Okul Müdürlerinin Stratejik Liderliği Ölçeğinin Geliştirilmesi, Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Year 2023, Volume: 8 Issue: 2, 102 - 116, 25.10.2023

Ali Korkut , Necdet Konan

Abstract

Eğitim örgütleri, toplumsal yaşamda ve teknolojik ilerlemelerde ortaya çıkan gelişmelerden kaçınılmaz biçimde etkilenmektedir. Okul müdürlerinin değişimlere ve gelişmelere yönelik stratejiler geliştirebilmeleri önemlidir. Bu araştırmanın amacı Okul Müdürlerinin Stratejik Liderliği Ölçeğinin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik analizlerinin yapılmasıdır. Bu amaçla ilgili alanyazın taranmış, kuramsal bilgilerden ve bulunan ölçeklerden yararlanılarak madde havuzu oluşturulmuştur. Taslak ölçme aracı içerik geçerliği için uzman görüşlerine sunulmuş; uzmanlardan alınan geribildirimlere göre gerekli düzenlemeler yapılarak 28 maddelik denemelik ölçme formu düzenlenmiştir. Araştırmanın iki çalışma grubu bulunmaktadır. İlk çalışma grubunda Türkiye’nin farklı bölgelerinde görevli 478 öğretmen, ikinci çalışma grubunda ise yalnızca Diyarbakır merkez ilçelerinde görevli 264 öğretmen bulunmaktadır. Ölçeğin yapı geçerliği Açımlayıcı Faktör Analizi ve Doğrulayıcı Faktör Analizi ile belirlenmiştir. AFA ilk çalışma grubundan elde edilen veriler, DFA ise ikinci çalışma grubundan elde edilen veriler üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, Okul Müdürlerinin Stratejik Liderliği Ölçeğinin 20 madde ve iki faktörlü yapıdan oluşan formunun geçerliğine ve güvenirliğine ilişkin kanıtlar elde edilmiştir.

Keywords

stratejik liderlik, stratejik liderlik ölçeği, okul müdürü

School Principals' Strategic Leadership Scale: Development, Validity and Reliability Analysis

Abstract

Educational organizations are inevitably influenced by the developments and technological advances occurring in social life. It is important for school principals to develop strategies for these change and developments. The purpose of this research is to develop “School Principals' Strategic Leadership Scale” and analyze its validity and reliability. For this purpose, related literature was reviewed and an item pool was constituted utilizing the theoretical knowledge and similar scales found. The draft measurement instrument was submitted to experts for its content validity and a 28-item test form was arranged considering the feedback received from the experts. This research has two study groups. The first study group includes 478 teachers working in schools in different regions of Turkey and the second group is comprised of 264 teachers working in schools only in the central districts of Diyarbakır. The construct validity of the scale was tested using Exploratory Factor Analysis (EFA) and Confirmatory Factor Analysis (CFA). EFA was performed using the data obtained from the first working group while CFA was performed on the data obtained from the second group. As results of the analyses, it was obtained evidences about the validity and reliability of School Principals' Strategic Leadership Scale, a 20-item and two-factorial structure form.

