Research Article
BibTex RIS Cite

Janus’un İki Yüzü: Seksen Günde Devr-i Âlem Romanının Postkolonyal Eleştirisi

Year 2020, Volume: 26 Issue: 102, 361 - 376, 03.05.2020
https://doi.org/10.22559/folklor.1018

Abstract

Kökleri Amerika kıtasının keşfine kadar dayanan kolonileşme hem ekonomik hem
de kültürel bir tahakküm olarak belirir. Kültürel tahakküm, Batı’nın kolonilerde-
ki medenileştirme faaliyetlerini meşrulaştıran oryantalist söylem ile gerçekleşir.
Doğu’yu Batı’nın yaşadığı anın gerisinde bir zaman dilimiyle kendisinden oldukça
uzak bir mekâna hapseden oryantalist bakış, yüz yıllardır kendisini tekrar ederek
günümüze ulaşır ve Doğu’ya ilişkin üretilen bu bilgi edebi eserlerde kurgu malze-
mesi olarak kullanılır. Söz konusu edebi eserler Doğu’yu tuhaf ve gizemli olarak
tasvir eder. Bu noktada nasıl ki postmodernizm modernizmin eleştirisi ise postko-
lonyal yaklaşım da oryantalizmin ve kolonyal düzenin eleştirisini içerir.
Bu çalışmada bir eleştiri metodu olan postkolonyal teori çerçevesinde Jules
Verne’in Seksen Günde Devr-i Âlem anlatısı incelenmiştir. Söz konusu anlatıda
özne-nesne, iktidar-öteki, efendi-köle ve eril-dişil diyalektiği oryantalist bakış ile
kurgulanır. Postkolonyal açıdan bakıldığında Doğu’nun, Batı’nın bilinçaltında
bastırdığı duygularını doyurabildiği bir arzu nesnesi olarak tasvir edildiği görülür.
Doğu ne kadar uzak görünse de dünya yuvarlaktır ve başlangıç noktasına, Batı’ya
geri dönülecektir. Bu yüzden çalışmada, yaratılan ötekinin/Doğu’nun; Batı’nın
kendi alt-beni/Öteki’si olduğu vurgulanır.

References

  • Abdülmelik, E. (2007). Krizdeki oryantalizm. M. Kır (Çev.). A. Yıldız (Ed.). Oryantalizm: Tartışma metinleri, ss. 39-77. Ankara: Doğu-Batı.
  • Bhabha, H. K. (2007). Les lieux de la culture: une théorie postcoloniale. Paris: Payot.
  • Butler, J. (2005). Cinsiyet belası: Feminizm ve kimliğin altüst edilmesi. B. Ertür (Çev.). İstanbul: Metis.
  • Chatterjee, P. (1989). Colonialism, nationalism, and colonialized women: The contest in India. American Ethnologist, S. 4, ss. 622-633.
  • De Gobineau, A. (1915). The inequality of human races. London: William Heinemann.
  • Dirlik, A. (2005). Postkolonyal aura: Küresel kapitalizm çağında üçüncü dünya eleştirisi. G. Doğduaslan (Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
  • Foucault, M. (2014). Özne ve iktidar. Ergüden ve O. Akınhay (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
  • Hobsbawm, E. (2005). Giriş: Gelenekleri icat etmek. E. Hobsbawm ve T. Ranger (Ed.). Geleneğin İcadı, ss. 1-18. İstanbul: Agora.
  • Işık, B. (2012). Aydınlıktan karanlığa iktidar: Orhan Pamuk romanlarında demiryolu. İstanbul: İletişim.
  • Lacan, J. (1994). Fallus’un anlamı. S. M. Tura (Çev.). İstanbul: Afa.
  • Lazarus, N. (t.y.), Introuduire les études postcolonial. M. Groulez, C. Jaquet ve H. Quiniou (Çev.). Penser le postcolonial: une introduction critique, ss. 59-78. Amsterdam: Edition Amsterdam.
  • Loomba, A. (2000). Kolonyalizm- postkolonyalizm. M. Küçük (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
  • Macherey, P. (2019). Edebi üretim teorisi. I. Ergüden (Çev.). İstanbul: İletişim.
  • Mohanty, C. T. (1984). Under western eyes: Feminist scholarship and colonial discourses. Boundary 2, S. 3, ss. 333-358.
  • Mutman, M. (2002). Şarkiyatçılık: Kuramsal bir not. Doğu-Batı Dergisi: Oryantalizm II, S. 20, ss. 107-116.
  • Parla, J. (2015). Efendilik, şarkiyatçılık, kölelik. İstanbul: İletişim.
  • Said, E. W. (1994). Culture and imperialism. New York: Random House.
  • Said, E. W. (1997). L’Orientalisme: l’Orient créé par l’Occident. Paris: Edition du Seuil.
  • Said, E. W. (2004). Şarkiyatçılık. B. Ülner (Çev.). İstanbul: Metis. Schick, I. C. (2000). Batının cinsel kıyısı: Başkalıkçı söylemde cinsellik ve mekânsallık. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt. Spivak, G. C. (1988). Can the subaltern speak? London: Macmillan.
  • Spivak, G. C. (2009). Les subalternes peuvent-elles parler? J. Vidal (Çev.). Paris: Amsterdam.
  • Tekeli, İ, ve S. İlkin: (2004). Cumhuriyetin harcı: Modernitenin altyapısı oluşurken. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
  • Türker, F. K. (2015). Bir kolonyalist propaganda: Viktorya devri İngiliz çocuk edebiyatında oryantalizm.
  • Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, Medeniyetler İttifakı Enstitüsü Medeniyet Araştırmaları Anabilim Dalı. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
  • Verne, J. (2016). Seksen günde devr-i âlem. P. Güzelyürek (Çev.). İstanbul: İthaki.
  • Yalçınkaya, Ş. (2008). Yol metaforu ve klasik Türk edebiyatında arayış yolculukları. Varlık Dergisi, S. 1209 ss. 4-9.
  • Yeğenoğlu, M. (1999). Peçeli fanteziler: Oryantalist söylemde kültürel ve cinsel fark. F. Keyman, M. Mutman ve M. Yeğenoğlu (Ed.). Oryantalizm, hegemonya ve kültürel fark. ss. 107-159.İstanbul: İletişim.
  • Yeğenoğlu, M. (2003). Sömürgeci fantaziler: Oryantalist söylemde kültürel ve cinsel fark. İstanbul: Metis.
  • Young, R. (2005). Sex and inequality: The cultural constuction of race. Robert Young (Yaz.). Colonial desire: Hybridity in theory, culture and race, ss. 85-110. London: Routledge.
  • Elektronik kaynaklar
  • Adams, C.C. (1904) Railroad development in the heart of Africa. The New York Times, http:// query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9E03E0DB1F3AE733A25757C2A9619C94 6597D6CF, Son Erişim Tarihi: 01.04.2017.
  • Weedon, C. (t.y.) Postkolonyal feminist eleştiri. www.istiraki.com/postkolonyal-feminizm/ istiraki-postkolonyal-feminist-eleştiri.html. (Erişim: 15.04.2017).
Year 2020, Volume: 26 Issue: 102, 361 - 376, 03.05.2020
https://doi.org/10.22559/folklor.1018

