2018 Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Beşerî ve Ekonomik Coğrafya Konularının Yeri

Yıl 2018, Cilt: 7 Sayı: 19, 281 - 296, 15.04.2018

Oğuzhan Karadeniz

Öz

Bu araştırmanın amacı 4, 5, 6 ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında beşeri ve ekonomik coğrafyaya ilişkin beceri, öğrenme alanı ve kazanımları
incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yaklaşımına dayalı olarak doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırmada veri kaynağı olarak, 2018 yılında kabul edilen
ilkokul 4. sınıf ve ortaokul 5, 6 ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programları
(MEB 2018) temel alınmıştır. Bu doğrultuda programlarda yer alan kazanım ve
becerilerden Beşeri ve Ekonomik Coğrafya alanları ile (nüfus coğrafyası, yerleşme
coğrafyası, siyasi coğrafya, tarihi coğrafya, tıbbı coğrafya, tarım coğrafyası, ulaşım coğrafyası, sanayi coğrafyası, doğal kaynaklar coğrafyası ve turizm coğrafyası)
ilişkili olanlar tespit edilmiştir. Araştırma sonucunda beşeri ve ekonomik coğrafyaya ilişkin en fazla kazanımın 6. sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programında yer
aldığı belirlenmiştir. 4, 5, 6 ve 7. sınıf Sosyal Bilgiler Öğretim Programlarında yer
alan toplam 131 kazanımdan 65’inin beşeri ve ekonomik coğrafya ile ilişkili olduğu
tespit edilmiştir. Araştırmada ayrıca beşeri ve ekonomik coğrafyaya ilişkin kazanımların en fazla “Üretim Dağıtım ve Tüketim” öğrenme alanında, daha sonra
“Küresel Bağlantılar”, “Kültür ve Miras” ile “İnsanlar, Yerler ve Çevreler” öğrenme
alanında yoğunlaştığı görülmüştür. Ayrıca programda öğrencilere kazandırılması 

hedeflenen 27 beceriden 9’unun Beşeri ve Ekonomik Coğrafya konuları ile doğrudan bağlantılı olduğu tespit edilmiştir.
Anahtar sözcükler: Sosyal Bilgiler, beşeri coğrafya, ekonomik coğrafya, kazanım.
Abstract:
The aim of this study was to examine the skill, learning domain and learning
outcomes related to human and economic geography in the 4th, 5th, 6th, and 7thgrade Social Studies Curriculum. Document analysis, one of the forms of qualitative
research, was used in the study. As a data source, the primary school 5th, 6th and
7th-grade Social Studies Curriculum, accepted in 2018 (MEB 2018), was used. The
learning outcomes and skills involved in the curriculum, related to human and
economic geography fields (population geography, settlement geography, political
geography, historical geography, medical geography, agricultural geography,
transportation geography, industrial geography, natural resources geography and
tourism geography), were identified. As a result of the study, it was determined that
the most learning outcomes related to human and economic geography included
in the 6th grade Social Studies Curriculum. It was determined that 65 out of
the total 131 learning outcomes in the 4th, 5th, 6th and 7th-grade Social Studies
Curriculum were related to human and economic geography. It was also seen that
the learning outcomes related to human and economic geography were mostly
concentrated in the field of “Production, Distribution, and Consumption”, then
“Global Connections”, “Culture and Heritage” and “People, Places, and Circles”. In
addition, it was determined that 9 out of 27 targeted skills were directly related to
the subjects of Humanities and Economic Geography.
Keywords: Social Studies, human geography, economic geography, learning
outcomes

