Türk ve Amerikalı Ortaokul Öğrencilerinin Umut ve Yaşam Doyum Düzeylerinin Karşılaştırılması

Year 2018, Volume: 18 Issue: 74, 99 - 122, 20.03.2018

Hulya Sahın Baltacı

Abstract

Problem Durumu: İnsanlık tarihi boyunca pek çok savaş, hastalık ve doğal afetlere rağmen, insanoğlunun yaşama tutunma ve hayatta kalma çabası galip gelmiştir. Elbette insanı bu kadar güçlü yapan pek çok kişilik özelliği vardır. Yaşam güçlükleri karşısında, bireye mücadele gücü veren, mücadeleyi anlamlı kılan en önemli güç umuttur. Umut, hedefi elde etmeyi isteme ve hedefi elde edebilmek için kendisinde güç hissetme (agency) ve hedefi elde edebilmek için yollar bulabilme becerisi (Pathways) olmak üzere iki boyutlu tanımlanmıştır. Umut hedefe ulaşmada bütün pratik yollar tükendiğinde yaşanan bir duygu olmakla birlikte sadece karanlık zamanlarda hissedilen pasif bir duygu değildir. Umut, bireyleri olumsuz yaşam olaylarına karşı koruyan önemli bir psikolojik güçtür. Bu güç bireylerin, her tür yaşam

Hulya SAHIN BALTACI / Eurasian Journal of Educational Research 74 (2018) 99-122 119

zorluğuna karşın amaçlar belirleyerek, parlak bir geleceğin onları beklediği inancıyla yaşamda kararlılıkla ilerlemelerini sağlamaktadır. Bireylerin bir hedef belirleyip, bu hedefe ulaşmak için planlı biçimde davranmasını sağlayan umut, yaşam doyumunu ile ilişkilidir. Yaşam doyumu, kişinin yaşamının bütününe ya da özel alanlarına (aile hayatı, okul deneyimleri vb.) dair sahip olduğu olumlu, öznel değerlendirmeler olarak tanımlanmaktadır. Çocuk ve ergenlerdeki yaşam doyumunun kültürel ve sosyal faktörlerle ilişkili olduğu, ancak bu konuda yapılan çalışmaların sayıca az olduğunu belirtilmektedir. Ergenlerin duygusal yaşantıları, önyargıları ve sosyal cazibeleri üzerinde, okul çağındaki akran ilişkileri ve bu ilişkilerde akranlar tarafından kabul edilme, aile ve çevreyle ilişkiler yaşam doyumu üzerinde önemli bir belirleyici olmaktadır. Umut ve Yaşam doyumu kültürel ögelerden etkilenmektedir. Bununla birlikte kültürel farklılıkları ortaya koymaya yönelik araştırmalar oldukça sınırlıdır.

Araştırmanın Amacı: Bu araştırmanın temel amacı, Türk ve Amerikalı ortaokul öğrencilerinin yaşam doyumu ve umut düzeylerinin farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymaktır. Ayrıca, cinsiyet, sosyo-ekonomik düzey ve ana-baba tutumlarına göre Türk ve Amerikalı öğrencilerde umut ve yaşam doyumunu incelemek amaçlanmıştır.

Araştırmanın Yöntemi: Bu araştırmada Türk ve Amerikalı ortaokul öğrencilerinin yaşam doyumu ve umut düzeylerinin farklılık gösterip göstermediğini ortaya koymak amacıyla betimsel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Araştırmaya 336 Türk ve 354 Amerikalı Ortaokul öğrencisi katılmıştır. Türk öğrencilerin 185’i (% 55.1) kız, 151’i (% 44.9) erkektir ve yaşları 12 ile 14 (M = 12.76, SD = .87) arasında değişmektedir. Amerikalı öğrencilerin 185’i (% 52,3) kız, 169’u (% 47,7) erkektir ve yaşları 12 ve 14 (M = 13,29, SD =.78) arasında değişmektedir. Türk öğrenciler; Türkiye’nin güneyinde yer alan bir ilin merkezindeki yedi farklı ortaokulda öğrenim gören gönüllü öğrencilerden oluşmaktadır. Amerikalı öğrencilerden oluşan diğer çalışma grubu, Kaliforniya Berkeley Üniversitesinin öğrencilere yönelik düzenlediği yaz okuluna devam eden gönüllü öğrencilerden oluşmaktadır. Araştırmada 8-16 yaş aralığındaki çocuk ve ergenler için geliştirilen Çocuklar İçin Umut Ölçeği ve Çocuk Ergenler için Kısaltılmış-Çok Boyutlu Yaşam Doyumu ölçeğinin İngilizce ve Türkçe formları kullanılmıştır.

