Doğu Avrupa Ülkelerinin Çevresel Performansının Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 5 Sayı: 2, 36 - 50, 31.12.2023

Feyzi Yaşar , Fatih Akın

https://doi.org/10.46482/ebyuiibfdergi.1380390

Öz

Bu çalışmanın amacı, 2022 yılı Çevresel Performans İndeksi (EPI) verileri kullanılarak Doğu Avrupa Ülkelerinin çevresel performansını Veri Zarflama Analiz (VZA) Yöntemi ile incelemektir. Çalışmada bir sanal girdi değişkeni kullanılırken, çevresel sağlık, ekosistem canlılığı ve iklim değişikliği olmak üzere üç tane çıktı değişkeni kullanılmıştır. 19 Doğu Avrupa ülkesine yönelik yapılan etkinlik analizleri sonuçlarına göre çevresel performans açısından toplamda 15 ülke etkin değilken, 4 ülke etkin olarak çıkmıştır. Etkin olan ülkeler Estonya, Kıbrıs, Kuzey Makedonya ve Slovenya olarak gerçekleşirken, Türkiye ise etkin olmayan ülkeler içinde en son sırada yer almaktadır. Ayrıca yapılan korelasyon analizinde VZA sonuçları ile EPI sonuçları arasında kuvvetli pozitif yönlü bir ilişki bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Çevresel Performans İndeksi, Veri Zarflama Analizi, Etkinlik