Anahtar Kelimeler

: Sosyal Bilgiler, beşeri coğrafya, ekonomik coğrafya, kazanım

Kaynakça

• AKINOĞLU, Orhan ve BAKIR, Saliha Akarsu, (2003), “İlköğretim Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersinde Coğrafya Konularını Öğrenmeleri İle İlgili Durum Analizi”. Marmara Coğrafya Dergisi, 8, 107-122. ATALAY, İbrahim, (2005), Genel Beşerî ve Ekonomik Coğrafya, İzmir: Meta Basım. BÜYÜKKASAP, Erdoğan, DÜZGÜN, Bahattin ve ERTUĞRUL, Mehmet, (2001), “Lise öğrencilerinin ışık hakkındaki yanlış kavramları”, Milli Eğitim Dergisi, 149. ÇETİN, Turhan, (2011), “Termal Turizm Potansiyeli Açısından Kozaklı (Nevşehir) Kaplıcaları”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6/1: 878-902. DEMİRKAYA, Hilmi, ÇETİN, Turhan ve TOKCAN, Halil, (2004), “İlköğretim Sosyal Bilgiler 4. Sınıf Öğrencilerine Yön Kavramının Öğretiminde Kullanılan Metotlar”, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 3:39-70. DEMİRKAYA, Hilmi, (2009), “Kış Turizmine Bağlı Olarak Gelişen Bir Kırsal Yerleşme Çobanisa Köyü Isparta”, Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 14, 21:79-94. DEMİRKAYA, Hilmi, (2016), “Ortaokul 6 Sınıf Öğrencilerinin Sosyal Bilgiler Dersindeki Bazı CoğrafiKavramları Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları”, International Journal of Fieldeducatıon, 2, 2:38-57. DOĞANAY, Hayati, (2002), Coğrafya Öğretim Yöntemleri, Erzurum. İstanbul: Aktif Yayınevi. DOĞANAY, Hayati, (2011), Türkiye Ekonomik Coğrafyası (5. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. DOĞANAY, Hayati, ÖZDEMİR, Ünal ve ŞAHİN, İbrahim Fevzi, (2018). Genel Beşeri ve Ekonomik Coğrafya, Ankara: Pegem Akademi EKİZ, Durmuş ve AKBAŞ, Yavuz, (2005), “İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin astronomi ile ilgili kavramları anlama düzeyi ve kavram yanılgıları”, Milli Eğitim Dergisi, 165. İBRET, Bilgin Ünal, (2004), “Kastamonu’da Nüfusunun Gelişim, Dağılım Ve Yoğunluk Özellikleri”, Cilt:12 No:1 Kastamonu Eğitim Dergisi, 157-178. KARAKUŞ, Ufuk., PALAZ, Tevfik., KILCAN, Bahadır ve ÇEPNİ, Osman., (2012), “Sosyal Bilgiler Müfredatında Yer Alan Çevre Sorunları Konularının Öğretiminde Karikatür Kullanımı”, Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32 (2), 363-376. KARAKUŞ, Ufuk ve OĞUZ, Sibel., (2013), “Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularında Google Earth Kullanımı ve Öğretmen Görüşleri” Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı:12, 110-125 KOLUKISA, Enver Aydın (2002), “Coğrafya Eğitim Programlarının Temel Bilgiler Ve Terimlerin Verilmesinde Karşılaşılan Bazı Güçlükler Ve Bunlara Yönelik Çözüm Önerileri”. Kastamonu Eğitim Dergisi, 10(2), 359-365. MEMİŞOĞLU, Hatice ve ÖNER, Galip, (2013), “Sosyal Bilgiler Dersinde Öğrenci Ve Öğretmen Görüşlerine Göre Coğrafya Konularının Öğretimi”. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 347-366. MİLES, Matthew B., and Michael A. HUBERMAN, (1994), An Expanded Sourcebook Qualitative Data Analysis. London: Sage Publication. ORUÇ, Şahin ve ULUSOY, Kadir, (2008), “Sosyal Bilgiler Öğretimi Alanında Yapılan Tez Çalışmaları.” Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi S. 26, sayfa 121 -132. ÖRS, Hakan (2007), “İlköğretim Okullarında 6. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularının Program Yönünden İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın. SEVER, Ramazan ve KOÇOĞLU, Erol, (2013), “Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarındaki Coğrafya Konularına İlişkin Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Görüşleri/ Diyarbakır Merkez İlçe Örneği”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:12 Sayı:45, 17-34. SÖZER, Ersan, (1998), Sosyal Bilgiler Kapsamında Sosyal Bilgilerin Yeri ve Önemi, G. Can (Ed.), Sosyal Bilgiler Öğretimi İçinde, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık öğretim Yayınları. ŞAHİN, Cemalettin, (1998), Coğrafya’ya Giriş, Ankara: Gündüz Eğitim Yayıncılık. ŞAHİN, Salih, (2004), “Coğrafya öğretiminde beş temel konu”. XII.Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi. . 6-7. Sınıflar Öğretim Programı Kılavuzu (Taslak Basım). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü. T.C. Millî Eğitim Bakanlığı, (2018), Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). TURAN, İlhan, (2002), “Lise Coğrafya Derslerinde Kavram Ve Terim Öğretimi İle İlgili Sorunlar.” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22 (2), 67-84. YILDIRIM, Ali, ve ŞİMŞEK, Hasan, (2006), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayınevi. ZEYBEK, H. İbrahim, (2006). “Coğrafya”, Ali Sinan Bilgili (Ed.), Sosyal Bilgilerin Temelleri. Ankara: Pegem Yayıncılık.