BOŞANMANIN DENEYİMLENMESİ ÜZERİNE KARMA BİR DESEN ÇALIŞMASI: ERKEKLERİN GÖZÜNDEN BOŞANMA

Year 2023, Volume: 22 Issue: 88, 2137 - 2159, 20.10.2023

İhsan Yılkan , Ömer Miraç Yaman

https://doi.org/10.17755/esosder.1302395

Abstract

Sürekli artış gösteren ve toplumsal bir sorun haline gelen boşanma, bireyler açısından da çeşitli problemlere neden olmaktadır. Bu çalışmada, boşanmış erkeklerin, erkeklik bağlamında yaşadığı boşanma deneyimlerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, karma yöntem kullanılarak yakınsayan paralel desende tasarlanmıştır. Çalışmanın nicel kısmı için sosyo-demografik sorularla beraber; FISHER Boşanma/Ayrılığa Uyum ölçeği-Kısa Formu ve Yaşam Doyumu Ölçeği kullanılmıştır. Nitel kısımda ise araştırmacı tarafından hazırlanan nicel veri toplama araçları ile paralellik gösteren, yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırmanın nicel aşaması için 400, nitel aşaması için 18 boşanmış erkekten veri toplanmıştır. Elde edilen nicel ve nitel veriler ayrı ayrı analiz edilmiştir. Araştırmanın nicel bulgularında katılımcıların demografik bilgileri ile ölçeklerin ilişkili veriler sunulmuştur. Nitel kısımda ise boşanmış erkeklerin çocuklarına dair deneyimleri, yasal süreçlere ilişkin deneyimleri, baş etme mekanizmaları ve boşanma uyumlarına ilişkin veriler sunulmuştur. Son kısımda ise nicel ve nitel veriler birleştirilerek literatürle birlikte tartışılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre boşanma olgusu muhatap olduğu tüm kesimleri etkilemektedir. Eril düzen içinde erkek olmanın da zor olduğu, bu anlamda erkeklerin boşanma durumunda olumsuz deneyimler yaşadığı, boşanma sürecinde ve sonrasında pek çok sorun yaşadıkları anlaşılmıştır. Boşanmış erkeklerin başlıca; ekonomik problemler, psikolojik problemler, kalacak yer sorunu, çocuklarını görememe, nafaka problemi, ebeveyne yabancılaşma sorunu, yalnızlık, dışlanmışlık vb. sorunlar yaşadıkları görülmüştür.