Çocuklar için Umut Ölçeği İngilizce Formu; Toplam altı maddeden oluşan ölçeğin yapı geçerliği doğrulayıcı faktör analizi ile test edilmiş ve 2 faktörlü (amaca güdülenme ve amaca ulaşma yolları) yapı doğrulanmıştır. Ölçeğin test tekrar test güvenirlik katsayısı .73 olarak bulunmuştur. Cronbach Alpha katsayısı ise .83 olarak hesaplanmıştır. Madde toplam korelasyon katsayıları ise .51 ve .69 arasında değişmektedir. Bu araştırma için hesaplanan Cronbach Alpha katsayısı .80’dir.

Çocuklar İçin Umut Ölçeği Türkçe Formu (ÇUÖ); Ölçeğin yapı geçerliğine ilişkin bulgular, orijinal çalışmadaki iki faktörlü yapıyı destekler niteliktedir. Faktör analizi sonucunda orijinal faktör yapısıyla uyumlu 2 faktör (amaca güdülenme ve amaca ulaşma yolları) elde edilmiştir. Amaca güdülenme boyutu varyansın yaklaşık olarak %44’ünü açıklarken, amaca ulaşma yolları boyutu varyansın %14’ünü açıklamıştır. İki faktörlü yapı toplam varyansın yaklaşık %58’ini açıklamıştır. ÇUÖ puanları ile Rosenberg Benlik Saygısı Ölçeği puanları arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki

120 Hulya SAHIN BALTACI / Eurasian Journal of Educational Research 74 (2018) 99-122

bulunmuştur. ÇUÖ’nün tüm ölçek için Cronbach alfa iç-tutarlık katsayısı .74 olarak bulunurken, test-tekrar test korelasyon katsayısı .57’dir. Bu araştırma için hesaplanan Cronbach Alpha katsayısı ise.78’dir.

Kısaltılmış-Çok Boyutlu Yaşam Doyumu İngilizce Formu (BMSLSS); ölçek her bir madde yaşam doyumunun (aile, okul, arkadaş, kendi ve çevre) beş farklı boyutunu ölçen beş maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin Cronbach alfa iç-tutarlık katsayısı .85’dir. Açıklayıcı faktör analizine göre, tüm maddeler varyansın % 50’sini açıklamaktadır ve madde yükleri .65 ile .73 arasında değişmektedir. Bu araştırmada hesaplanan Cronbach Alpha katsayısı .82’dir.

Kısaltılmış-Çok Boyutlu Yaşam Doyumu Türkçe Formu; Ölçeğin test-tekrar test güvenirlik katsayısı.83, Cronbach Alpha katsayısı ise.89’dur. Madde toplam korelasyon katsayıları .64 - .78 arasında değişmektedir. Açıklayıcı faktör analizine göre, tüm maddeler varyansın % 48’ini açıklamaktadır ve madde yükleri .49 ile .82 arasında değişmektedir. Bu araştırmada hesaplanan Cronbach Alpha katsayısı .81’dir.

Araştırmanın Bulguları: Araştırmada, Türk ve Amerikalı ortaokul öğrencilerinin yaşam doyum düzeyleri arasında Türk öğrenciler lehine anlamlı bir fark bulunmuşken, umut düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır. Bir diğer bulguya göre, Türk öğrencilerin sosyo-ekonomik düzeylerine göre umut düzeyleri arasında anlamlı bir fark bulunmuştur. Farkın kaynağını bulmak için yapılan Bonferroni testine göre üst sosyo-ekonomik düzeydeki öğrencilerin umut düzeyleri puanları alt sosyoekonomik düzeydeki öğrencilerin puanlarından anlamlı olarak daha yüksektir. Amerikalı öğrencilerde; anne-baba tutumu hem umut hem de yaşam doyumu puanlarında anlamlı farklılığa yol açmıştır. Aynı şekilde ana-baba tutumu* SED etkileşimi hem umut hem de yaşam doyumu puanlarında anlamlı farklılığa yol açmıştır. Bonferroni testi sonuçlarına göre, demokratik anne-baba tutumuna sahip öğrencilerin umut ve yaşam doyumu puanları otoriter ve koruyucu ana-baba tutumuna sahip öğrencilerin puanlarından anlamlı olarak daha yüksektir.