Keywords

Strategic leadership, strategic leadership scale, school principals

References

• Akgemci, T. (2008). 21. yüzyılda liderlik kavramı ve iş dünyasına yansımaları. Sunu metni. http://www.kso.org.tr internet adresinden 18 Mart 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Altınkurt, Y. (2007). Eğitim örgütlerinde stratejik liderlik ve okul müdürlerinin stratejik li¬derlik uygulamaları. Yayınlanmamış doktora tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimle¬ri Enstitüsü, Eskişehir.
• Altınkurt, Y. (2010). Milli Eğitim Müdürlüğü çalışanları ve okul yöneticilerinin stratejik planlamaya ilişkin tutumları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (4), 1927 – 1968. https://www.edam.com.tr/ internet adresinden 12 Haziran 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Altınkurt, Y. ve Bali, A. (2009). Stratejik planlama çalışmaları çerçevesinde Milli Eğitim Müdürlüğü çalışanlarının ve Milli Eğitim Müdürlüğünden hizmet alanların kuruma ilişkin görüşlerinin belirlenmesi (Kütahya İli). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 323-332.
• http://birimler.dpu.edu.tr/app/views/panel/ckfinder/userfiles/ 17/files/DERG_/25/323-332.pdf internet adresinden 20 Mayıs 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Altınkurt, Y. ve Yılmaz, K. (2010). Stratejik yönetim ve stratejik liderlik. H. B. Mem¬duhoğlu ve K. Yılmaz (Ed.), Yönetimde yeni yaklaşımlar içinde (s. 125 – 140), Ankara: Pe¬gem Akademi.
• Aydın, M. K. (2012). Kamu ve özel ilköğretim okulu müdürlerinin stratejik liderlik özellikleri ile kurumlarının örgütsel öğrenme düzeyleri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Baloğlu, N., Karadağ, E. ve Karaman, H. (2008). Stratejik planlama tutum ölçeği: Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 8 (2), 429 – 437. https://www.edam.com.tr/ internet adresinden 10 Haziran 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Başaran, İ. E. (1996). Eğitim yönetimi. Ankara: Yargıcı Matbaası.
• Boal, K., & Hooijberg, R. (2000). Strategic leadership research: Moving on. Leadership Quarterly, 11 (4), 515 – 549. DOI: 10.1016/S1048-9843(00)00057-6
• Carter, S. M. & Greer C. R. (2013). Strategic leadership: Values, styles, and organizational performance. Journal of Leadership & Organizational Studies 20 (4), 375 – 393. DOI: 10.1177/1548051812471724 Çetin, C. (2009). Liderlik stilleri, değişim yönetimi ve ekip çalışması. İstanbul: İTO Yayınları.
• Çoban, Ö. (2016). Millî Eğitim Bakanlığı Merkez Teşkilatı yöneticilerinin örgütsel değişimi yönetme yeterlikleri ile stratejik liderlik davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış doktora tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Çokluk, Ö.; Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve Lisrel uygulamalı. Ankara: Pegem Yayınları.
• Duursema, H. (2013). Strategic leadership: Moving beyond the leader-follower dyad. Unpublished doctoral dissertation, Erasmus University, Rotterdam, The Netherlands.
• Emiroğlu, Ç. (2015). Perceptions of top managers related to strategic leadership: A research on private ports in Turkey [Türkiye'deki özel limanların üst düzey yöneticilerinin stratejik liderlik algıları üzerine bir araştırma]. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Eren, E. (1998). Stratejik yönetim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları.
• Ergen, T. (2011). Stratejik liderlik ve takım çalışmasındaki rolü – Erzurum ili 112 Acil Sağlık Hizmetlerinde bir uygulama. Yayımlamamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Etymonline (15 Ocak 2014). Strategy, Online Etymology Dictionary. http://www.etymonline.com/index.php internet adresinden 15 Ocak 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Gümüşeli, A. İ. (2006). Okul müdürleri için geliştirilen liderlik standartları ve bu standartlarla ilgili Türk eğitimcilerinin görüşleri. http://www.agumuseli.com internet adresinden 10 Mart 2016 tarihinde edinilmiştir.
• Hitt, M.A.; Ireland, R.D. & Hoskisson, R. E. (2001). Strategic management: Competitiveness and globalization (8th ed.), Cincinnati, Ohio: Thomson/South Western.
• Johnson, G.; Scholes, K & Whittington, R. (2005). Exploring corporate strategy. Spain: Pearson Education Limited.
