ERMENİ LİTERATÜRÜNDE ANILARIN NİTELİĞİ VE YAZILIŞ AMAÇLARI1

Yıl 2011, Sayı: 39, 187 - 212, 01.10.2011

Doğanay Eryılmaz

Öz

Anılar, tarihe katkı sağladığı düşünülen kişilerin özyaşam öyküleri ilebirlikte tanık olunan önemli toplumsal/tarihsel olayların anlatıldığı eserlerdir.Anı türünün genel özelliklerine kısaca değindiğimiz makalemiz, Ermeniliteratüründe anıların tarihçesi ve yazılış amaçlarının belirlenmesi konularınıkapsar. Makalemizin amacı, Ermeni literatüründe anı türü eserlerin yoğunluktaolmasının nedenlerini araştırmak ve bu türde kaleme alınmış eserlerinniteliklerini tespit etmektir. Ermeni literatüründe bilinen ilk örneklerinin 5.yüzyılda verildiği tespit edilen anı türü eserler, 20. yüzyılın özellikle ikinciyarısından itibaren Ermeni iddialarını destekleyecek nitelikte veriler sunan,belirli bir amaç doğrultusunda yazılmış güdümlü bir tür haline gelmiştir

Anahtar Kelimeler

Ermeni literatürü, tarih, tanıklık, anı türü, güdümlüedebiyat

(THE FEATURE AND PURPOSES FOR WRITING MEMOIRS WITHIN ARMENIAN LITERATURE)

Öz

Memoirs are pieces of work in which stories of the lives ofindividuals considered to have contributed to history along with significantsocial/historical events experienced are explained. Our article which shortlyaddresses the general properties of memoirs, also entail the issues ofdetermining the history and purpose of writing memoirs within Armenianliterature. The purpose of this article is to research the reasons for memoirsbeing predominate within Armenian literature and to determine the attributes ofpieces of work written in this manner. The first examples of memoirs withinArmenian literature determined as being produced in the 5thcentury haveespecially transformed into a type from the second half of the 20thcenturyonwards which supports the Armenian allegations and is planned and writtenfor a specific purpose