Araştırmanın Sonuçları ve Öneriler: Araştırmada, Türk ve Amerikalı öğrencilerin umut düzeyleri arasında fark bulunmazken, Türk öğrencilerin yaşam doyumlarının Amerikalı öğrencilerden daha yüksek olduğu bulunmuştur. Umut düzeyleri arasında fark çıkmaması ergenlik sorunlarının evrensel olması ve hangi kültürde olursa olsun, akademik başarının önemsendiği, akademik yaşamın yoğun olduğu bir dönemde olmaları ile açıklanabilir. Umut düzeyi ile fiziksel iyilik hali arasında pozitif ilişki vardır. Ergenlik döneminde hangi kültürde olursa olsun hızlı bedensel değişim, gelişim ve değişime uyum sağlamak gelişim görevidir. Türk ve Amerikalı öğrenciler, ön-ergenlik dönemindedirler. Her iki gruptaki öğrenciler de bu dönemdeki bedensel, psikolojik ve akademik sorunları yaşamaktadırlar. Umut ile akademik başarı/kaygı arasındaki ilişkiyi ortaya koyan araştırmalar elde edilen sonucu destekler niteliktedir. Bu nedenlerle, Türk ve Amerikalı öğrencilerin umut düzeyleri benzerlik göstermiş olabilir. Türk öğrencilerin yaşam doyumu düzeylerinin Amerikalı öğrencilerden yüksek çıkması kültürel ve çevresel faktörlerle açıklanabilir. Ergenlik içinde yaşam doyumu; beden imgesi ve pozitif benlik algısı değerlendirmeleri gibi kişisel olduğu kadar çevresel faktörlerden de etkilenir. Bu çevresel faktörler kültürden kültüre

Hulya SAHIN BALTACI / Eurasian Journal of Educational Research 74 (2018) 99-122 121

değişir. Literatürde, yakın ilişkilerin ve kültürün yaşam doyumunu açıklamada daha fazla etkiye sahip olduğunu belirtilmektedir. Aile ve çevreyle ilişkiler bireyin yaşam doyumunu etkileyebilmektedir Toplulukçu toplumlarda kişilerarası ilişkiler daha yakın ve destekleyicidir. Bu nedenle Türk öğrencilerin yaşam doyumları Amerikalı öğrencilerin yaşam doyumlarından daha yüksek çıkmış olabilir. Umut düzeyinin Türk ve Amerikalı ergenlerde farklılaşmaması, ergenlik dönemi özelliklerinin kültürel etkilerden daha baskın olduğu şeklinde yorumlanabilir. Son olarak, araştırma bulgularından yola çıkarak, ergenlerin umut düzeylerini artırmaya yönelik kültürden bağımsız temel ve ikincil önleme çalışmaları planlanabilir. Ayrıca, anne-babalık davranışlarının çocuk/ergenlerin üzerindeki önemini ve olası sonuçlarını vurgulamak amacıyla ebeveynlere yönelik seminer ve eğitimlerin verilmesi önerilmektedir. Her çalışmada olduğu gibi bu araştırmanın da sınırlılıkları vardır. En önemli sınırlılık, araştırmada ele alınan ana-baba tutumunun ergenlerin algılarına dayalı olarak belirlenmiş olmasıdır. Benzer çalışmalarda ana-baba tutumunun bir ölçekle belirlenmesi önerilmektedir.

Keywords

Ergenler, sosyo- ekonomik düzey, kültür, cinsiyet, ana-baba tutumu

Comparison of Hope and Life Satisfaction Levels of Turkish and American Middle School Students

Abstract

Purpose: In the literature, it has been stated that hope and life satisfaction in childhood and adolescence are associated with cultural and social factors. This study aimed to discover whether Turkish and American adolescents differ in their life satisfaction and hope levels, by examining hope and life satisfaction in Turkish and American adolescents according to variables such as gender, socioeconomic status (SES), and parental attitudes.

