Balances in Türkiye-Russia Energy Relations from the Perspective of Interdependence: TANAP and TurkStream

Year 2024, Volume: 9 Issue: 1, 31 - 47, 31.05.2024

Kerim Eray Söylemez , Leman Erdal

Abstract

Türkiye has a foreign-dependent structure in terms of energy because it cannot meet its energy needs from domestic resources. Natural gas has become a determining factor in Türkiye’s economic and political decisions while meeting Türkiye’s energy needs due to its use in many areas. Russia, a country rich in energy resources, is an important actor in meeting Türkiye’s natural gas needs. Although Russia ranks first in the distribution of natural gas imported by Türkiye according to source countries, the fact that the Russian economy is based on the income obtained from oil and natural gas exports creates a mutual dependency in bilateral relations. While Russia aims to continue transferring natural gas to Europe, which is one of the most important natural gas markets, on the other hand, Türkiye aims to reach the status of a central country (hub) in energy, thanks to its geopolitical location. Ensuring energy security, one of the current security issues has become more prominent after political and military crises for countries that both produce and consume energy resources. Each project that is put into operation in energy trade can change the balance in the international arena. In this article, it is emphasized that Türkiye and Russia are important actors in natural gas trade for each other; the effects of TANAP and TurkStream projects and the Ukraine-Russia War on the interdependence relationship between the two countries were examined. In the study, after explaining the concepts of energy security and interdependence, the energy profiles and policies of the two countries were examined. Then, the development and results of the two projects that form the basis of the study will be discussed. In the general evaluation made at the end of the study, it was concluded that TANAP’s provision of alternative natural gas resources to Türkiye and Europe provides strength to Türkiye in the interdependence with Russia, and the diplomatic contacts between Türkiye and Russia after the Ukraine-Russia War brought Türkiye closer to its goal of becoming a hub.

Keywords

Energy Security, Interdependency, Türkiye-Russia Relations, TANAP, TurkStream

Supporting Institution

This study was presented by me at the ECLSS Antalya Conference on October 21, 2023.

Karşılıklı Bağımlılık Perspektifinden Türkiye-Rusya Enerji İlişkilerinde Dengeler: TANAP ve TürkAkım

Abstract

Türkiye, enerji ihtiyacını yerli kaynaklar tarafından karşılayamaması nedeniyle enerjide dışa bağımlı yapıya sahiptir. Doğal gaz, birçok farklı alanda kullanımı nedeniyle Türkiye’nin enerji ihtiyacını karşılarken, ekonomik ve siyasi kararlarını da belirleyici bir unsur haline gelmiştir. Enerji kaynakları bakımından zengin bir ülke olan Rusya, Türkiye’nin doğal gaz ihtiyacını karşılamada önemli bir aktördür. Türkiye’nin ithal ettiği doğal gazın kaynak ülkelere göre dağılımında, Rusya birinci sırada yer almasına karşın Rusya ekonomisinin petrol ve doğal gaz ihracatından elde edilen gelire dayanması, ikili ilişkilerde karşılıklı bir bağımlılık yaratmaktadır. Rusya, en önemli doğal gaz pazarlarından Avrupa’ya sevkiyat gerçekleştirmeyi sürdürmeyi amaçlarken; Türkiye, jeopolitik konumu sayesinde, enerjide merkez ülke (hub) statüsüne erişmeyi amaçlamaktadır. Güncel güvenlik konularından biri olan enerji güvenliğinin sağlanması, enerji kaynaklarını hem üreten hem de tüketen ülkeler açısından siyasi ve askeri krizler sonrası daha da ön plana çıkmıştır. Enerji ticareti konusunda faaliyete geçen her bir proje, uluslararası arenadaki dengeleri değiştirebilmektedir. Bu makalede, Türkiye ile Rusya’nın doğal gaz ticaretinde birbirleri açısından önemli aktörler olduğuna vurgu yapılarak; TANAP ve TürkAkım projelerinin ve Ukrayna-Rusya Savaşı’nın, iki ülke arasındaki karşılıklı bağımlılık ilişkisine olan etkileri incelenmiştir. Çalışmada öncelikle enerji güvenliği ve karşılıklı bağımlılık kavramları açıklandıktan sonra, iki ülkenin enerji profilleri ve politikaları incelenmiştir. Ardından, çalışmanın temeli oluşturan iki projenin gelişimi ve sonuçları ele alınacaktır. Çalışma sonunda yapılan genel değerlendirmede, TANAP’ın Türkiye ve Avrupa’ya alternatif doğal gaz kaynağı sağlamasının Türkiye’ye güç sağladığı ve Ukrayna-Rusya Savaşı ardından Türkiye ile Rusya arasında gerçekleşen diplomatik temasların, Türkiye’yi "hub" olma hedefine daha da yaklaştırdığı sonucuna varılmıştır.

