Öğretmen Adaylarının Problem Çözme Stratejileri Hakkındaki Farkındalıkları

Year 2023, Issue: 51, 63 - 74, 30.12.2023

Fatma Cumhur , Mihriban Hacısalihoğlu Karadeniz

https://doi.org/10.5152/AUJKKEF.2023.22153

Abstract

Problem çözme önemli bir matematiksel süreçtir ve bu süreçte karşımıza bazen bir konu, bazen bir yöntem, bazen de bir düşünme biçimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Matematik eğitiminde problem çözmeye yapılan vurgu, problem çözmenin etraflıca düşünülmesi gereken bir konu olduğunu ortaya çıkarmış ve bu konuda bir takım görüşlerin ortaya çıkarılmasını gerekli kılmıştır. Bu çalışmada son sınıf ilköğretim matematik öğretmeni adaylarının problem çözme stratejileri hakkındaki farkındalıklarının ortaya çıkarılması amaçlanmıştır. Fenomonolojik bir yaklaşımın kullanıldığı bu araştırmanın çalışma grubunu Doğu Anadolu bölgesinde yer alan
bir üniversitenin son sınıfında öğrenim gören 48 matematik öğretmen adayı oluşturmaktadır. Çalışmanın verileri dokuz açık uçlu sorudan oluşan bir görüşme formu ile toplanmış ve içerik analizine tabi tutulmuştur. Verilerin analizi sonucunda beş ana tema ile bu ana temalarla ilişkili 18 alt tema belirlenmiştir. Ana temalar; problem çözme stratejilerini bilmenin problem çözmeye katkısı, problem çözmeyi etkileyen faktörler ve yaşanan güçlükler, öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliştirilmesi, problem çözme strateji bilgisi ve gerekliliği, öğretmen ya da adayların problem çözme strateji bilgisinin geliştirilmesi şeklindedir. Genel olarak adaylar problem çözme strateji bilgisi ile farklı türde problemleri tanıma ve farklı çözüm yolları geliştirme, akıl yürütme ve ilişkilendirme, öğrencilerin problem çözme becerilerinin geliştirilmesine yardımcı olma gibi bazı konulara değinmişler ve problem çözme strateji bilgisinin geliştirilmesi gerekliliğini belirtmişlerdir.