Keywords

Erkeklik, Boşanma Deneyimi, Boşanmaya Uyum, Yaşam Doyumu

References

• Akçay, S. (2018). “Aslında Güçlü Değilmişim” Erkeklerin Ruhsal Hastalık Deneyimleri. Ankara: Nika Yayınevi.
• Aksan, G. ve Altunsu Sönmez, Ö. (2019). Boşanma Sürecinde Sosyal Destek. Ankara: Çizgi Kitapevi.
• Arpacı, F. ve Tokyürek, S. (2012). Boşanmış Bireylerin Yeniden Evlilik Konusundaki Görüşlerinin İncelenmesi. Akademik Bakış Dergisi, 31, 1-15.
• Aydın, D. ve Atalay, S. (2021). Hegemonik erkekliğin inşası: İzmir’de ‘daha’ erkeklik. Moment Dergi, 8(1), 47-65.
• Balcı, M. (2020). İstanbul Sözleşmesi Hakkında Rapor. KASAM.
• Baudrillard, J. (1997). Tüketim Toplumu. (H. Deliceçaylı ve F. Keskin, Çev). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Baynal, F. (2018). Boşanma sonrası başa çıkmada dini ve manevi etkilerin incelenmesi. Bilimname, 2018(35), 253-282.
• Bilici, A. B. (2014). Boşanma Sürecinin Çocuklar Üzerindeki Psiko-Sosyal Etkileri. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(2), 79-110.
• Biller, H.B. (1981). Father Absence, Divorce, and Personality Development. İçinde M.E. Lamb (Ed.), The Role of The Father in Child Development. (2.ed.). Wiley, New York; 489-552.
• Bourdieu, P. (2001). Masculine Domination. Cambridge: Polity Press.
• Can, A. (2016). SPSS İle Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. (4.ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Cantor, D.W. ve Drake, E.A. (1983), Divorced Parents And Their Children: A Guide For Mental Health Professionals. New York: Springer.
• Cengiz K, Tol U. U. ve Küçükural Ö (2004) Hegemonik Erkekliğin Peşinden. Toplum ve Bilim, 101: 50-71.
• Covy, K. A. (2006). When Happily Ever after Ends: How to Survice Your Divorce-Emotionally, Financially Ande Legally. United States: Sphinx Puplishing.
• Creswell, J. W. (2012). Educational Research: Planning, Conducting and Evaluating Quantitative And Qualitative Research (4. ed.). Boston, MA: Pearson.
• Creswell, J. W. (2017). Eğitim Araştırmaları. Nicel ve Nitel Araştırmanın Planlanması Yürütülmesi Ve Değerlendirilmesi. (H. Ekşi Çev.). İstanbul: EDAM Yayıncılık.
• Croker, R. A. (2009). An İntroduction to Qualitative Research. İçinde J. Heigham ve R. A. Croker (Ed.), Qualitative Research in Applied Linguistics: A Practical İntroduction. England: Palgrave Macmillan; 3–24.
• Dağlı, A. ve Baysal, N. (2016). Yaşam Doyumu Ölçeğinin Türkçe'ye Uyarlanması: Geçerlik Ve Güvenirlik Çalışması. Electronic Journal of Social Sciences, 15(59), 1250-1262.
• De Graaf, P. M. ve Kalmijn, M. (2003). Alternative Routes İn The Remarriage Market: Competing-Risk Analyses Of Union Formation After Divorce. Social forces, 81(4), 1459-1498.
• Demirci, M.S. (2015). Toplumsal cinsiyet açısından yeniden evlenmeler: Kadın ve erkekler gözünden niteliksel bir inceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demirel, R. (2020). Boşanmanın Erkek Halleri. İstanbul: Çizgi Kitabevi Yayınları.
• Diener, E. D., Emmons, R. A., Larsen, R. J. ve Griffin, S. (1985). The Satisfaction With Life Scale. Journal Of Personality Assessment, 49(1), 71-75.
• Dinç A. (2021). Boşanmanın kadın sağlığına etkisi ve sosyal destek. Yağmur Y. (Ed.) Kadın Sağlığı ve Sosyal Destek. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri; 44-52.
• Dursun, A. (2020). İstanbul Sözleşmesi’nin İslâm hukukuna göre değerlendirilmesi. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10(19), 41-68.
• Eşsizoğlu, A. (2012). Aile Yapısı ve İlişkileri. Ç. Yenilmez (Ed.). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Friedman, A. S., Ali, A. ve McMurphy, S. (1999). Father Absence As A Risk Factor For Substance Use and İllegal Behavior By The Adolescent Sons. Journal of Child & Adolescent Substance Abuse, 8(2), 79-95.
• Gardner, R. A. (1985). Recent Trends İn Divorce And Custody Litigation. Academy forum, 29(2), 3-7.
• Guidubaldi, J., Cleminshaw, H.K., Perry, J.D. ve McLoughlin, C.S. (1983). The İmpact of Parental Divorce on Children: Report of The Nationwide NASP Study. School Psychology Review, 12(3), 300-323.
• Güler, G. (2017). Ebeveyn Yabancılaştırma Sendromu ve Boşanma. Türkiye Klinikleri J Child Psychiatry-Special Topics, 3(3), 225-228.
• Günerigök, M. (2021). Toplumsal Cinsiyet, İslam ve İstanbul Sözleşmesi. İstanbul: Tirekitap.
• Heiliger, A. ve Engelfried, C. (1995). Sexuelle Gewalt: Männliche Sozialisation und potentielle Täterschaft. Campus Verlag.
• Hetherington, E.M. (Ed.) (1972), Effects of Father Absence on Personality Development İn Adolescent Daughters. Developmental Psychology, 7(3), 313-326.
• Hughes, Jr, R. (1988). Divorce and Social Support: A Review. Journal of Divorce, 11(3-4), 123-145.