Anahtar Kelimeler

Armenian literature, history, testimony, memoir, planned literature

Kaynakça

• AYTAÇ, Gürsel, Edebiyat Yazıları I, Gündoğan Yayınları, Ankara, 1990.
• AYTAÇ, Gürsel, Genel Edebiyat Bilimi, Say Yayınları, İstanbul, 2003.
• AZNAVOUR, Charles, Geçmiş Zaman Olur Ki, Çev: Emre Aral Altuntaş, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2005.
• BARDAKJIAN, Kevork, A Reference Guide to Modern Armenian Litterature, 1500–1920, Wayne State University Press, Detroit, 2000.
• CEBECİ, Oğuz, Psikanalitik Edebiyat Kuramı, İthaki Yayınları, İstanbul, 2004.
• CEYHAN, Kirkor, Atını Nalladı Felek Düştü Peşimize, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• CEYHAN, Kirkor, Seferberlik Türküleriyle Büyüdüm, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2008.
• DEVEDJIAN, Patrick, À moi le ministère de la parole, L’Archipel, Paris, 2006.
• DİNK, Hırant,“Ermeni Kimliği Üzerine – Kaç Vartan’ın Çocukları”, Agos, 5 Aralık 2003.
• GOBELYAN, Yervand, Memleketini Özleyen Yengeç, Çev: Hagop Gobelyan, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• GÜNYOL, Vedat, Giderayak Yaşarken 1, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1989.
• HACIKYAN, Agop J., et all. The Heritage o Armenian Literature, v. I, “From The Oral Tradition to the Golden Age”, Wayne State University Press, Detroit, 2000.
• HACIKYAN, Agop J., The Heritage of the Armenian Litterature, v. III “From the Eighteenth Century to Modern Times”, Wayne State University Press, Detroit, 2005.
• İNÖNÜ, İsmet, Hatıralar, Yayına Hazırlayan: Sabahattin Selek, Bilgi Yayınevi, 3. Basım, Ankara, 2009.
• KARACA, Birsen (Haz.), Ermeni Edebiyatı Seçkisi, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001.
• KARACA, Birsen, Sözde Ermeni Soykırımı Projesi/Toplumsal Bellek ve Sinema, Say Yayınları, İstanbul, 2006.
• KEHAYAN, Jean, Vatansız, Çev: Mayda Saris, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2005.
• KUDRET, Cevdet, Abdülhamit Döneminde Sansür I-II, Cumhuriyet Yayınları, İstanbul, 2000.
• KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., Tarih Araştırmalarında Usul, Elif Kitabevi, İstanbul, 2008.
• LASTİVERTSİ, Aristakes, The History of Vardapet Aristakes Lastivertc’i Regarding the Sufferings Occasioned by Foreign Peoples Living Around Us, (bkz. http://rbedrosian.com/). ՄԱՀԱՐԻ, Գուրգեն, Չարենցնամե, Հայաստան, Երևան, 1968.
• MARGOSYAN, Mıgırdiç, Biletimiz İstanbul’a Kesildi, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• MARGOSYAN, Mıgırdiç, Gavur Mahallesi, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• MARGOSYAN, Mıgırdiç, Söyle Margos Nerelisen?, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• MARGOSYAN, Mıgırdiç, Tespih Taneleri, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2008.
• ՄԱՐԳԱՐԵԱՆ, Արփիար տեր, Արձագանք և անցորդը, Արաս, Ստամպուլ, 2006.
• ՄԱՇՈՅԵԱՆ, Ռուբէն, Եւ այսպէս ապրեցանք, Արաս, Ստամպուլ, 2006.
• MAVYAN, Vahram, Her Yerde Ermeni Var, Çev: Klemans Çelik (Zakaryan), Aras Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• MINTZURİ, Hagop, Armıdan Fırat’ın Öte Yanı, Çev: Silva Kuyumcuyan, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2003.
• MINTZURİ, Hagop, Atina Tuzun Var Mı?, Çev: Silva Kuyumcuyan, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2000.
• NAJARIAN, Peter, Son Ermeni, Çeviren: Ece Eroğlu, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2004.
• ՆԱԶԱՐԲԵԿՅԱՆ, Տովմաս Հովհաննեսի, Հայկական կորպուսն ընդդեմ թուրքական զորքերի, Ռուսերենից Թարգմանությունը’ Վարուժան Փամբուխչյանի, Մ. Վարանդեան հրատարակչություն, Երևան, 1994.