Abstract

References

  • Abdülmelik, E. (2007). Krizdeki oryantalizm. M. Kır (Çev.). A. Yıldız (Ed.). Oryantalizm: Tartışma metinleri, ss. 39-77. Ankara: Doğu-Batı.
  • Bhabha, H. K. (2007). Les lieux de la culture: une théorie postcoloniale. Paris: Payot.
  • Butler, J. (2005). Cinsiyet belası: Feminizm ve kimliğin altüst edilmesi. B. Ertür (Çev.). İstanbul: Metis.
  • Chatterjee, P. (1989). Colonialism, nationalism, and colonialized women: The contest in India. American Ethnologist, S. 4, ss. 622-633.
  • De Gobineau, A. (1915). The inequality of human races. London: William Heinemann.
  • Dirlik, A. (2005). Postkolonyal aura: Küresel kapitalizm çağında üçüncü dünya eleştirisi. G. Doğduaslan (Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi.
  • Foucault, M. (2014). Özne ve iktidar. Ergüden ve O. Akınhay (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
  • Hobsbawm, E. (2005). Giriş: Gelenekleri icat etmek. E. Hobsbawm ve T. Ranger (Ed.). Geleneğin İcadı, ss. 1-18. İstanbul: Agora.
  • Işık, B. (2012). Aydınlıktan karanlığa iktidar: Orhan Pamuk romanlarında demiryolu. İstanbul: İletişim.
  • Lacan, J. (1994). Fallus’un anlamı. S. M. Tura (Çev.). İstanbul: Afa.
  • Lazarus, N. (t.y.), Introuduire les études postcolonial. M. Groulez, C. Jaquet ve H. Quiniou (Çev.). Penser le postcolonial: une introduction critique, ss. 59-78. Amsterdam: Edition Amsterdam.
  • Loomba, A. (2000). Kolonyalizm- postkolonyalizm. M. Küçük (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
  • Macherey, P. (2019). Edebi üretim teorisi. I. Ergüden (Çev.). İstanbul: İletişim.
  • Mohanty, C. T. (1984). Under western eyes: Feminist scholarship and colonial discourses. Boundary 2, S. 3, ss. 333-358.
  • Mutman, M. (2002). Şarkiyatçılık: Kuramsal bir not. Doğu-Batı Dergisi: Oryantalizm II, S. 20, ss. 107-116.
  • Parla, J. (2015). Efendilik, şarkiyatçılık, kölelik. İstanbul: İletişim.
  • Said, E. W. (1994). Culture and imperialism. New York: Random House.
  • Said, E. W. (1997). L’Orientalisme: l’Orient créé par l’Occident. Paris: Edition du Seuil.
  • Said, E. W. (2004). Şarkiyatçılık. B. Ülner (Çev.). İstanbul: Metis. Schick, I. C. (2000). Batının cinsel kıyısı: Başkalıkçı söylemde cinsellik ve mekânsallık. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt. Spivak, G. C. (1988). Can the subaltern speak? London: Macmillan.
  • Spivak, G. C. (2009). Les subalternes peuvent-elles parler? J. Vidal (Çev.). Paris: Amsterdam.
  • Tekeli, İ, ve S. İlkin: (2004). Cumhuriyetin harcı: Modernitenin altyapısı oluşurken. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
  • Türker, F. K. (2015). Bir kolonyalist propaganda: Viktorya devri İngiliz çocuk edebiyatında oryantalizm.
  • Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, Medeniyetler İttifakı Enstitüsü Medeniyet Araştırmaları Anabilim Dalı. (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul.
  • Verne, J. (2016). Seksen günde devr-i âlem. P. Güzelyürek (Çev.). İstanbul: İthaki.