Keywords

Enerji Güvenliği, Karşılıklı Bağımlılık, Türkiye-Rusya İlişkileri, TANAP, TürkAkım

Supporting Institution

Bu çalışma, 21 Ekim 2023 tarihinde ECLSS Antalya Konferansı'nda sunumu tarafımca gerçekleştirilmiştir.

References

• Abbasigil, S. (2017). Son Dönemde Gelişen Türk-Rus İlişkilerinin Enerji Perspektifinden Analizi. Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, 4(2), 50-83. DOI:10.16954/yalovabaccd.289277.
• Arı, T. (2013). Uluslararası İlişkiler Teorileri Çatışma, Hegemonya ve İş Birliği, 8b., Bursa: MKM Yayıncılık.
• BBC. (2022, Ekim 13). Putin: Gaz tedarikinde en güvenilir güzergâh olan Türkiye'de büyük bir ikmal merkezi kurabiliriz. BBC News Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/articles/cld5ep391reo adresinden erişildi.
• BP. (2022). BP Statistical Review of World Energy. British Petroleum. https://www.bp.com/content/dam/bp/business-sites/en/global/corporate/pdfs/energy-economics/statistical-review/bp-stats-review-2022-full-report.pdf adresinden erişildi.
• EPDK. (2018). Doğal Gaz Piyasası 2017 Yılı Sektör Raporu. Ankara: T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Strateji Geliştirme Dairesi. https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-94/yillik-sektor-raporu adresinden erişildi.
• EPDK. (2023). Doğal Gaz Piyasası 2022 Yılı Sektör Raporu. Ankara: T.C. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı. https://www.epdk.gov.tr/Detay/Icerik/3-0-94/yillik-sektor-raporu adresinden alındı.
• IEA. (2022). “Energy Fact Sheet: Why does Russian oil and gas matter?” https://www.iea.org/articles/energy-fact-sheet-why-does-russian-oil-and-gas-matter adresinden erişildi.
• Erdal, L. ve Karakaya, E. (2012). Enerji Arz Güvenliğini Etkileyen Ekonomik, Siyasal ve Coğrafi Faktörler. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 107-136. http://hdl.handle.net/11452/18567 adresinden erişildi.
• Erkal, H. Y. (2018). Enerji Güvenliğine Yönelik Tehditler ve Enerji Güvenliği Politikalarındaki Değişim. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2 (2), 63-78.
• Göksedef, E. (2021, Aralık 30). “Doğal gaz sıkıntısı 2022’de elektrik kesintilerine yol açar mı?”. BBC News Türkçe: https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-59821370 adresinden erişildi.
• Griffiths, M., Roach, S. C., ve Salamon, S. (2011). Uluslararası İlişkilerde Temel Düşünürler ve Teoriler, Çev. Cesran, İstanbul: Nobel Yayınevi.
• Güneş, M. ve Arslan, T. (2018). Enerji Bağımlılığında Avrupa Birliği, Rusya, Türkiye Üçgeni ve Doğu Akdeniz Alanı. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 4 (7), 32-60. https://dergipark.org.tr/en/pub/ijhe/issue/36883/408129 adresinden erişildi.
• Gürkaynak, M. ve Yalçıner, S. (2009). Uluslararası Politikada Karşılıklı Bağımlılık ve Küreselleşme Üzerine Bir İnceleme. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 6 (23), 73-92. http://www.jstor.org/stable/43926453 adresinden erişildi.
