ERMENİSTAN CUMHURİYETİ’NİN DEMOGRAFİK YAPISI (1991-2020)

Yıl 2022, Sayı: 71, 115 - 150, 31.05.2022

Sinan Koçak

Öz

Bu çalışmada Ermenistan Cumhuriyeti’nin 1991-2020 yılları arasındaki demografik yapısı incelenmiştir. Nüfusun yerleşim yeri, cinsiyet, yaş, doğum, ölüm, medeni durum, etnik yapı, dil, din, eğitim ve göç özelliklerine temas edilmiştir. Çalışmanın temel kaynakları Ermenistan İstatistik Kurumu’nun yayımlamış olduğu demografik el kitapları ve nüfus sayım sonuçlarıdır. Bunların hem birinci el kaynak olması hem de demografik yapı hakkında önemli bilgiler içermesi değerini artırmaktadır. Bu makalenin amacı, Türkiye Cumhuriyeti’nin sınır komşusu olan Ermenistan Cumhuriyeti’nin demografik özelliklerini ortaya koymaktır. Ayrıca Ermenistan’da yaşanan demografik hareketliliğin ne şekilde gerçekleştiğini açıklamakta diğer bir amaçtır.
Çalışmanın sonucunda, Ermenistan Cumhuriyeti’nin demografik yapısında önemli değişimlerin yaşandığı tespit edilmiştir. Ermenistan’da yaşanan ekonomik sıkıntılardan dolayı birçok kişinin ülkeyi terk ettiği ve bu yüzden nüfusun yıldan yıla azaldığı görülmüştür. Ayrıca göç edenlerin çoğunluğunun erkek olması, Ermenistan’da kadın nüfus oranının gittikçe artmasına sebep olmuştur. Ermenistan’da nüfusun azalmasında etkili olan diğer bir husus, doğum oranlarının azalması ve ölüm oranlarının artmasıdır. Ermenistan’da dini çeşitliliğin, ülkede yaşayan milletlerin çeşitliliğiyle sınırlı olduğu görülmüştür. Bununla birlikte Ermenistan’da çoğunluğu oluşturan Ermenilerin Apostolik Kilise’sine bağlı oldukları, diğerlerinin ise, Hristiyanlığın başka mezheplerinin temsilcileri olan Evanjelistler, Katolikler, Ortodokslar ve Yehova’nın Şahitleri inançlarını benimsedikleri veriler üzerinden anlaşılmıştır. Ayrıca az da olsa Ermeniler arasında Paganizm inancını benimseyen kişilerin var olduğu da tespit edilmiştir. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Ermenistan’da Ermenice daha yaygın olarak konuşulmaya başlanmıştır. Ermeniceden sonra en çok konuşulan dil, uzun bir süre Rusça olmuştur. Bu durum, Sovyetler Birliği etkisinin hâlâ devam ettiğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Demografi, Ermeni, Ermenistan, Göç, Nüfus

