GEÇMİŞTEN BUGÜNE ÇEVREYE SOSYOLOJİK YAKLAŞIM

Year 2010, Volume: 10 Issue: 1, 371 - 382, 01.02.2010

Nurşen Adak

Abstract

Bu makalede, geçmişten günümüze toplum-çevre ilişkileri irdelenerek, değişen toplumda çevreyle ilgili değişen paradigmalar incelenmiştir. “Doğa”dan “sosyal”in ayrılması konusunda ısrar eden Durkheim, Marx, Weber gibi klasik sosyologlar doğal ve fiziksel çevreyle çok az ilgilenmişlerdir. Ancak onların teori ve kavramları doğa-çevre ilişkisinin anlaşılmasında ardıllarına ilham kaynağı olmuştur. Endüstri toplumlarında doğayı dikkate almayan insan merkezli paradigmalar egemen olmuştur. Ancak bu toplumlarda çevreyle ilgili sorunların giderek artması, kalkınma ve gelişme merkezli modernleşme teorilerine tepki olarak postmodernizm, yeni ekolojik paradigma, risk toplumu gibi çevreye ilişkin alternatif sosyolojik kavramsallaştırmaları ortaya çıkarmıştır. Sonuç olarak toplumlar değişmiş buna bağlı olarak çevreyle ilgili sosyolojik yaklaşımlar da değişmiştir

Keywords

Çevre, toplum, paradigma

PAST TO TODAY SOCİOLOGICAL APROACH TO ENVIRONMENT

Abstract

In this study, the changing paradigms regarding the environment within the changing society are investigated by exploring the society-environment relations within a historical perspective. The classical sociologists such as Durkheim, Marx and Weber, who insisted on the separation of the “social” from the “nature”, were interested in natural and physical environment at a very low level. However, their theories and concepts have been a source of inspiration for their successors in the understanding of nature-environment relation. In the industrial societies, paradigms which are focused on individual and which do not pay attention to the nature have prevailed. Nevertheless, due to the rise in the problems related to the environment, alternative sociological conceptualizing with regards to the environment such as postmodernism, a reaction to the modernization theories focused on progress and development, new ecological paradigm and risk society have emerged. Therefore, societies have changed and the sociological approaches with regards to environment also have changed

Keywords

Environment, society, paradigm

References

• Barry, John, (1999): Environment and Social Theory, Routledge, London
• Beck, Ulrich, (1992): Risk Society: Towards a new Modernity, Sage, London
• Buttel, Frederick H. (2002): “Environmental Sociology and The Classical Sociological Tradition: Some Observations on Current Controversies", Sociological theory and The Environment, Edit by Riley E. Dunlap; Frederick H Buttel,; Peter Dickens,; Lanham Gijswijt, , Md. : Rowman & Littlefield Publishers, 35-50
• Capra, Fritjof, (1992): Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası, Çev. M. Armağan, İnsan Yayınları, İstanbul
• Catton, William, R (2002): “Has The Durkheim Lagacy Misled Sociology?”, Sociological theory and The Environment, Edit by Riley E. Dunlap; Frederick H Buttel,; Peter Dickens,; Lanham Gijswijt, , Md. : Rowman & Littlefield Publishers, 90-115
• Cohen, M.J. (1997): “Risk Society and Ecological Modernisation” Futures 29:2 ss.105-119
• Cudworth, Erika, Environment and Society, (2003): Routledge, London
• Demirer, Göksel; Duran, Metin; Torunoğlu, Ethem, (2000): „Marksist Ekoloji Anlayışı Üzerine‟, Marksizm ve Ekoloji, Derleyenler: G.N. Demirer, M. Duran ve G. Özgür, Öteki Yayınevi, Ankara, 166-193
• Dinçer Meral, (1996): Çevre Gönüllü Kuruluşları, Türkiye Çevre Vakfı Yayını
• Dunlap, R. (1980): “Paradigmatic Change in Social Science”, American Behavioral Scientist, C.24, Eylül/Ekim
• Redclift, M; Benton T, (1994): Social Theory and The Global Environment, Routledge, London
• Foster, John B. (2000): „Marx ve Çevre‟, Marksizm ve Ekoloji, Derleyenler: G.N. Demirer, M. Duran ve G. Özgür, Çeviren: G. Demirer, Öteki Yayınevi, Ankara, 147-165 Gandy,
• complementary or contradictory discourses?‟, The International Handbook of Environmental Sociology, Edit by: Michael Redclift, Graham Woodgate, Edgar Elgar Publishing Limited UK, 150–157 and
• Environmentalism: Hanigan, John, (1995): Environmental Sociology, Routledge, London And New York
• Kuhn, Thomas S. (1982): Bilimsel Devrimlerin Yapısı, (Çev: Nilüfer Kuyaş), İstanbul: Alan Yayıncılık, Ankara
• Leroy, Pieter; Tatenhove, Jan van, (2000): „Political Modernization Theory and Environmental Politics‟, Environment and Global Modernity, Edit by: Gert Spaargaren, Arthur P.J.Mol, Frederick H. Buttel, Sage Publications, London, s.187-208
• Marshall, Gordon, (1999): Sosyoloji Sözlüğü, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları
• Öztunalı Kayır, Gülser, (2003): Doğaya Dönüş, Bağlam, İstanbul
• Roberts, Timmons; Grimes, Peter, (2002): „World-System Theory and Environment: Toward a New Synthesis‟, Sociological theory and The Environment, Edit by Riley E. Dunlap; Frederick H Buttel,; Peter Dickens,; Lanham Gijswijt, , Md. : Rowman & Littlefield Publishers, p. 187-194
• Tekeli, İlhan, (2000): “Türkiye Çevre tarihçiliğine Açılırken”, Türkiye‟de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu, Editör: Zeynep Boratav, Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul, 1-14
• Tuna, Muammer, (2001a): “Çevre Sosyolojisinde Toplumsal Kurgusalcı Model, Mülkiye, Cilt: XXV Sayı: 229, 229-243
• Tuna, Muammer, (2001b): Yatağan Termik Santralinin Çevresel ve Toplumsal Etkileri, Muğla Üniversitesi Yayınevi, Muğla,
• Tuna, Muammer, (2007): “Çevrecilik, Tarihsel, Teorik, Felsefi Temelleri ve Küreselleşmesi”, Çevre ve Politika Başka Bir Dünya Özlemi, Editör Ayşegül Mengi, İmge Kitabevi, 187-220