Kaynakça

• AKSU, Esra Özkan & GENCER, Cevriye Temel (2018), “Veri Zarflama Analizi ile OECD Ülkelerinin Çevre Performansının İncelenmesi”, International Journal of Economic and Administrative Studies, 18. EYİ Özel Sayısı; 191-206.
• ALKAYA, Aylin (2022), Ekonomi, Finans ve İktisadi Bilimler Alanında Akademik Çalışmalar- I: Hasan Selçuk Eti (Ed.), OECD Ülkelerinin Çevresel Performans Etkinliklerinin Veri Zarflama Analizi ile Değerlendirilmesi, (s.9-30). İstanbul: Artikel Akademi.
• AYÇİN, Ejder & Çakın, Enver (2019), ‘‘Ülkelerin Çevresel Performanslarının Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Bulanık Mantık Tabanlı Bir Yaklaşım ile Bütünleşik Olarak Değerlendirilmesi’’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(3); 631-656.
• AZZONE, Giovanni; NOCİ, Giuliano; MANZİNİ, Raffaella; Welford, RİCHARD & YOUNG, William (1996), “Defining Environmental Performance Indicators: An Integrated Framework”, Business Strategy and The Environment, Vol.5 (2); 69-80.
• BANKER, Rajiv; CHARNES, Abraham & COOPER, William.W (1984), ‘‘Some Models For Estimating Technical And Scale İnefficiencies İn Data Envelopment Analysis’’, Management Science, Vol. 30 (9); 1078-1092.
• CHARNES, Abraham; COOPER, William.W. & Rhodes, E. (1978), ‘‘Measuring the Efficiency of Decision Making Units’’, European Journal of Operations Research, 2(6); 429-444.
• COOPER, William.W.; SEİFORD, Lawrence.M. & TONE, Kaoru (2007), ‘‘Data Envelopment Analysis: A Comprehensive text with Models, Applications, References and DEA-Solver Software’’, Springer, New York.
• DEPREN, Özer (2008), “Veri Zarflama Analizi ve Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimler Enstitüsü İstatistik Anabilim Dalı, İstanbul.
• DOĞAN, Hatice (2022), ‘‘Seçilmiş Ülkelerin Çevresel Performanslarının Bütünleşik CRITIC-MABAC Yöntemleriyle Ölçülmesi’’, Journal of Emerging Economies and Policy, 7(2); 433-448.
• DOĞAN, Nuri Ö. (2015), “VZA Süper Etkinlik Modelleri ile Etkinlik Ölçümü: Kapadokya’da Faaliyet Gösteren Balon İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 29(1); 187-203.
• ERPOLAT, Semra (2011), “Veri Zarflama Analizi (Ağırlık Kısıtlamasız, Ağırlık Kısıtlamalı, Şans Kısıtlı, Bulanık), Türkiye’deki Özel Bütçeli İdarelerin Etkinlik Analizi”, Evrim Yayınevi, İstanbul.
• FÄRE, Rolf; GROSSKOPF, Shawna & HERNANDEZ-SANCHO, Francesc (2004), ‘‘Environmental performance: An index number approach’’, Resource and Energy Economics, Vol. 26(4); 343-352.
• JİN, Jingliang; ZHOU, Dequn & ZHOU, Peng (2014), ‘‘Measuring environmental performance with stochastic environmental DEA: The case of APEC economies’’, Economic Modelling, Vol.38; 80-86.
• JUNG, E.J.; KİM, J.S. & RHEE, S.K (2001), ‘‘The Measurement of Corporate Environmental Performance and Its Application to The Analysis of Efficiency in Oil Industry’’, Journal of Cleaner Production, Vol.9(6); 551-563.
• KUTLAR, Aziz ve BAKIRCI, Fehim (2018), “Veri Zarflama Analizi Teori ve Uygulama”, Orion Kitabevi, Ankara.
• KORTELAİNEN, Mika (2008), ‘‘Dynamic Environmental Performance Analysis: A Malmquist Index Approach’’, Ecological Economics, 64(4); 701-715.
• LORCU, Fatma (2008), “Veri Zarflama Analizi (DEA) ile Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinin Sağlık Alanındaki Etkinliklerinin Değerlendirilmesi”, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• MARTÍN-GAMBOA, Mario & IRİBARREN, Diego (2021), ‘‘COUPLED life cycle thinking and data envelopment analysis for quantitative sustainability improvement’’, in: J. Ren (Ed.), Methods in Sustainability Science e Assessment, Prioritization, Improvement, Design and Optimization, Elsevier, Amsterdam, pp. 295-320.
• MATSUMOTO, Ken’ichi; MAKRİDOU, Georgia & DOUMPOS, Michalis (2020), ‘‘Evaluating environmental performance using data envelopment analysis: The case of european Countries’’, Journal of Cleaner Production, Vol.272; 1-13.
• ÖZKAN, Mustafa & ÖZCAN, Ayşe (2018), ‘‘Veri Zarflama Analizi (VZA) ile Seçilmiş Çevresel Göstergeler Üzerinden Bir Değerlendirme: OECD Performans İncelemesi’’, Yönetim Bilimleri Dergisi, 16(32); 485-508.
• PARAJULİ, Jitendra & HAYNES, Kinglsley.E. (2013), “Efficient and Super-efficient Use of Broadband by U.S. States”, 23rd Pacific Conference of the Regional Science Association International Bandung, Indonesia, July 2-4, pp.1-27.
• SİONG, Ho C. & HUSSEİN, Muhammad Z.S. (2008), ‘‘Modeling Urban Quality of Life With Data Envelopment Analysis Methods’’, (Research Result Report), Universiti Teknologi Malaysia, VOT78513, Malaysia.
• WANG, Lei; XU, Linyu & SONG, Huimin (2011), “Environmental Performance Evaluation of Beijing’s Energy Use Planning”, Energy Policy, Vol.39(6); 3483-3495.
• XU, Bing & OUENNİCHE, Jamal (2012), “A data envelopment analysis-based framework for the relative performance evaluation of competing crude oil prices’ volatility forecasting models”, Energy Economics, 34; 576-583.
• TEKTÜFEKÇİ, Fatma & KUTAY, Nilgün (2016), ‘‘The Relationship Between EPI and GDP Growth: An Examination on Developed and Emerging Countries’’, Journal of Modern Accounting and Auditing, 12(5); 268-276.
• TYTECA, Daniel (1996), “On The Measurement Of The Environmental Performance Of Firms- A Literature Review And A Productive Efficiency Perspective”, Journal of Environmental Management, Vol.46(3); 281-308.
• TYTECA, Daniel; CARLENS, Jerome; BERKHOUT, Frans; HERTİN, Julia; WEHRMEYER, Walter & WAGNER, Marcus (2001), “Corporate Environmental Performance Evaluation : Evidence From The MEPI Project”, Business Strategy and The Environment, 11(1): 1-13.
• YANG, Jiaoping & ZHAO, Hongxia (2010), “Fuzzy Super-Efficiency DEA Model and Its Application: Based on Fuzzy Structured Element”, Fuzzy Information and Engineering 2010, Advances in Intelligent and Soft Computing, 78; 345-351.
• YAŞAR, Feyzi (2019), ‘‘Veri Zarflama Analizi ile Bıst100’de İşlem Gören İmalat İşletmelerinin Etkinliklerinin Ölçümü’’, Doktora Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
• https://epi.yale.edu/downloads/epi2022report06062022.pdf (2022 EPI RAPORU-Erişim Tarihi: 01.09.2023).