Research Methods: In the study, a descriptive research design was employed during the data collection and analysis phases.Findings: According to the first findings of the research, there was a significant difference between the life satisfaction of Turkish students and that of American students in favor of the Turkish students, whereas their hope levels did not vary significantly. In addition, the life satisfaction and hope levels of students from both countries did not differ according to gender. Another finding of the study was that the hope level of Turkish students with high socioeconomic status (SES) was higher than that of those with medium and low SES. The results indicated that parental attitudes did not differ significantly regarding the hope and life satisfaction levels of Turkish students, whereas there were significant differences both in the hope and life satisfaction levels of American students regarding parental attitudes. Implications for Research and Practice: The study did not find any difference between the hope levels of Turkish and American students, whereas it observed that the life satisfaction of Turkish students was higher than that of the American students. This finding can be explained, as adolescence problems are universal and are given high importance in every culture

Keywords

adolescents, socioeconomic status, culture, gender, parenting attitude

References

• Abdel-Khalek A. M., &. El Nayal M. A. (2015). Satisfaction with life among young adults in four arab countries, Psychological Reports: Sociocultural Issues in Psychology, 117(3), 931-939.
• Acun-Kapikiran, N., Korukçu, O., & Kapikiran, S. (2014). Erken ergenlikte anne-baba tutumlarının yaşam doyumu ve depresyonla ilişkisi: benlik saygısının aracılık rolü [The relation of parental attitudes to life satisfaction and depression in early adolescents: the mediating role of selfesteem]. Kuram ve Uygulamada Egitim Bilimleri, 14(4), 1246-1252.
• Akman, Y., & Korkut, F. (1993). Umut olçegi uzerine bir calısma [A study on the scale of Hope]. Hacettepe Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi 9, 193-202.
• Ash C., & Huebner E. S. (2001). Environmental events and life satisfaction reports of adolescents: a test of cognitive mediation. School Psychology International, 22, 320-336.
• Aydin, B. (2010). Üniversite ogrencilerinin duygusal zeka ve umut duzeyleri ile psikolojik saglamlıkları arasindaki iliskinin incelenmesi [The investigate the relationship between emotional intelligence, hope and resilience and the role of emotional intelligence and hope in predicting resilience]. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Universitesi, Trabzon.
• Atik, G. & Kemer, G. (2009). Cocuklarda umut ölçegi’nin psikometrik ozellikleri: gecerlik ve guvenirlik calismasi [Psychometric properties of children’s hope scale: validity and reliability study]. İlkogretim Online, 8(2), 379-390.
• Barnum, D. D., Snyder, C. R., Rapoff, M. A., Mani, M. M., & Thompson, R. (1998). Hope and social support in the psychological adjustment of children who have survived burn injuries and their matched controls. Children’s Health Care, 27(1), 15-30.
• Bradley, R. H., & Corwyn, R. F. (2004). Life satisfaction among european american, african american, chinese american, mexican american, and dominican american adolescents. International Journal of Behavioral Development, 28, 385-400.
• Bronk, K.C, Hill, P.L., Lapsley, D.K., Talib, T.L. & Finch, H. (2009). Purpose, hope, and life satisfaction in three age groups. The Journal of Positive Psychology, 4(6),500-510.
• Carr, A. (2011). Positive Psychology: The science of happiness and human strength (2nd ed.). New York & London: Routledge.
• Carvajal, S. C., Evans, R. I., Nash, S. G., & Getz, J. G. (2002). Global positive expectancies of the self and adolescents’ substance use avoidance: Testing a social influence mediational model. Journal of Personality, 70(3), 422-442.