Kaynakça

• Հայաստանի Հանրապետության 2001 Թվականի Մարդահամարի Արդյունքները, Աղյուսակ 5․2 Մշտական բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ տարիքի և ազգության, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, երևան, 2003.
• Հայաստանի Հանրապետության 2001 Թվականի Մարդահամարի Արդյունքները, Մշտական բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ կրթական մակարդակի, սեռի և տարիքի, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, երևան, 2003.
• Հայաստանի Հանրապետության 2011 Թվականի Մարդահամարի Արդյունքները, Աղյուսակ 3․1 բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ կրթական մակարդակի, գիտական աստիճանի, սեռի և տարիքի, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, երևան, 2013.
• Հայաստանի Հանրապետության 2011 Թվականի Մարդահամարի Արդյունքները, Աղյուսակ 5.2-1 բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ ազգության, սեռի և մայրենի լեզվի, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, երևան, 2013.
• Հայաստանի Հանրապետության 2011 Թվականի Մարդահամարի Արդյունքները, Աղյուսակ 5.4 բնակչությունը (քաղաքային, գյուղական) ըստ ազգության, սեռի և կրոնական դավանանքի, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, երևան, 2013.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 1940-2000, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2002), 53-57.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2004, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2005), 6.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2005, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2005), 6.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2006, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2006), 10.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2007, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2007), 19.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2008, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2008), 18.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2009, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2009), 16.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2010, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2010), 16.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2011, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2011), 25
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2012, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2012), 25
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2013, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2013), 25.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2014, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2014), 25
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2015, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2015), 24
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2016, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2016), 24.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2017, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2017), 22
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2018, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2018), 22.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2019, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2019), 22.
• Հայաստանի Ժողովրդագրական ժողովածու 2020, Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրական կոմիտե, (երևան:2020), 22.
• ДЕМОСКОП Weekly. “Всесоюзная перепись населения 1926 года.” Erişim Tarihi 29 Ağustos, 2021. http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php?reg=2314.
• ДЕМОСКОП Weekly. “Всесоюзная перепись населения 1939 года.” Erişim Tarihi 29 Ağustos, 2021. http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php?reg=6.
• ДЕМОСКОП Weekly. “Всесоюзная перепись населения 1959 года.” Erişim Tarihi 29 Ağustos, 2021. http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php?reg=9.
• ДЕМОСКОП Weekly. “Всесоюзная перепись населения 1970 года.” Erişim Tarihi 29 Ağustos, 2021. http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php?reg=13.
• ДЕМОСКОП Weekly. “Всесоюзная перепись населения 1979 года.” Erişim Tarihi 29 Ağustos, 2021. http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php?reg=13.
• ДЕМОСКОП Weekly. “Всесоюзная перепись населения 1989 г.” Erişim Tarihi 23 Ağustos, 2021. http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_lan_89_ar.php.
• ДЕМОСКОП Weekly. “Всесоюзная перепись населения 1989 года.” Erişim Tarihi 29 Ağustos, 2021. http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php?reg=13.
• Access to School Education in Armenia. Erivan: American University of Armenia, 2012.
• Aybar, Celal. Muhtasar Demografi. Ankara: Ulus Basımevi, 1937.
• Bal, Hüseyin. Demografi. Bursa: Sentez Yayıncılık, 2019.
• Başar, Emel. Demografiye Giriş. 2. Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi, 2013.
• Savorgnan, Franco. Demografi. çev. Nüzhet Yalkut. İstanbul: Hüsnütabiat Basımevi, 1948.
• Cabbarlı, Hatem.“Ermenistan Cumhuriyeti’nin Etnik Yapısı.” Ermeni Araştırmaları Dergisi, Sayı 49 (Aralık 2014): 102.
• Ghulyan, Husik. “Ermenistan’da Yerel Yönetimler ve Bölgesel Politikalar.” Çağdaş Yerel Yönetimler, Cilt 24 Sayı 3 (Temmuz 2015): 95-105.
• İskefiyeli, Zeynep. “Ermeni Kimliğinin Oluşumunda Din Faktörü: Hıristiyanlık, Kilise ve Misyonerler.” Akademik İncelemeler, Cilt 2 Sayı 1 (2007): 234-237.
• Ozinian, Alin. “Ermenistan Nüfusunu Göç Kemiriyor.” Agos Gazetesi, 7 Şubat, 2020. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/23571/ermenistan-nufusunu-goc-kemiriyor.
• Sözbilir, Aslı. “Kadınların Ülkesi Ermenistan’dayız.” Hürriyet Gazetesi, 20 Mayıs, 2009. https://www.hurriyet.com.tr/gundem/kadinlarin-ulkesi-ermenistan-dayiz-11685223 .
• Türk Dil Kurumu Sözlüğü. “Demografi.” Erişim Tarihi 23 Ağustos, 2021. https://sozluk.gov.tr/.
• Education Encyclopedia. “Armenia Educational System.” Erişim Tarihi 26 Ağustos, 2021. https://education.stateuniversity.com/pages/66/Armenia-EDUCATIONAL-SYSTEM-OVERVIEW.html.
• OECD. “Armenia needs to integrate migration into sectoral and national development strategies, says new joint OECD Development Centre.” Erişim Tarihi 29 Ağustos, 2021. https://www.oecd.org/.