Modern Türk Öyküsünde Alt Türler (1890-1950)

Year 2016, , 85 - 103, 01.11.2016

Oktay Yivli

https://doi.org/10.32704/erdem.536817

Cited By: 1

Abstract

Modern öykü diğer türlerle girdiği ilişkiye ve yararlandığı edebî teknik ve formlara göre sınıflandırılabilir. Buna göre, mizahi öykü, teatral
öykü, portre öykü, röportaj öykü, mektup öykü, anı/günlük öykü, tezli öykü, melodramatik öykü, dramatik öykü, gotik öykü olmak üzere
on alt tür ortaya çıkmaktadır. İkili tasnif kullanıldığında onlarca hatta
yüzlerce öykünün tek bir özelliğinin ya da en çok iki özelliğinin ifade edilmesi söz konusuyken, çoklu tipoloji sayesinde anlatıların pek
çok özelliğinin gözler önüne serilmesi mümkün olmaktadır. Başkaca
yapısal özelliklerine bakmadan, aynı yazarın pek çok öyküsünü bu iki
kategorinin içine koymanın, incelenen öykülerdeki çeşitliliği göstermeyeceği düşünülmüş ve anlatıların yapısal özelliklerinden hareketle alt
tür ayrımı yapılmıştır. Bu bağlamda yapılmak istenen, söz konusu ikili
ayrımın yanlışlığını kanıtlamak değil, olası başka tipolojiler üzerinden
öyküye yeniden bakmayı önermektir.