• Casas, F., Figuer, C., Gonzalez, M., Malo, S., Alsinet, C., & Subarroca, S. (2007). The well-being of 12 - to 16-year-old adolescents and their parents: Results from 1999 to 2003 Spanish samples. Social Indicators Research, 83, 87-115.
• Cenkseven-Onder, F. (2012). Parenting style and life satisfaction in Turkish adolescents. Educational Research and Reviews, 7(26), 577-584.
• Civitçi, A. (2009). Ilkogretim ogrencilerinde yasam doyumu: bazi kisisel ve ailesel ozelliklerin rolu [Life satisfaction in junior high school students: the role of some personal and familial characteristics]. Uludag Universitesi Egitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 29-52.
• Crede, J., Wirthwein, L., McElvany, N., & Steinmayr, R. (2015). Adolescents’ academic achievement and life satisfaction: the role of parents’ education. Frontiers in Psychology, 6 (52), 1-8.
• Curry, L. A., Snyder, C. R., Cook, D. L., Ruby, B. C., & Rehn, M. (1997). Role of hope in academic and sport achievement. Journal of Personality and Social Psychology, 7(6), 1257-1267.
• Demo, D. H., & Acock, A. C. (1996). Family structure, family process, and adolescent well-being. Journal of Research on Adolescence, 6(4), 457-488.
• Deniz, M. E., Arslan, C., Ozyesil, Z., & Izmirli, M. (2012). Oz-anlayıs, yasam doyumu, negatif ve pozitif duygu: Türk ve diger ulke universite ogrencileri arasında bir karsilastirma [Self compassion, life satisfaction, negative and positive affect: a comparison between turkey and other different countries’ university students]. Mehmet Akif Ersoy Universitesi Egitim Fakultesi Dergisi, 12 (23), 428–446.
• Dew, T., & Huebner, E. S. (1994). Adolescents’ perceived quality of life: an exploratory investigation. Journal of School Psychology, 32, 185-199.
• Diener, E. , & Diener, M. ( 1995 ). Cross-cultural correlates of life satisfaction and selfesteem. Journal of Personality and Social Psychology, 68, 653-663.
• Diener, E., Suh, E. M., Lucas, R. E., & Smith, H. L. (1999). Subjective well-being: Three decades of progress. Psychological Bulletin, 125, 276-302.
• Dursun, P. (2012). The role of meaning in life, optimism, hope, and coping styles in subjective well-being. Unpublished Doctoral Thesis. Middle East Technical University, Ankara.
• Gilman, R., & Huebner, E. S. (2006). Characteristics of adolescents who report very high life satisfaction. Journal of Youth and Adolescence, 35, 293-301.
• Fogle, L. M., Huebner, E. S., & Laughlin, J. E. (2002). The relationship between temperament and life satisfaction in early adolescence: Cognitive and behavioral mediation models. Journal of Happiness Studies, 3, 373-392.
• Huebner E. S. (2004). Research on assessment of life satisfaction of children and adolescents. Social Indicators Research, 66, 3-33.
• Huebner, E. S., Gilman, R., & Laughlin, J. E. (1999). A multimethod investigation of the multidimensionally of children’s well-being reports: Discriminant validity of life satisfaction and self-esteem, Social Indicators Research, 46, 1-22.
• Huebner, E. S., Suldo, S. M., & Valois R. F. (2003). Psychometric properties of two brief measures of children’s life satisfaction: the students’ life satisfaction scale (SLSS) and the brief multidimensional students’ life satisfaction scale (BMSLSS). Paper prepared for the Indicators of Positive Development Conference March 12-13.
• Huebner, E. S., Suldo, S. M., Valois, R. F., Drane, J. W., & Zullig, K. (2004). Brief multidimensional students’ life satisfaction scale (BMSLSS): Gender, race, and grade effects. Psychological Reports, 94, 351-356.
• Huebner, E.S., Valois, R.F., Paxton, R.J., & Drane, J.W. (2005). Middle school students’ perceptions of quality of life. Journal of Happiness Studies, 6, 15-24.
• Ikiz, F. E., & Gormez, S. K. (2010). Ilkogretim ikinci kademe ogrencilerinde duygusal zeka ve yasam doyumunun incelenmesi [Investigation of emotional intelligence and life satisfaction in secondary school students]. Ilkögretim Online, 9(3), 1216-1225.
• Kagitcibasi. C. (1970). Social norms and authoritarianism: A Turkish-American comparison. Journal of Personality and Social Psychology, 16 (3), 444-451.