  • Yalçınkaya, Ş. (2008). Yol metaforu ve klasik Türk edebiyatında arayış yolculukları. Varlık Dergisi, S. 1209 ss. 4-9.
  • Yeğenoğlu, M. (1999). Peçeli fanteziler: Oryantalist söylemde kültürel ve cinsel fark. F. Keyman, M. Mutman ve M. Yeğenoğlu (Ed.). Oryantalizm, hegemonya ve kültürel fark. ss. 107-159.İstanbul: İletişim.
  • Yeğenoğlu, M. (2003). Sömürgeci fantaziler: Oryantalist söylemde kültürel ve cinsel fark. İstanbul: Metis.
  • Young, R. (2005). Sex and inequality: The cultural constuction of race. Robert Young (Yaz.). Colonial desire: Hybridity in theory, culture and race, ss. 85-110. London: Routledge.
  • Elektronik kaynaklar
  • Adams, C.C. (1904) Railroad development in the heart of Africa. The New York Times, http:// query.nytimes.com/mem/archive-free/pdf?res=9E03E0DB1F3AE733A25757C2A9619C94 6597D6CF, Son Erişim Tarihi: 01.04.2017.
  • Weedon, C. (t.y.) Postkolonyal feminist eleştiri. www.istiraki.com/postkolonyal-feminizm/ istiraki-postkolonyal-feminist-eleştiri.html. (Erişim: 15.04.2017).
There are 31 citations in total.

Details

Primary Language Turkish
Subjects Creative Arts and Writing
Journal Section Articles
Authors

Gülmelek Doğanay 0000-0001-9857-9310

Betül Bayraktar 0000-0002-4057-9147

Publication Date May 3, 2020
Published in Issue Year 2020 Volume: 26 Issue: 102

Cite

APA Doğanay, G., & Bayraktar, B. (2020). Janus’un İki Yüzü: Seksen Günde Devr-i Âlem Romanının Postkolonyal Eleştirisi. Folklor/Edebiyat, 26(102), 361-376. https://doi.org/10.22559/folklor.1018

Journal website: https://folkloredebiyat.org
The journal’s publication languages are both English and Turkish. Also despite articles in Turkish, the title, abstract, and keywords are also in English. Turkish articles approved by the reviewers are required to submit an extended summary (750-1000 words) in English.
The journal is indexed by TR-Dizin, Web of Science (ESCI), DOAJ, and many other indexes and datebases.
Within the scope of TR DIZIN 2020 Ethical Criteria and as of the year 2020, studies requiring ethics committee approval must indicate Ethics Committee Approval details (committe-date-issue) in the article’s methods section. With this in mind, we request from our author candidates to edit their article accordingly before sending it to the journal.

Field EdItors

Folklore:
Prof.Dr. Hande Birkalan-Gedik
(Frankfurt University- birkalan-gedik@em.uni.frankfurt.de)
Prof. Dr. Arzu Öztürkmen
(Bosphorus University- ozturkme@boun.edu.tr)
Edebiyat-Literature
Prof. Dr. G. Gonca Gökalp Alpaslan (Hacettepe University - ggonca@
hacettepe.edu.tr)
Prof. Dr. Ramazan Korkmaz
(President, Caucasus University Association- r_korkmaz@hotmail.com)
Antropoloji-Anthropology
Prof. Dr. Akile Gürsoy
(Beykent University - gursoyakile@gmail.com)
Prof.Dr. Serpil Aygün Cengiz
(Ankara University - serpilayguncengiz@gmail.com)
Dil-Dilbilim/Linguistics
Prof.Dr. Aysu Erden
(Maltepe University - aysuerden777@gmail.com)
Prof. Dr. V. Doğan Günay
(Dokuz Eylul University- dogan.gunay@deu.edu.tr)