Keywords

Modern Türk öyküsü, kısa öykü, tür, tür tipolojisi, alt tür

References

• Abasıyanık, Sait Faik (2000). “Dülger Balığının Ölümü”, Alemdağda Var Bir Yılan, Ankara: Bilgi Kitabevi, s.76-80.
• Adıvar, Halide Edip (1981). “Efe’nin Hikâyesi”, Dağa Çıkan Kurt, İstanbul: Remzi Kitabevi, s.32-37.
• Ahmet Rasim (2011). “Sefile”, Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 2: Hikâye, Haz. İnci Enginün vd., İstanbul: Dergâh Yayınları, s.110.113.
• —— (1981). “Himmet Çocuk”, Dağa Çıkan Kurt, İstanbul: Remzi Kitabevi, s.96-101.
• Ali, Sabahattin (1994). “Hanende Melek”, Tanzimattan Günümüze Türk Öykü Antolojisi, Haz. Yaşar Nabi Nayır ve Enver Ercan, İstanbul: Varlık Yayınları, s.91-97.
• Alyanakoğlu, Cemil Süleyman (1909). “Aşiyan-ı Müstakbel”, Timsal-i Aşk, İstanbul: Fecr-i Âti Kütüphanesi, s.23-34.
• —— (1909). “Ayna Karşısında”, Timsal-i Aşk, İstanbul: Fecr-i Âti Kütüphanesi, s.109-126.
• —— (1909). “Bir Facia”, Timsal-i Aşk, İstanbul: Fecr-i Âti Kütüphanesi, s.49-61.
• —— (1909). “Ferda-yı Zifaf ”, Timsal-i Aşk, İstanbul: Fecr-i Âti Kütüphanesi, s.37- 48.
• —— (1909). “Kadın İntikamı”, Timsal-i Aşk, İstanbul: Fecr-i Âti Kütüphanesi, s.65- 75.
• —— (1909). “Tehlike”, Timsal-i Aşk, İstanbul: Fecr-i Âti Kütüphanesi, s.193-209.
• —— (1909). “Timsal-i Aşk”, Timsal-i Aşk, İstanbul: Fecr-i Âti Kütüphanesi, s.7-20.
• —— (1912). “Celep Osman”, Ukde, İstanbul: Resimli Kitap Matbaası, s.93-108.
• —— (1912). “Kotra”, Ukde, İstanbul: Resimli Kitap Matbaası, s.29-48.
• Arslan, Savaş (2005). Melodram, İstanbul: Leyla ile Mecnun Yayıncılık.
• Çetin, Nurullah (2005). “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kadarki Türk Hikâyesine Kısa ve Genel Bir Bakış”, Hece: Türk Öykücülüğü Özel Sayısı 46-47, s.73-81.
• Esendal, Memduh Şevket (1984a). “Altınbalıkları”, İhtiyar Çilingir, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.43-48.
• —— (1984b). “Bir Genç Efendinin Defterinden”, Veysel Çavuş, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.38-44.
• —— (1989). “Eşek”, Otlakçı, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.197-200.
• —— (1989). “Kayışı Çeken”, Otlakçı, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.37-42.
• —— (1992). “Avni Hurufi Efendi”, Mendil Altında, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.23-28.
• —— (1992). “Bir Eğlenti”, Mendil Altında, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.58-65.
• —— (1992). “El Malının Tasası”, Mendil Altında, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.29-35.
• —— (1992). “Haşmet Gülkokan”, Mendil Altında, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.109-111.
• Goyet, Florence (2014). The Classic Short Story, 1870-1925 Theory of A Genre, Cambridge: OpenBook Publishers.
• Gökçek, Fazıl (2012). Küllerinden Doğan Anka: Ahmet Mithat Efendi Üzerine Yazılar, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Göktulga, Fahri Celal (1923). “Talak-ı Selase”, Talak-ı Selase, İstanbul: Kütüphane-i Sudi, s.3-9.
• Güntekin, Reşat Nuri (2007). “Hatıra Defteri”, Tanrı Misafiri, İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.125-131.
• —— (2007). “Porselen Çay İbriği”, Tanrı Misafiri, İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.119- 124.
• —— (t.y.). “Mazeret”, Sönmüş Yıldızlar, İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.143-149.
• —— (t.y.). “Sönmüş Yıldızlar”, Sönmüş Yıldızlar, İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.5-10.
• Gürpınar, Hüseyin Rahmi (1996). “Kocası İçin Deli Divane”, Kadınlar Vaizi, İstanbul: Atlas Kitabevi, s.39-46.
• Güven, Güler (2009). Sami Paşazade Sezayi ve Eserleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, Mehmet (1979). Hikâye Tahlilleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Yakup Kadri (1981). “Ceviz”, Millî Savaş Hikâyeleri, İstanbul: Birikim Yayınları, s.109-114.
• —— (1981). “Gizli Posta I”, Millî Savaş Hikâyeleri, İstanbul: Birikim Yayınları, s.151- 154.
• —— (1981). “Issız Köy ve Dilsiz Kız”, Millî Savaş Hikâyeleri, İstanbul: Birikim Yayınları, s.37-43.
• —— (1985). “Zor Talak”, Hikâyeler, Haz. Niyazi Akı, İstanbul: İletişim Yayınları, s.131-135.
• Karay, Refik Halit (t.y.). “Boz Eşek”, Memleket Hikâyeleri, İstanbul: Semih Lütfi Kitabevi, s.85-90.
