Speaking the same language: What is the flow rate in traffic engineering?

Yıl 2020, Cilt: 8 Sayı: 2, 79 - 87, 11.09.2020

Kemal Selçuk Öğüt

https://doi.org/10.31451/ejatd.771725

Öz

Aynı Dili Konuşmak: Trafik Mühendisliğinde Akım Oranı Nedir?

Öz

Trafik mühendisliğinde, trafik akımının temel değişkenlerden olan trafik hacmi ile benzer anlamda kullanılan ve İngilizcesi “flow rate” olan terimin Türkçesi zaman içinde “akış değeri”nden hiçbir gerekçe gösterilmeden“akım oranı” olarak değiştirilerek kullanılmaya başlanmıştır. Bu değişiklik, İngilizcesi “flow ratio” olan tamamen farklı bir terimin de, Türkçe karşılığının “akım oranı” olarak kullanılmasından dolayı karışıklık yaratmaktadır. Bu yazıda, “flow rate” teriminin Türkçe’de “akım değeri” ve “akım oranı” şeklinde iki farklı kullanılış şekli tarihsel süreçte verilmekte, gerçek “akım oranı” teriminin İngilizcedeki “flow ratio” terimine karşılık geldiği günümüze kadarki yapılmış çalışmalarda gösterilmekte ve bu iki terimin sözlük anlamları irdelenmektedir. Sonuç olarak “flow rate” teriminin Türkçe karşılığı olarak yalnızca “akım değeri” teriminin kullanılması gerektiği, “akım oranı” teriminin ise yalnızca “flow ratio” teriminin Türkçe karşılığı olması gerektiği belirtilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Trafik hacmi, Akım oranı, Akım değeri