• Kakışım, C. (2020). Türkiye'nin Bölgesel Doğal Gaz Merkezine Dönüşebilme Potansiyeli. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(24), 255-280. https://dergipark.org.tr/tr/pub/avrasyad/issue/57921/831626 adresinden erişildi.
• Kardaş, Ş. (2012). Turkey-Russia Energy Relations: The Limits of Forging Cooperation Through Economic Interdependence. International Journal, 67(1), 88-90. DOI: 10.1177/002070201206700107.
• Keohane, R. O. ve Nye, J. S. (2015). Güç ve Karşılıklı Bağımlılığı Yeniden Ele Almak. Uluslararası İlişkiler Dergisi, Özel Sayı: Uluslararası İlişkilerde Kuramsal Okumalar, 79-104. DOI: 10.33458/uidergisi.463029.
• Keohane, R. O. ve Nye J. S. (2012). Power and Interdependence (4th ed.). Longman.
• Kılıç, Z. B. (2022, Ocak 7). “TürkAkım üzerinden 2 yılda Türkiye ve Avrupa’ya 34,8 milyar metreküp gaz taşındı”. Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/turkakim-uzerinden-2-yilda-turkiye-ve-avrupaya-34-8-milyar-metrekup-gaz-tasindi/2467928 adresinden erişildi.
• Nye, J. S., ve Welch, D. A. (2011). Küresel Çatışmayı ve İş Birliğini Anlamak. (R. Akman, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Oktav, O. Z. (2022). Ukrayna Savaşı’nın Türkiye-Rusya İlişkilerine Olası Etkileri. Bilge Strateji, 13(23), 18-23. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bs/issue/69549/1111595 adresinden erişildi.
• Sağlam, M. (2014). Gazprom’un Rusyası: Rusya’da Devletin Dönüşümü. Ankara: Siyasal Kitabevi. Sarıkaya, Y. ve Öztopal, M. K. (2022). Türkiye’nin Enerji Öbeği Olma Stratejisinin Doğal Gaz Sektörü Bakımından Değerlendirilmesi. Karadeniz Araştırmaları Dergisi, 19 (76), 1025-1041. DOI: 10.56694/karadearas.1220624.
• Sevim, C. (2012), Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 7(26), 4378-4391. DOI: 10.19168/jyu.90260.
• Sherr, J. (2010). The Russia–EU Energy Relationship: Getting It Right. The International Spectator, 45(2), 55-58. DOI: 10.1080/03932721003790720.
• Southern Gas Corridor. (2023). “What Is Southern Gas Corrıdor?”. https://www.sgc.az/en adresinden erişildi. Statista. (2023, Eylül 27). “Share of extra-EU natural gas import value from Russia from 2010 to 2nd quarter 2022”. https://www.statista.com/statistics/1021735/share-russian-gas-imports-eu/ adresinden erişildi.
• Statista. (2023, Nisan 3). “Distribution of Pipeline Natural Gas Export Volume From Russia in 2021”. https://www.statista.com/statistics/305394/russian-natural-gas-exports-by-destination/ adresinden erişildi.
• Şeker, A. U. (2023, Mart 30). “AB, Rusya’yı yaptırımlarla yıpratmaya çalışıyor”, Anadolu Ajansı: https://www.aa.com.tr/tr/dunya/ab-rusyayi-yaptirimlarla-yipratmaya-calisiyor/2828676 adresinden erişildi.
• TPAO. (2022). Ham Petrol ve Doğal Gaz Sektör Raporu. Türkiye Petrolleri A.O. https://www.tpao.gov.tr/raporlar-1 adresinden erişildi.
• Ultan, M. Ö. ve Saygın, D. (2022). Avrupa Birliği-Rusya Enerji İlişkilerinde Azerbaycan Alternatifi. Bilig, (101), 87-114. DOI: 10.12995/bilig.10104.
• Üstün, Ç. (2022, Aralık 6). “Rusya-Ukrayna Savaşı’nın Türk Dış Politikasına Etkisi”. Panorama: https://www.uikpanorama.com/blog/2022/12/06/cu-3/ adresinden erişildi.