• Kılınçkaya, B. (2013). İl milli eğitim müdürlerinin stratejik liderlik özellikleri araştırması. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Küçüksüleymanoğlu, R. (2008). Stratejik planlama süreci. Kastamonu Eğitim Dergisi, 16(2), 403 – 412. http://fbemoodle.emu.edu.tr/ internet adresinden 24 Mart 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Lear, L. W. (2012). The relationship between strategic leadership and strategic alignment in high-performing companies in South Africa. Unpublished dissertation, University of South Africa.
• Nunnally, J. C, & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory. New York: Mc Graw-Hall Inc.
• Onaç, Ü. (2013). MEB'e bağlı ortaöğretim kurumlarında TKY ve stratejik liderlik: İzmir ili Menderes ilçesi örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Okan Üniversitesi, İstanbul.
• Önder, H. C. (2014). Üniversite yöneticilerinin stratejik liderlik davranışlarına ilişkin akademisyen algıları (AİBÜ örneği). Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Öntürkler, Y. (2014). Okul yöneticilerinin stratejik liderlik özelliklerinin araştırılması: Gölbaşı örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Türk Hava Kurumu Üniversitesi, Ankara.
• Özabacı, N. (2011). İlişki Niteliği Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Eğitim ve Bilim, 36(162). http://egitimvebilim.ted.org.tr/ internet adresinden 19 Mart 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Phipps, K. A. (2012). Spirituality and strategic leadership: The influence of spiritual beliefs on strategic decision making. Journal of Business Ethics 106, 177–189. DOI: 10.1007/s10551-011-0988-5
• Pisapia, J. (2009). The strategic leader: New tactics for a globalizing world. Charlotte, NC: IAP, Information Age Publishing.
• Pisapia, J., Reyes-Guerra, D., & Coukos-Semmel, E. (2005). Developing the leader’s strategic mindset: Establishing the measures. Leadership Review, 5 (1), 41-67. https://www.researchgate.net/ internet adresinden 18 Mart 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Rowe, W. G. (2001). Creating wealth in organizations: The role of strategic leadership. Academy of Management Executive, 15(1), 81-94. http://www.jstor.org/stable/4165712 internet adresinden 19 Mart 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., and Müler, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive Goodness-Of-Fit. Measures of Psychological Research Online, 8 (2), 23-74. http://www.dgps.de/fachgruppen/methoden/mpr-online/ internet adresinden 21 Şubat 2016 tarihinde edinilmiştir.
• Sert, Ş. (2015). Stratejik liderlik - Çağ ve Nema Öğretim İşletmeleri Genel Müdürlüğü stratejik liderlik uygulamaları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi, İstanbul.
• Sosik, J. J.; Jung, D. I.; Berson, Y.; Dionne, S. D. & Jaussi, K. S. (2005). Making all the right connections: The Strategic Leadership of top executives in high-tech organizations. Organizational Dynamics. 34(1), 47-61. DOI: 10.1016/j.orgdyn.2004.11.003
• Sütçü, O. (2008). Stratejik liderlik. Yüksek lisans projesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kahramanmaraş.
• Şişik, Ş. K. (2015). Öğretmen perspektifinden okul müdürlerinin stratejik liderlik davranışlarının değerlendirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Turan, B. (2014). Yöneticilerin çevresel belirsizlik algısının stratejik liderlik davranışı üzerindeki rolü: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi yöneticileri üzerinde bir uygulama. Yayımlanmamış doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Ülker, M. (2009). Okul yöneticilerinin stratejik liderlik özelliklerine ilişkin öğretmen algıları. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Williams, H., & Johnson, T. (2013). Strategic leadership in schools. Education,133(3), 350-355. http://web3.apiu.edu/ internet adresinden 14 Mart 2014 tarihinde edinilmiştir.
• Yavaşgel, E. (2002). Çağdaş yönetimlerde stratejik liderlik vizyonunun ilk koşulu; gelecekle uyumlu olmak/değişimi yönetebilmek. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 15, 377 – 392. http://www.journals.istanbul.edu.tr/iuifd/article/view/1019012811 internet adresinden 14 Mart 2014 tarihinde edinilmiştir.