinalis L.: Not exclusively anti-anxiety. Frontiers Biosci. 14(2), 16.
• Zeraatpishe, A., Oryan, S., Bagheri, M., Pilevarian, A., Malekirad, A., Baeeri, M. & Abdollahi, M. (2010). Effects of Melissa officinalis L. on oxidative status and DNA damage in subjects exposed to long-term low-dose ionizing radiation. Toxicol. Indust. Health 27(3), 205–212.