• Kagitcibasi. C. (2006). Yeniden insan insana [New people and people]. Evrim Yayinevi, Istanbul.
• Kagıtcibasi. C. (2007). Family, self and human development across cultures: Theory and Applications. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Kaya, A., & Siyez, D. M. (2008). Validity and reliability of the brief multidimensional students’ life satisfaction scale with Turkish children. Journal of Psychoeducational Assessment, 26 (2), 139-147.
• Kaya, A., & Siyez, D. M. (2008). Sociometric status and life satisfaction in Turkish primary and secondary school students. Eurasian Journal of Educational Research, 32, 69-82.
• Leung, J. P., & Leung, K. (1992). Life Satisfaction, self-concept, and relationship with parents in adolescence. Journal of Youth And Adolescence, 21, 653-665.
• Levin, K. A., & Currie, C. (2010). Family structure, mother-child communication, father-child communication, and adolescent life satisfaction: A cross-sectional multilevel analysis. Health Education, 110 (3), 152-168.
• Milevsky, A., Schlecter, M., Netter, S., & Keehn, D. (2007). Maternal and paternal parenting style in adolescents: Association with self-esteem, depression and life satisfaction. Journal of Child and Family Studies, 16, 39-47.
• Muthen, B. O., & Kaplan, D. (1985). A comparison of some methodologiesfor the factor analysis of non-normal likert variables. British Journal of Mathematical and Statistical Psychology, 38, 171-189.
• Myers, D. G., & Diener, E. (1995). Who İs Happy?, Psychological Science, 6, 10-19.
• Nansook, P. (2004).The role of subjective well-being in positive youth development,The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 591 (1), 25-39.
• Nansook, P. (2005). Life satisfaction among korean children and youth a developmental perpective, School Psychology International, 26 (2), 209-223.
• Nickerson, A. B., & Nagle, R. J. (2004). The influence of parent and peer attachments on life satisfaction in middle childhood and early adolescence, Social Indicators Research, 66, 35-60.
• Neto, F. (1993). The satisfaction with life scale: Psychometric properties in an adolescent sample, Journal of Youth and Adolescence, 22, 125-134.
• Otis, K.L., Huebner, E.S., & Hill, K.J. (2016). Origins of early adolescents’ hope personality, parental attachment, and stressful life events. Canadian Journal of School Psychology, 31(2), 102-121.
• Ozcan, B., & Kiraz, A. (2017). Kıbrıs’ın kuzeyinde yaşayan ergenlerin yaşam memnuniyetleri [Life satisfaction of adolescents living in Northern Cyprus]. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(3), 88-106.
• Ozyurek, A.; Cetin, A.; Yildirim, R.; Evirgen, N., & Ergun, S. (2016). Farkli kulturlerde aile cocuk etkilesimlerinin ogretmen bakis acisina gore incelenmesi [Analysis of the child-parent interaction in different cultures according to teachers viewpoınt]. Uluslararası Sosyal araştırmalara Dergisi, 9(43), 1477-1484.
• Park, N. S. (2000). Lıfe satısfactıon among chıldren and adolescents: cross-cultural and developmental comparısons. Unpublished Doctorate Thesis. Department of Psychology, University of South Carolina. US.
• Park, N., Huebner, E. S., Laughlin, J. E., Valois, R. F., & Gilman, R. (2004). A cross-cultural comparison of the dimensions of child and adolescent life satisfaction reports, Social Indicators Research, 66, 61-79.
• Park, N., & Huebner, E .S. (2005). A cross-cultural study of the levels and correlates of life satisfaction among adolescents. Journal of Cross-Cultural Psychology, 36, 444-456.
• Pan, J.Y., Wong, D. F. K., Joubert, l., & Chan, C.L.W. (2010). The protective function of meaning of life on life satisfaction among chinese students in australia and hong kong: a cross-cultural comparative study. Journal of American College Health, 57(2), 221-232.
• Petito, F., & Cummins, R.A. (2000). Quality of life in adolescence: The role of perceived control, parenting style and social support, Behaviour Change, 17, 196-207.