Keywords

matematik öğretmeni adayı, problem çözme, problem çözme stratejileri, Matematik

References

• Akkuş, R. (2019). Change in the level of justification in problem-solving over time. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(4), 1481–1494. [CrossRef]
• Altun, M. (2000). İlköğretimde problem çözme öğretimi. Milli Eğitim Dergisi, 147, 27–33.
• Altun, M., & Arslan, Ç. (2006). İlköğretim öğrencilerinin problem çözme stratejilerini öğrenmeleri üzerine bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 1–21.
• Altun, M., Dönmez, N., İnan, H., Taner, M., & Özdilek, Z. (2001). Altı yaş grubu çocukların problem çözme stratejileri ve bunlarla ilgili öğretmen ve müfettiş algıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 211-230.
• Altun, M., & Memnun, D. S. (2008). Mathematics teacher trainees' skills and opinions on solving non-routine mathematical problems. Journal of Theory and Practice in Education (JTPE), 4(2), 213–238.
• Altun, M., Memnun, D. S., & Yazgan, Y. (2007). Primary school teacher trainees’ skills and opinions on solving non‐routine mathematical problems. Elementary Education Online, 6(1), 127–143.
• Arsal, Z. (2009). Problem çözme stratejilerinin problem çözme başarısını yordama gücü. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 103–113.
• Arslan, Ç., & Yazgan, Y. (2016). Matematiksel sıradışı problem çözme stratejileri ve örnekleri. Pegem Akademi Yayıncılık. Artut, P. D., & Tarım, K. (2009). Öğretmen adaylarının rutin olmayan sözel problemleri çözme süreçlerinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 53–70.
• Baki, A. (2018). Matematiği öğretme bilgisi. Pegem Akademi Bal, A. P., & Karacaoğlu, A. (2017). Cebirsel sözel problemleri çözme stratejileri ve hatalarının analizi: Öğretmen boyutu. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 448–455. [CrossRef]
• Ball, D. (1998). Research on teacher learning: Studying how teachers’ knowledge changes. Action in Teacher Education, 10(2), 7–24.
• Bayazıt, İ., & Şenberber, H. (2021). Ortaokul öğrencilerinin rutin olmayan problemlerin çözümünde strateji kullanma ve öz-düzenleme becerilerinin incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 8(2), 334–351.
• Baykul, Y. (2019). Ortaokulda matematik öğretimi [5–8. Sınıflar] (Geliştirilmiş, 3. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Biber, B. T., Aylar, E., Ay, Z. S., & İspir, O. A. (2017). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının problem çözmeye dair pedagojik alan bilgilerinin sınıf içi gözlem ve görüşme yoluyla belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(4), 1483–1498.
• Birgin, O., & Baki, A. (2007). The use of portfolio to assess students performance. Journal of Turkish Science Education, 4(2), 75–90.
• Burchartz, B., & Stein, M. (2002). Reasoning and problem-solving processes of primary and secondary students working on tasks with a goal that cannot be reached. In H. G. U. A. Weigand (Ed.), Developments in mathematics education in German-speaking countries (pp. 100–112) [Selected papers]. http: //web doc.s ub.gw dg.de /eboo k/e/gdm/19 99/st ein_9 9.pdf
• Cai, J. (2003). Singaporean students’ mathematical thinking in problemsolving and problem posing: An exploratory study. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 34(5), 719–737. [CrossRef]
• Cankoy, O., & Darbaz, S. (2010). Problem kurma temelli problem çözme öğretiminin problemi anlama başarısına etkisi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38(38), 11–24.
• Çeker, F., & Çimen, E. E. (2017). Ortaokul matematik öğretmenlerinin problem çözme stratejilerine ilişkin görüşleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Eğitim Dergisi, 2(1), 44–60.
• Çelebioğlu, B. (2009). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin problem çözme stratejilerini kullanabilme düzeyleri (Doktora Tezi). Bursa Uludag Üniversitesi.
• Çelik, H. C., Obay, M., & Özdemir, F. (2020). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel akıl yürütme ve problem çözme becerilerine ilişkin görüşleri. Turkish Studies. Education, 15(3), 1651–1673. [CrossRef]
• Çepni, S. (2007). Araştırma ve proje çalışmalarına giriş (3. Baskı). Çelepler Matbaacılık.
• Crespo, S., & Sinclair, N. (2008). What makes a problem mathematically interesting? Inviting prospective teachers to pose better problems. Journal of Mathematics Teacher Education, 11(5), 395–415. [CrossRef]
• Creswell, J. W. (2014). Qualitative, quantitative and mixed methods approaches. Sage.
• De Corte, E. (2004). Mainstreams and perspectives in research on learning (mathematics) from instruction. Applied Psychology, 2(53), 279–310.
• Durmaz, B., & Altun, M. (2014). Ortaokul öğrencilerinin problem çözme stratejilerini kullanma düzeyleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(30), 73–94.
• Erdem, A. R., & Yazıcıoğlu, A. (2015). Öğretmen adaylarının problem çözme becerileri ile eleştirel düşünme becerileri arasındaki ilişki. Türkiye Sosyal Politika ve Çalışma Hayatı Araştırmaları Dergisi, 5(9), 27–41.
• Follmer, R. (2000). Reading, mathematics and problem-solving: The effects of direct instruction in the development of fourth grade students’ strategic reading and problem-solving approaches to textbased, nonroutine mathematical problems (Unpublished Doctoral Thesis). University of Widener.
• Gail, M. (1996). Problem-solving about problem-solving: Framing a research agenda. Proceedings of the annual national educational computing conference, Minnesota, 17, 255–261.