Kaynakça

• Akçelik, R., 1981, Traffic Signals: Capacity and Timing Analysis, Australian Road Reseach Board, Research Report AAR No.123:6
• Akdoğan E., ve Taçgın E., 2002, Zeki Bir Trafik Kontrolü Denemesi: Bir Kavşağın Kontrolü için Geliştirilen Prototip Uzman Sistem, Otomatik Kontrol Türk Milli Komitesi Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı: 658.
• Akgüngör, A., P., 2004, Sinyalize Kavşaklarda Gecikme Tahmininin Matematiksel Modellenmesi I: Farklı Çözümleme Süreleri İçin Zamana Bağlı Yeni Bir Gecikme Modeli, Teknoloji Dergisi, Cilt 7, Sayı 3: 378.
• Akgüngör, A., P., Demirel, A., Doğan, E., Gürbüz, T., 2006, Sağa Dönen Taşıt Trafiğinin Anayol Üzerinde Sebep Olduğu Gecikme ve Yakıt Tüketimi İçin Yeni Bir Model Önerisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10-3: 399.
• Akmaz, M., M., 2012, Konya’nın Önemli Sinyalize Kavşaklarının Bilgisayar Progremı ile İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi: 39.
• Akpınar, M., V., 2017, Örneklerle Karayolu Tasarımı, Birsen Yayınevi: 23.
• Alçelik, N., 2010, Kentiçi Sinyalize Dönel Kavşakların Kapasite Açısından Karşılaştırılması Ümraniye İlçesi Örneğinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi: 115 ve 124.
• Altun, İ., 2003, Sinyalize Kavşaklarda Trafik Akım Etkileşimleri, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi: 24.
• Ayfer, M., Ö., 1977, Trafik Sinyalizasyonu, TC Bayındırlık Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, Yayın No: 226: 84 ve 114
• Başkan, Ö., 2004, İzole Sinyalize Kavşaklardaki Ortalama Taşıt Gecikmelerinin Yapay Sinir Ağları ile Modellenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi: 61-63.
• Başkan, Ö., Ceylan, H., Haldenbilen, S., Ceylan, H., 2007, Kentiçi Yollarda Hız Yoğunluk Kapasite İlişkisi VE Kapasite Kullanım Oranının Belirlenmesi, 5. Kentsel Altyapı Ulusal Sempozyumu, Antakya,: 161.
• Bilge F, 1980, Yol ve Yol Projesi Ders Notları, Sakarya Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi Ders Notları No:15: 91.
• Çakıcı, Z., 2020, Sinyalize Kavşaklar için Optimizasyon Tabanlı Trafik Yönetim Modeli, Pamukkale Üniversitesi: 35.
• Çalışkanelli, S., P., 2006, Yakın Mesafeli Sinyalize Kavşaklarla Kontrolsüz Kavşak Etkileşimi, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi: 42
• Çalışkanelli, S., P., ve Tanyel, S., 2018, Sinyalize Kavşaklarda Doygun Akım Değerinin İrdelenmesi, İmo Teknik Dergi, 8225-8248, Yazı 496: 8225 ve 8228.
• Çelik, F., 1987, Denetimsiz Eşdüzey Kavşak Sisteminin Simülasyonu ve Taşıt Gecikmelerinin Formüle Edilmesi, Doktora Tezi , İstanbul Teknik Üniversitesi: IV.
• Çetin, M., 2015, Sinyalize Kavşaklarda Doygun Akım Oranının Belirlenmesinde Yeni Bir Yaklaşım, Doktora Tezi, Pamukkale Üniversitesi: 2 ve 23.
• Çetinkaya, G., 2008, Işıklı Kavşaklarda Değişik Hesaplama Yöntemlerinin Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi: 12.
• Dağüstü, H., Ş., 2010, Trafik Yönetiminde Kavşak Trafiğinin Kontrolü için Bir Sinyal Zamanlama Modeli, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi: 33.
• Darçın A., 2001, Sinyalli Kavşaklardaki Yaya Geçitlerinde Yaya-Motorlu Taşıt Etkileşiminin Modellenmesi, 5. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul: 163.
• Demiral, A., C., 2019, Antalya İli Muratpaşa İlçesi’nde Sinyalize Kavşak Analizi Örnek Çalışması, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi: 5.
• Doğan, E., 2014, Optimize Edilmiş Bulanık Mantık Yöntemi İle İzole Sinyalize Kavşak Kontrolü, Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi: 24.
• Drew, D., R., & Pinnell, C., 1962, A Study of Peaking Characteristics of Signalized Urban Intersections as Related to Capacity and Design, Traffic Characteristics and Intersection Capacities II. Intersection Capacity, Highway Research Board Bulletin 352, National Academy of Sciences Publication 1047: 1.
• Dündar, S., 2018, İstanbulda'ki Işıklı Kavşaklarda Doygun Akım Değerini Etkileyen Geometrik Değişkenlerin İncelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi: 1.
• Eraslan, O., 2008, Işıklı Kavşaklarda Amerika ve Avustralya Yöntemleri ile Gecikme Analizi ve Örnek Bir Kavşak Çözümü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi: 19.
• Ergün, G., Gün, F., Çalışkan, B., 2007, Link-Kapasite Fonksiyonlarının Geliştirilmesi, İstanbul Metropoliten Planlama ve Kentsel Tasarım Merkezi: 67.
• Erişkin, E., 2019, Sinyalize Kavşaklarda Gecikme Modelleri, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi: 15 ve 49.
• Erol, D., 2018, Kentiçi Işıklı ve Dönel Kavşak Uygulamalarının Performans Kriterlerine Etkisi: Denizli Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi: 29