• Raboteg-Šarıć, Z., Brajša-Žganec, A., & Šakıć, M. (2009). Life satisfaction in adolescents: the effects of perceived family economic status, self-esteem and quality of family and peer relationships, Drus Istraz. Zagreb God., 3 (101), 547-564.
• Salmela-Aro K., & Tynkkynen L. (2009). Trajectories of life satisfaction across the transition to post-compulsory education: do adolescents follow different pathways?, Journal of Youth Adolescence, 39 (8), 870-881.
• Seligson, J.L., Huebner, E. S., & Valois, R.F. (2003). Preliminary validation of the brief multidimensional students’ life satisfaction scale (BMSLSS). Social Indicators Research, 61, 121-145.
• Sirin, S. R. (2005). Socio economic status and academic achievement: a meta-analytic review of research. Review of Educational Research, 75, 417-453.
• Siyez, D. M., & Kaya, A. (2008). Psychometric properties of the Turkish version of the brief multidimensional students’ life satisfaction scale (BMSLSS). Journal of Psychoeducational Assesment, 26, 139-147.
• Snyder, C. R. (2002). Hope theory: rainbows in the mind. Psychological Inquiry, 13(4), 249-275.
• Snyder C. R., Feldman, D. B., Taylor, J. D., Schroeder, L. L., & Adams III, V. H. (2000). The roles of hopeful thinking in preventing problems and enhancing strengths. Applied & Preventive Psychology, 9, 249-270.
• Snyder, C. R., Harris, C., Anderson, J. R., Holleran, S. A., Irving, L. M., & Sigmon, S. T. (1991). The will and the ways: Development and validation of an individual differences measure of hope. Journal of Personality and Social Psychology, 60(4), 570-585.
• Snyder, C. R., Hoza, B., Pelham, W. E., Rapoff, M. Ware, L., Danovsky, M., & et al. (1997). The development and validation of the Children’s Hope Scale. Journal of Pediatric Psychology, 22(3), 399-421.
• Snyder, C.R., & Lopez, S. J. (2007). Positive Psychology: the scientific and practical explorations of human strengths. US: Sage Publications, Inc.
• Snyder, C. R., Shorey, H. S., Cheavens, J., Mann Pulvers, K., Adams, V. H., & Wiklund, C. (2002). Hope and academic success in college. Journal of Educational Psychology, 94(4), 820-826.
• Stanton, A. L., Danoff-Burg, S., & Huggins, M. E. (2002). The first year after breast cancer diagnosis: Hope and coping strategies as predictors of adjustment. Psycho-oncology, 11, 93-102.
• Suldo, S.M., & Huebner, E.S. (2006). Is extremely high life satisfaction during adolescence advantageous? Social Indicators Research, 78, 179-203.
• sahin-Baltaci, H. (2013). Turkish 6th-8th grade students' social emotional learning skills and life satisfaction. International Journal on New Trends in Education and Their Implications, 4(2), 1-14.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L.S. (2007). Using multivariate statistics, (5th ed.). Needham Heights, MA: Allyn and Bacon Publishers.
• Unal, A. (2006). Ilkogretim ogrencilerinin gelecek ile ilgili umutlarinin yapisal esitlik modelleriyle belirlenmesi [Grade students of expectations related of future determinations by types of structural equation models]. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Universitesi. Eskişehir.
• Valle, M. F., Huebner, E. S., & Suldo, S. M. (2004). Further evaluation of the Children's Hope Scale. Journal of Psychoeducational Assessment, 22(4), 320-337.
• Verkuyton, M. (1996). The impact of ethnic and sex differences on happiness among adolescents in the Netherlands. Journal of Social Psychology, 126, 259-264.
• Yagmurlu, B., Citlak, B., Dost, A., & Leyendecker, B. (2009). Türk annelerin çocuk sosyalleştirme hedeflerinde eğitime bağlı olarak gözlemlenen farklılıklar [Child socialization goals of Turkish mothers: an investigation of education related within-culture variation]. Türk Psikoloji Dergisi, 24 (63), 1-15.
• Yalnizca-Yildirim, S., & Cenkseven-Onder, F. (2018). Lise Öğrencilerinin Yaşam Doyumunun Yordayıcıları Olarak Anne-Baba Tutumları ve Duygusal Zeka [Emotional intelligence and parental attitudes as predictors of high school students' life satisfaction]. International Online Journal of Educational Sciences, X (X), X –X. doi:10.15345/iojes.2018.01.009.