• García, T., Boom, J., Kroesbergen, E. H., Núñez, J. C., & Rodríguez, C. (2019). Planning, execution, and revision in mathematics problem-solving: Does the order of the phases matter? Studies in Educational Evaluation, 61, 83–93. [CrossRef]
• Gökkurt, B., Örnek, T., Hayat, F., & Soylu, Y. (2015). Öğrencilerin problem çözme ve problem kurma becerilerinin değerlendirilmesi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 4(2), 751–774.
• Gümüş, F. Ö. (2015). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının problem çözme strateji tercihleri ile matematiğe karşı özyeterliklerinin incelenmesi. Electronic Journal of Social Sciences, 14(52), 34–42.
• Gümüş, F. Ö., & Şahiner, Y. (2015). The effects of teaching problem-solving strategies on pre-service teachers’ views about problem-solving. Elementary Education Online, 14(1), 323–332.
• Gür, H., & Hangül, T. (2015). Ortaokul öğrencilerinin problem çözme stratejileri üzerine bir çalışma. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 5(1), 95–112. [CrossRef]
• Gürbüz, R., & Güder, Y. (2016). Matematik öğretmenlerinin problem çözmede kullandıkları stratejiler. AHI Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(2), 371–386.
• Guven, B., & Cabakcor, B. O. (2013). Factors influencing mathematical problem-solving achievement of seventh grade Turkish students. Learning and Individual Differences, 23, 131–137. [CrossRef]
• Harskamp, E. G., & Suhre, C. J. M. (2006). Improving mathematical problem- solving: A computerized approach. Computers in Human Behavior, 22(5), 801–815. [CrossRef]
• Higgins, K. M. (1997). The effect of long instruction in mathematical problem-solving on middle school students’ attitudes, beliefs and abilities. Journal of Experimental Education, 66(1), 5–28. [CrossRef]
• Işık, C., & Kar, T. (2015). Altıncı sınıf öğrencilerinin kesirlerle ilgili açık-uçlu sözel hikâyeye yönelik kurdukları problemlerin incelenmesi. Türk bilgisayar ve matematik eğitimi dergisi, 6(2), 230–249.
• Johnson, R. B., & Christensen, L. (2014). Educational research: Quantitative, qualitative, and mixed approaches. Sage publications.
• Jonassen, D. H. (2000). Toward a design theory of problem-solving. Educational Technology Research and Development, 48(4), 63–85. [CrossRef]
• Kayan, F., & Çakıroğlu, E. (2008). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel problem çözmeye yönelik inançları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 35(35), 218–226.
• Kayapınar, A. (2015). Matematiksel problem çözme stratejileri öğretiminin ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin problem çözme performanslarına ve öz düzenleyici öğrenmelerine etkisi (Doctora Tezi). Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Kılıç, Ç. (2014). Sınıf öğretmenlerinin problem kurmayı algılayış biçimlerinin belirlenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 203–214.
• Kloosterman, P., & Stage, F. K. (1992). Measuring beliefs about mathematical problem-solving. School Science and Mathematics, 92(3), 109–115. [CrossRef]
• Kükey, E., Aslaner, R., & Tutak, T. (2019). Matematiksel düşünmenin varsayımda bulunma bileşeni kapsamında ortaokul öğrencilerinin kullandıkları problem çözme stratejilerinin incelenmesi. Journal of Computer and Education Research, 7(13), 146–170. [CrossRef]
• Manuel, S. T. (1998). Instructional qualities of a successful mathematical problem-solving class. International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 29(5), 631–646. [CrossRef]
• Mason, L. (2003). High school students' beliefs about maths, mathematical problem-solving, and their achievement in maths: A crossection study. Educational Psychology, 23(1), 73–85. [CrossRef]
• Matz, K. A., & Leier, C. (1992). Word problems and the language connection. Arithmetic Teacher, 39(8), 14–17. [CrossRef]
• Mayring, P. (2000). Nitel sosyal araştırmaya giriş (A. Gümüş & M. S. Duran, Trans.). Baki Kitabevi.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Sage.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). Matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). MEB Yayınevi.
• Naser, T. (2008). Problem çözme becerilerini değerlendirmede alternatif yöntemler ve ilköğretim matematikte örnek uygulama. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• National Council of Teachers of Mathematics [NCTM] (1989). Curriculum and evaluation standards for school mathematics (1st ed). Reston, VA.
• Ocak, G., & Egmir, E. (2014). Ögretmen adaylarının problem çözme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi [Investigation of pre-service teachers’ problem-solving skills in terms of different variables]. Asian Journal of Instruction, 2(1), 27–45.
• Özmen, Z. M., Taşkın, D., & Güven, B. (2012). İlköğretim 7. sınıf matematik öğretmenlerinin kullandıkları problem türlerinin belirlenmesi. Eğitim ve Bilim, 37(165), 246–261.
• Ozturk, T., & Guven, B. (2016). Evaluating students’ beliefs in problemsolving process: A case study. Eurasia Journal of Mathematics, Science and Technology Education, 12(3), 411–429. [CrossRef]
• Özyıldırım-Gümüş, F., & Şahiner, Y. (2015). Problem çözme stratejileri öğretiminin öğretmen adaylarının problem çözümüne ilişkin düşüncelerine etkisi. Ilkogretim Online, 14(1), 323-332.
• Özyıldırım-Gümüş, F., & Umay, A. (2017). Problem çözme stratejileri öğretiminin ilköğretim matematik öğretmen adaylarının kavramsal/ işlemsel çözüm tercihlerine ve problem çözme performansına etkisi. İlköğretim Online, 16(2), 746-764.