• Ghasemlou, K., 2012, Otobüslerin Sinyalize Kavşakların Kapasitesine Etkilerinin Modellenmesi, Yüksek Lisnas Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi: 49.
• Gedizlioğlu, E., 1979, Denetimsiz Kavşaklarda Yanyol Sürücülerinin Davranışlarına Göre Pratik Kapasite Saptanması İçin Bir Yöntem, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi: 108.
• Gedizlioğlu, E., ve Akad, M., 1992, Kentiçi Şişeboynu Kesimlerde Kapasite Kullanımı: Boğaziçi Köprüsü Örneği, İstanbul 2. Kentiçi Ulaşım Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul: 324.
• Gerlough D., L, & Capelle, D., G., 1964, An Introduction to Traffic Flow Theory, Highway Research Board, Special Report 79: vii.
• Greenshileds, B., D., 1935, A Study of Traffic Capacity, Proceeding, 14. Annual Meeting Highway Research Board: 448-477.
• Gülgeç, Y., N., 2019, Sinyalize Kavşaklarda Trafik Akım Etkileşimleri ve Bulanık Mantık ile Değerlendirilmesi, Balıkesir Örneği, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi: 27, 40, 50.
• Günay, B. ve Hall, M., G., H., 1996, Trafik Tıkanıklıklarına Çözüm Olarak Elektronik Yol Yönlendirme Sisemlerinin Kullanımı ve İstanbul Boğaz Geçişi Örneği, Birinci Ulusal Ulaşım Sempozyumu: 342.
• Güney, E., 2012, Farklı Hava Koşullarında Trafiik Hız-Akım-Yoğunluk Modelleri, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale Üniversitesi: 16.
• Gür, G., 1981, Tatil ve Gezi Trafiği Bileşeni Yüksek Trafik Akımlarının Deterministik Analizi, Ege Üniversitesi: 12.
• Gürsoy, M. ve Yüksel, H., 2009, Kentiçi Trafik Kazalarının Çevre ve Ulaşım Koşullarına Bağlı Olarak İncelenmesi, İzmir Ulaşım Sempozyumu: 516.
• Haight F., A., 1963, Mathematical Theories of Traffic Flow, Volume 7, Academic Press Inc.: 70.
• Hall, F., L., 2001, Traffic Stream Charactersitics, Revised Traffic Flow Theory A State-of-the-Art Report, Transportation Research Board: 2-5.
• HRB, 1965, Higway Capacity Manual 1965, Highway Research Board, Special Report 87 National Academy of Sciences Publication 1328: 16.
• Karagöz, G., T., 2018, Kent İçi Sinyalize Eşdüzey Kavşaklarda Sinyalizasyon Sisteminin Modellenmesi ile Trafik Akışının İyileştirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi: 22.
• KGM, 1971, İngilizce Türkçe Karayolları Teknik Sözlüğü, Karayolları Genel Müdürlüğü Bayındırlık Bakanlığı: 176.
• KGM, 2003, İngilizce-Türkçe, Karayolları Teknik Sözlüğü, T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü: 199.
• KGM, 2005, Karayolu Tasarım El Kitabı, Karayolları Genel Müdürlüğü: 12.
• Korkmaz, E., 2019, İzole Sinyalize Kavşaklarda Yapay Zeka Teknikleri ile Trafik sinyal Kontrolü ve Optimizasyonu, Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi: 54.
• Köprülü, L., 1991, Bağdat Caddesi’nde Trafik Akımı İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi: 20.
• Kutlu, K., 1964,Trafik Etüdleri, İTÜ Kütüphanesi Sayı 568: 12.
• Kutlu, K., 1967,Trafik Tekniği, İTÜ Kütüphanesi Sayı 680: 149-150.
• Longman-Metro, 1993, İngilizce, Türkçe Sözlük: 1241.
• May, A., D., 1990, Traffic Flow Fundamentals, Prentice Hall Inc.: 54.
• Memiş, K., 2008, Trafik Akışkanlığının Doğrusal Sınıflayıcılar Vasıtasıyla Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi: 8.
• Murat, Y., Ş., 1998, Denizli Şehiriçi Kavşaklarındaki Trafik Akımlarının İncelenmesi, 4. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı I, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Denizli: 127.
• Murat, Y., Ş., 2001, Sabit Zamanlı Sinyalizasyon Sistemlerinin Başarımının Benzetim Programları ile Değerlendirilmesi, 5. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul: 186.
• Murat, Y., Ş., 2006, Sinyalize Kavşaklardaki Taşıt Gecikmelerinin Bulanık Mantık ile Modellenmesi, İMO Teknik Dergi, Yazı 258: 3905.
• Normann, O., K., & Walker, W., P., 1949, Highway Capacity: Practical Applications of Research, Public Roads A Journal of Highway Research, Vol 25, No:10.: 210.
• Normann, O., K., 1962, A Study of Peaking Characteristics of Signalized Urban Intersections as Related to Capacity and Design, Traffic Characteristics and Intersection Capacities II. Intersection Capacity, Highway Research Board Bulletin 352, National Academy of Sciences Publication 1047: 56.
• O’Flaherty, C., A., 1997, Transport Planning and Traffic Engineering, Butterworth-Heinemann Elsevier: 289.
• Oxford, 1977, The Oxford English-Turkish Dictionary: 440-441.
• Öğüt, K., S., 1998, Trafik Akımlarının Spektral Analiz Yöntemi ile Modellenmesi, 4. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı I, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Denizli: 150.