• Kaygılı, Osman Cemal (2005). “Bir Şayianın Aslı”, Osman Cemal Kaygılı’nın Hikâyeleri, Haz. Mustafa Apaydın, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları, s.230-233.
• Kefeli, Emel (2002). Anlatım Tekniği Olarak Mektup, İstanbul: Kitabevi.
• Kolcu, Ali İhsan (2011). Öykü Sanatı, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
• Koray, Kenan Hulusi (1983). “Bir Garip Adam”, Kenan Hulusi Koray’dan Hikâyeler, Haz. İnci Enginün, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s.26-35.
• —— (1983). “Kavaklıhoz Hanında Bir Vaka”, Kenan Hulusi Koray’dan Hikâyeler, Haz. İnci Enginün, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, s.141-148.
• March-Russell, Paul (2009). The Short Story An Introduction, Edinburgh: Edinburg University Press.
• Mehmet Celal (2011). “Bir Pederin Sergüzeşti”, Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 2: Hikâye, Haz. İnci Enginün vd., İstanbul: Dergâh Yayınları, s.125-128.
• Mehmet Rauf (2011). “Ana Kız”, Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 2: Hikâye, Haz. İnci Enginün vd., İstanbul: Dergâh Yayınları, s.262-264.
• Müftüoğlu Ahmet Hikmet (2005). “Muamma-yı Dil”, Haristan, Haz. Şehnaz Aliş, İstanbul: Dergâh Yayınları, s.65-70.
• Ömer Seyfettin (1990). “Memlekete Mektup”, Yalnız Efe, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.68-76.
• —— (1990). “Uçurumun Kenarında”, Yalnız Efe, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.63-67.
• —— (1992). “Kaşağı”, Falaka-Kaşağı-And-Boş İnançlar, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.21- 26.
• —— (1992). “Keramet”, Falaka-Kaşağı-And-Boş İnançlar, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.107-109.
• —— (1993). “Ay Sonunda”, Yüzakı-Rüşvet-Korkunç Bir Ceza-Herkesin İçtiği Su, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.141-144.
• —— (1993). “Çirkin Bir Hakikat”, Yüzakı-Rüşvet-Korkunç Bir Ceza-Herkesin İçtiği Su, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.135-137.
• —— (1994). “Lokanta Esrarı”, Aşk Dalgası-Bahar ve Kelebekler-İlk Düşen Ak, Ankara: Bilgi Yayınevi, s.148-154.
• Örik, Nahid Sırrı (2009). “Kahvehane Seyyahı”, Eve Düşen Yıldırım, Haz. M. Kayahan Özgül ve Vahide Bilgi, İstanbul: Oğlak Yayıncılık, s.185-190.
• Özgül, M. Kayahan (2005). “Hikâyenin Romanı”, Hece: Türk Öykücülüğü Özel Sayısı 46-47, s.33-41.
• Pala Mull, Çiğdem (2008). Gotik Romanın Kıtalararası Serüveni, Ankara: Ürün Yayınları.
• Safa, Peyami (1980). “Birçokları Gibi”, Hikâyeler, Haz. Halil Açıkgöz, İstanbul: Ötüken Neşriyat, s. 51-54.
• —— (1980). “Lastik Top”, Hikâyeler, Haz. Halil Açıkgöz, İstanbul: Ötüken Neşriyat, s.36-39.
• Sami Paşazade Sezai (2003). “Bu Büyük Adam Kimdir”, Bütün Eserleri 1, Haz. Zeynep Kerman, Ankara: TDK Yayınları, s.103-105.
• —— (2003). “Pandomima”, Bütün Eserleri 1, Haz. Zeynep Kerman, Ankara: TDK Yayınları, s.136-141.
• Talu, Ercüment Ekrem (2011). “Binbaşı Asım”, Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 2: Hikâye, Haz. İnci Enginün vd., İstanbul: Dergâh Yayınları, s.637-640.
• —— (2011). “Tembel Harcı”, Yeni Türk Edebiyatı Metinleri 2: Hikâye, Haz. İnci Enginün vd., İstanbul: Dergâh Yayınları, s.641-642.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi (2003). “Geçmiş Zaman Elbiseleri”, Bütün Öyküleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s.59-80.
• —— (2003). “Erzurumlu Tahsin”, Bütün Öyküleri, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, s.89-102.
• Uşaklıgil, Halit Ziya (1988). “Bitmemiş Defter”, Bir Yazın Tarihi, Haz. Şemsettin Kutlu, İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.106-123.
• —— (1991). “Ayni Tata”, İzmir Hikâyeleri (Anısal Öyküler), Haz. Şemsettin Kutlu, İstanbul: İnkılap Kitabevi, s.151-156.
• —— (2006). “Mektup Parçası”, Solgun Demet, Haz. Dilek Soğanoğlu, İstanbul: Özgür Yayınları, s.130-144.
• —— (2006). “Sevda-yı Girizan”, Solgun Demet, Haz. Dilek Soğanoğlu, İstanbul: Özgür Yayınları, s.53-64.
• Yalçın Çelik, S. Dilek (1995). Haldun Taner’in Hikâyeleri ve Hikâyeciliği, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Yalçın, Hüseyin Cahit (2011). “Köy Düğünü”, Seçme Hikâyeler, Haz. Özge Şahin, İstanbul: Kesit Yayınları, s.69-82.
• —— (2013). “Çocukların Hakkı”, Hayat-ı Hakikiye Sahneleri, Haz. Fatih Arslan, Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi, s.141-146.