• Peker, M. (2009). The effects of an instruction using problem-solving strategies mathematics on the teaching anxiety level of the preservice primary school teachers. New Educational Review, 18, 95–114.
• Pesen, C., & Bindak, R. (2021). İlkokul matematik dersinde problem çözme öğretim uygulamaları. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 23(1), 173–186. [CrossRef]
• Pimta, S., Tayruakham, S., & Nuangchale, P. (2009). Factors influencing mathematic problem-solving ability of sixth grade students. Journal of Social Sciences, 5(4), 381–385. [CrossRef]
• Polya, G. (1997). How to solve it: A new aspect of mathematical method (F. Halatçı, Çev., 1 basım). Sistem yayıncılık.
• Posamentier, A. S., & Krulik, S. (2016). Matematikte problem çözme: 3-6. sınıflar için (L. Akgün, T. Kar & M. F. Öçal, Çev.). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Şahin, A. A. (2007). 13-14 yaş grubu öğrencilerin problem çözme stratejilerinin belirlenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Silver, E. (1994). On mathematical problem posing. For the Learning of Mathematics, 14(1), 19–28.
• Silver, E. A., & Cai, J. (1996). An analysis of arithmetic problem posing by middle school students. Journal for Research in Mathematics Education, 27(5), 521–539.
• Silver, E. A., Ghousseini, H., Gosen, D., Charalambous, C., & Strawhun, B. T. F. (2005). Moving from rhetoric to praxis: Issues faced by teachers in having students consider multiple solutions for problems in the mathematics classroom. Journal of Mathematical Behavior, 24(3–4), 287–301. [CrossRef]
• Soylu, Y., & Soylu, C. (2006). Matematik derslerinde başarıya giden yolda problem çözmenin rolü. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(11), 97–111.
• Swing, S., & Peterson, P. (1998). Elaborative and integrative thought process in Mathematics learning. Journal of Educational Psychology, 80, 54–66.
• Temel, H., & Altun, M. (2020). Problem çözme stratejilerinin matematiksel süreç becerilerine göre sınıflandırılması. International Journal of Educational Studies in Mathematics, 7(3), 173–197. [CrossRef]
• Tertemiz, N., Doğan, A., & Karakaş, H. (2017). 4. sınıf üstün yetenekli öğrenciler ile başarılı akranlarının problem çözme stratejilerinin karşılaştırılması. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 7(13), 161–183.
• Toluk, Z., & Olkun, S. (2002a). Children’s strategies for solving fraction problems: A comparison of primary and intermediate grades. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(5), 207–217.
• Toluk, Z., & Olkun, S. (2002b). Problem-solving in Turkish mathematics education: Primary school mathematics textbooks. Educatıonal sciences. Theory & into Practice, 2/2, 579–581.
• Toluk-Uçar, Z. (2009). Developing pre-service teachers understanding of fractions through problem posing. Teaching and Teacher Education, 25(1), 166–175. [CrossRef]
• Turhan, B., & Güven, M. (2014). Problem kurma yaklaşımıyla gerçekleştirilen matematik öğretiminin problem çözme başarısı, problem kurma becerisi ve matematiğe yönelik görüşlere etkisi. Cukurova University Faculty of Education Journal, 43(2), 217–234.
• Uğurluoğlu, E. (2008). İlköğretim öğrencilerinin matematik ve problem çözmeye ilişkin inançlar ile tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Ulu, M. (2008). Sınıf öğretmeni, sınıf öğretmeni adayı ve 5. sınıf öğrencilerinin dört işlem problemlerini çözmede kullandıkları stratejilerin karşılaştırılması (Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ulu, M., Tertemiz, N., & Peker, M. (2016). Okuduğunu anlama ve problem çözme stratejileri Eğitiminin İlköğretim 5. Sınıf öğrencilerinin rutin olmayan problem çözme başarısına etkisi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(2), 303–340. [CrossRef]
• Van De Walle, J. A., Sarp, K. S., & Bay-Williams, J. M. (2013). İlkokul ve ortaokul matematiği: Gelişimsel yaklaşımla öğretim (S. Durmuş, Çev. Ed.). Nobel Akademi.
• Yaşa, E. (2010). Çalışma yaprakları destekli problem çözme stratejilerinin öğretiminin öğrenci başarısına etkisi (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yavuz, G. (2006). Dokuzuncu sınıf matematik dersinde problem çözme strateji öğretiminin duyuşsal özellikler ve erişiye etkisi (Doktora Tezi). DEÜ Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yazgan, Y., & Bintaş, J. (2005). İlköğretim dördüncü ve beşinci sınıf öğrencilerinin problem çözme stratejilerini kullanabilme düzeyleri: Bir öğretim deneyi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28), 210–218.
• Yeliz, Y. (2015). Sixth graders and non-routine problems: Which strategies are decisive for success? Educational Research and Reviews, 10(13), 1807–1816. [CrossRef]
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, A., Baltacı, S., Kurak, Y., & Güven, B. (2012). Üstün yetenekli ve üstün yetenekli olmayan 8. sınıf öğrencilerinin problem çözme stratejilerini kullanma durumlarının incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(1), 123–143.
• Yılmaz, K. (2021). Öğretmen adaylarının problem çözme süreçlerinin incelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Yılmaz, R. (2019). Sınıf öğretmeni adaylarının problem çözme sürecinde kullandıkları stratejiler: Rutin problem çözme durumları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27(1), 85–94. [CrossRef]
• Yin, R. K. (2009). Case study research: Design and methods (Vol.5). Sage.