• Öz, L., 2015, İstanbul Kentiçi Çevre Yolu Trafik Verilerinin Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi: 4.
• Özdirim, M., 1972, Türkiye’de Trafik Sinyalizasyonunun Formüle Edilmesi, Doktora Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi: 36.
• Özen, S., 1976, İstanbul Şehiriçi Anayollarında Seyahat Hızını Etkileyen Faktörler ve Seyahat Hızı ile Trafik Miktarı Arasındaki Bağıntı, Diploma Çalışması: 12.
• Öztürk, E., A, 2004, Sinyalize Kavşaklarda Periyot Süresinin Modellenmesi: Ankara Örneği, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi: 95.
• Redhouse, 2005, İngilizce-Türkçe, Türkçe-İngilizce Yeni El Sözlüğü, On Sekizinci Baskı: 367.
• Roess, R., P., Prassas, E., S., & McShane, W., R., 2011, Traffic Engineering Fourth Edition, Pearson Press: 120.
• Rogers, M., 2003, Highway Engineering, Blackwell Publishing: 81.
• Ryan, D., P, 1962, A Study of Peaking Characteristics of Signalized Urban Intersections as Related to Capacity and Design, Traffic Characteristics and Intersection Capacities II. Intersection Capacity, Highway Research Board Bulletin 352, National Academy of Sciences Publication 1047: 102.
• Savran, O., A., 1977, Kent Yol Ağı Tipleri ve Konunun İstanbul Açısından İncelenmesi Bazı Öneriler, Ulaştırma Dalı Diploma Tezi, MMLS: 74.
• Sonuç, T., 1975, Karayolu Tekniği Cilt 1, Sermet Matbaası: 48.
• Şahin, İ., 2001, İstanbul Boğaziçi Köprüsü Bağlantı Yollarında Kapasite Kullanım Düzeyinin Araştırılması, 5. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, İstanbul: 224.
• Şahin, İ., 2004, Uzun Otoyol Kuyruklarının İncelenmesi ve İyileştirme Stratejilerinin Araştırılması, Tübitak Proje No: İÇTAG-I920: 9.
• Tanyel, S., ve Varlıorpak, Ç., 1998, Yeni Tip Dönel Kavşak Uygulama Örnekleri, 4. Ulaştırma Kongresi Bildiriler Kitabı I, TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası, Denizli: 144.
• Tarnoff, P., J., & Parsonson, P., S., 1981, Selecting Traffic Signal Control At Individual Intersections, National Cooperative Highway Reseach Program Report No:233: 26.
• TRB, 1985, Highway Capacity Manual, Special Report 209, Transportation Reseach Board: 9-3.
• TRB, 1994, Highway Capacity Manual, Special Report 209, Transportation Reseach Board, Third Edition: 2-10.
• Tunç, A., 2003, Trafik Mühendisliği ve Uygulamaları, 1. Baskı, Asil Yayın Dağıtım: 372.
• Turan, C., 2019, Sinyalize Dönel Kavşakların Trafik Mikrosimülasyon Yönetimi ile Modellenmesi ve İyileştirilmesi Önerilerinin Analizi, Yüksek Lisnas Tezi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü: 4.
• UDH, 2017, Akıllı Ulaşım Sistemleri Terimleri Sözlüğü, TC, Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, 1. Baskı: 10.
• Umar, F., 1972, Yol İnşaatı Dersleri, İTÜ İnşaat Fakültesi Ders Notları, İstanbul Teknik Üniversitesi, İnşaat Fakültesi Matbaası Sayı: 987: 64.
• Umar, F., ve Yayla, N., 1994, Yol İnşaatı, 4. Baskı, İstanbul Teknik Üniversitesi Rektörlüğü, Sayı 1541: 57.
• Üçer, F., 2000, Balıkesir İlinde Önemli Kavşakların Kapasite Yönünden Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi: 16.
• Ünver, H., 1975, Sinyalize Kavşakların Projelendirilmesinde Kapasite Analizi Tekniği, Yeterlik Çalışması, İstanbul Devlet Mühendislik ve Mimarlık Akademisi İnşaat Bölümü: 21.
• Varlıoprak, Ç., 1987, Yaklaşan Trafik Akımlarının Nümerik Analizi, Türkiye İnşaat Mühendisliği 9. Teknik Kongresi: 353.
• Wagner, F., A., Gerlough, D., L., & Barnes, F., C., 1969, Improved Criteria for Traffic Signal Systems on Urban Arterials, National Cooperative Highway Reseach Program Report No:73: 4.
• Webster, F., V., 1957, Traffic Signal Setting, Road Research Technical Paper No:39, Department of Scientific and Industrial Research London, England: 9.
• Webster, F., V., & Cobbe, B., M., 1966, Traffic Signals, Road Research Laboratory, Road Research Technical Paper No.56: 47.
• Yalgın, C., 1975, Yolların Kapasitesi, Bayındırlık Bakanlığı Karayolları Genel Müdürlüğü, Yayın No 219: 20.
• Yayla, N., 2002, Karayolu Mühendisliği, Birsen Yayınevi: 56.
• Yılmaz, E., 2006, Karayolu Trafik Simülasyonu, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi: 21.
• Yiğit H., İ., 2019, Koordine Sinyalize Kavşaklarda Gecikme Modellemesi:Ulus Bulvarı Örneği, Denizli, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi: 26.
• Yiğit, R., N., 2019, Kısa Zamanlı Trafik Tahmini ile Devre Süresi Optimizasyonu ve Gecikme Analizi, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi: 33-34.
• Zaferi, C., 1975, İstanbul Çevre Yolu Haliç Köprüsü Trafiği, Bitirme Ödevi, İstanbul Teknik Üniversitesi Yollar ve Trafik Kürsüsü: 3.