• Jalili, L., Najar, S., Nezamivand-Chegini, S. ve Yaralizadeh, M. (2017). The Relationship Between Factors Related to Divorce Request and Mental Health Among Divorce Applicant Women Referred to Legal Medicine Organization İn Ahvaz, Iran. Journal of family & reproductive health, 11(3), 128-137.   Kang, Y. ve Ganong, L. (2020). Divorced Fathers' Perceptions of Parental Disclosures to Children. Family Relations, 69(1), 36-50.
• Kırbaş Canikoğlu, S. (2015). “Kadının Beyanı Esastır”: Çok bilinmeyenli Bir Denklem. Ankara Barosu Dergisi, 4, 229-253.
• Kimmel, M. S. (2013). Homofobi Olarak Erkeklik: Toplumsal Cinsiyet Kimliğinin İnşasında Korku, Utanç ve Sessizlik. (M. Bozok, Çev.). Fe Dergi, 5(2), 92-107
• Kruk, E. (1991). The Grief Reaction of Noncustodial Fathers Subsequent to Divorce. Men’s Studies Review, 8(2), 17-21.
• Krysik, J.L. ve Finn, J. (2015). Etkili Uygulama İçin Sosyal Hizmet Araştırması. (E. Erbay Çev.). Ankara: Nika Yayınları.
• Michael, K. F. (1994). Men, Feminism, And Men’s Contradictory Experiences of Power. Theorizing masculinities, 5, 142.
• Muchena, K. C., Howcroft, G. ve Stroud, L. A. (2019). “Men Don’t Cry”: An İnterpretative Phenomenological Analysis of Black South African Men’s Experience of Divorce. Indo-Pacific Journal of Phenomenology, 18(2), 133-144.
• Neuman, H. (2016). Toplumsal Araştırma Yöntemleri Nitel ve Nicel Yaklaşımlar (8. ed.). Ankara: Yayınodası. N uhoğlu, H. ve Demiröz, F. (2019). 6284 Sayılı Kanun’un Boşanmanın Tarafları, Hâkimler, Avukatlar ve Aile Mahkemesi Uzmanları Açısından Değerlendirilmesi. Ankara Barosu Dergisi, 78(3), 151-192.
• Oktan, A. (2008). Türk Sinemasında Hegemonik Erkeklikten Erkeklik Krizine: Yazı-Tura ve Erkeklik Bunalımının Sınırları. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 5(2), 152-166.
• Pleck J H (1995) The Gender Role Strain Paradigm: An Update. İçinde R. F. Levant ve W. S. Pollack (Ed.), A New Psychology of Men. New York: Basic Boks.
• Rendall, M. S., Joshi, H., Oh, J. ve Verropoulou, G. (2001). Comparing The Childrearing Lifetimes of Britain's Divorce-Revolution Men and Women. European Journal of Population/Revue Europeenne de Demographie, 17(4), 365-388.
• Rubin, A. ve Babbie, E. R. (2017). Empowerment Series: Research Methods for Social Work. (9.ed.). Nelson Education.
• Salkind, N.J. (1983). The Father-Child Postdivorce Relationship and Child Support. İçinde J. Cassetty (Ed.), The Parental Child-Support Obligation. Lexington, MA: Lexington Books; 173-192.
• Salman, Ö. ve Negiz, N. (2012). Aile İçi Şiddete Maruz Kalmış Olan Kadınların Hukuki Uygulamalara Bakış Açıları. Uluslararası Katılımlı Kadına Ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu Bildiri Kitabı; 589-599.
• Sayan Karahan, A. ve Yıldırım, İ. (2021). Aile Mahkemelerinde Boşanan Bireylerin Boşanma Sonrası Yaşama Uyumlarına İlişkin Bir İnceleme. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 46, 55-74.
• Sevim, Y., Güldeste, A. ve Canan, Ö. N. E. R. (2016). Boşanan Erkeklerin Sorunları Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma (Elazığ İli Örneği). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(2), 293-312.
• Shahraki, G., Sedaghat, Z., Fararouei, M. ve Tabeshfar, Z. (2020). Is Divorce Predictable Among Iranian Couples?. Canadian Journal of Family and Youth/Le Journal Canadien de Famille et de la Jeunesse, 12(1), 243-259.
• Thadathil, A. ve Sriram, S. (2020). Divorce, Families and Adolescents İn India: A Review of Research. Journal of Divorce & Remarriage, 61(1), 1-21. T orun, F. (2011). Ebeveyn Yabancılaştırma Sendromu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 466-482.
• Uyan-Semerci, P. ve Erdoğan, E. (2021). İstanbul Sözleşmesi Hakkındaki Algılar: Kadına Yönelik Şiddetin Yaygınlığında Uzlaşma, Sorumlulukta Ayrışma. REFLEKTİF Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 165-176.
• Westberg, H., Nelson, T. S. ve Piercy, K. W. (2002). Disclosure of Divorce Plans to Children: What The Children Have to Say. Contemporary Family Therapy, 24(4), 525-542.
• Wiseman, R. S. (1975). Crisis Theory and The Process of Divorce. Social Casework, 56(4), 205-212.
• Yılmaz, A. E. ve Fişiloğlu, H. (2006). Psychometric Properties of The Fisher Divorce Adjustment Scale in a Turkish Divorced Sample. Journal of Divorced &Remarriage, 45(1-2), 149-169.
• Yılmaz, A. E., Akyüz, Z., Bintaş Zörer, P., Erarslan İngeç, Ö., Öksüzler Cabılar, B. ve Tulum Akbulut, S. (2021). Derivation And Psychometric Evaluation of The Fisher Divorce Adjustment Scale-Short Form in a Turkish Sample. Journal of Divorce & Remarriage, 62(1), 41-65.
• Zeybekoğlu, Ö. (2015). Kimlik İnşası Bağlamında Erkeklik ve Babalık. İçinde I. Dil, Kültür ve Edebiyat Çalıştayı. Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü; 68-87.