• NORA, Pierre, Hafıza Mekânları, Çev. Mehmet Emin Özcan, Dost Kitabevi Yayınları, Ankara, 2006.
• ՊՈՒՐՄԱԵԱՆ, Վահրամ, Հե՛գ թուղթի կտորներ, Արաս, Սատմպուլ, 2005. ԹՈԹՈՎԵՆՑ, Վահան, Կյանքը հին հռովմեական ճանապարհի վրա, Սովետ. Գրող, Երևան, 1979.
• SARİS, Mayda (Haz.), İzi Kalır Hatıraların/30 Söyleşi 30 Hayat Hikâyesi, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• SAROYAN, William, Ödlekler Cesurdur, Çev: Ohannes Kılıçdağı, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2010.
• ԹՈՐՈՆԵԱՆ, Թորոս, Իսթանպուլահայերը կը կանջեն, Արաս, Ստամպուլ, 1997.
• TROYAT, Henri, Tant que la Terre durera, Ed. de la Table ronde, Paris, 1947.
• TUĞLACI, Pars, Ermeni Edebiyatından Seçkiler, Cem Yayınevi, İstanbul, 1992.
• ԵՂԻՇԵ, Վարդանի և Հայոց պատերազմի մասին, (bkz. http://armenianhouse.org/). ԵՍԱՅԵԱՆ, Զապել, Ավերակներուն մէջ, Արաս, Ստամպուլ, 2010.
• ZOHRAB, Krikor, Hayat Oldu�u Gibi, Çev: Kudret Emiroğlu, Ayraç Yayınları, İstanbul, 2000.
• ZOHRAB, Krikor, Öyküler, Osmanlı Meclisinde Bir Ermeni Mebus, Çev: Hermon Araks, Aras Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• AYDIN, Yavuz, Ermeniceden Türkçeye Yapılan Çevirilerde Karşılaşılan Çeviri Sorunları, Danışman: Prof. Dr. Birsen Karaca, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Ermeni Dili ve Kültürü Anabilim Dalı, Ankara, 2008, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• BEDE, Jean-Albert, “Chateaubriand et Marcel Proust”, Modern Language Notes, The Johns Hopkins University Press, Vol. 49, No: 6, 1934, s. 359, http://www.jstor.org/
• BİLGİN, Mustafa Sıtkı, “Lozan Konferansı’nda Ermeni Meselesi: İtilaf Devletlerinin Diplomatik Manevraları ve Türkiye’nin Karşı Siyaseti”, http://www.ttk.org.tr/templates/resimler/File/fulltext/Belleten_Makale/10-Mustafa_ Sitki_ Bilgin.pdf
• COLLIN, Denis, “Histoire ou mémoire”, Colloque intitulé “Quelle histoire pour quelle mémoire?”, Chateauroux, le 31 Mars 2011. (http://denis.collin.pagesperso-orange.fr/histoire.htm)
• ERYILMAZ, Doğanay, Ermeni, Fransız ve Türk Literatürlerinde Anı Türü, Danışman: Prof. Dr. Birsen Karaca, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, 2011.
• GİRİTLİ, İsmet, “Okunuşunun 70. Yılını Kutladığımız Büyük Nutuk Nedir?”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı 38, Cilt: XIII, Temmuz 1997, (http://www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=675)
• KARACA, Birsen, “Metin Turan’la Edebiyatın Ulusal Kimliği Üzerine Tartışırken I”, Afrodisyas Sanat, Edebiyat, Sanat ve Kültür Dergisi, Yıl 5, Sayı 25, Ocak-Şubat 2011, s. 40–43.
• MUTAFIAN, Claude, Arménie, la magie de l’écrit, (exposition, Marseille, Centre de la vieille charité, 27 Avril–22 Juillet 2007), Ed. Somogy, Paris, 2007.
• ŞAFAK, Elif, “Sürekli Sürgün: Zabel Esayan üzerine bir inceleme”, www.hyetert.com/dosya/Zabel% 20Esayan.rtf
• ULUPINAR, Ercan Cihan, “Ermenistan’da Türkoloji Çalışmaları”, Güney Kafkasya Halkları Dil-TarihKültür İlişkileri Uluslararası Bilgi Şöleni Bildirileri, Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayını, No: 1, Ordu, 2011, s. 213–227.
• YUMRU, Dilek, Bir Anlatı Türü Olarak Anı, Danışman: Y. Doç. Dr. Hasan Sazyek, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1999, yayımlanmamış yüksek lisans tezi, s. 72–75.
• Հայ Ռուսերեն Բառարան, գլխավոր խմբագիր Ե. Հ. Գալստյան, Հայկական ՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, 1984. Հայկական սովետական հանրագիտարան, Հատոր 6, Հայկական ՍՍՀ հրատարակչություն, Երևան, 1980.
• http://www.acam-france.org/
• http://www.arasyayincilik.com/
• http://www.cdca.asso.fr/
• http://fr.wikipedia.org/
• http://www.iranica.com/
• http://www.polatliistiklal.com/
• http://republicofarmenia.com/