İftarlık Gazoz Filmi Örneğinde Sinemada Kültür Koruma Yaklaşımları

Yıl 2021, Cilt: 27 Sayı: 107, 799 - 812, 06.08.2021

Aysun Ezgi Yılmaz

Öz

Günümüzde dünyanın küresel bir köy haline dönüşmesi, gelişen teknolojiyle birlikte
hızlı tüketim çağının yaşanması gibi etmenler; kültürel değerlerin yok olmasına
yol açmaktadır. Bireyleri dinlemekten, okumaktan, üretmekten alıkoyan bu çağda;
söz ve yazıyı görsellerle harmanlayan zaman açısından tüketim insanının doğasına
uygun olan sinemanın, söz konusu kültür erozyonunu önlemede etkili bir araç olduğu
düşünülmektedir. Bu bağlamda çalışmaya konu olan, Yüksel Aksu’nun senaristliğini ve
yönetmenliğini yaptığı “İftarlık Gazoz” adlı film barındırdığı kültürel unsurlarla birlikte
kültürel değerlerin aktarımı ve korunması noktasında örnek teşkil etmektedir. Kültür ve
Turizm Bakanlığı tarafından desteklenen filmde yer alan folklorik unsurlar (usta-çırak
ilişkisi, türküler, maniler, atasözleri vb.) incelendiğinde söz konusu unsurlara amaçsız
bir şekilde yer verilmediği folklorik unsurların bilinçli bir kültür koruma yaklaşımının
ürünü olduğu anlaşılmaktadır. Çalışma kapsamında ele alınan film, taşıdığı kültürel unsurlar göz önünde bulundurularak kültürde tek tipleşmenin önüne geçmek üzere imzalanan Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi ile Kültürel İfade
Çeşitliliğinin Korunması ve Geliştirilmesi Sözleşmesi bağlamında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

iftarlık gazoz, sinema, kültür, kültür koruma yaklaşımları

Kaynakça

• Artun, E. (2007). Türk halk kültüründe mani söyleme geleneği, manilerin iletişim boyutu ve işlevselliği. IV. Uluslararası Türk Medeniyetlerinde Sözlü Kültür Geleneği (Türk Dünyasında Maniler) Sempozyumu Bildirileri, İzmir: YAZ-AR-BİR ve Fethiye Belediye Başkanlığı, 21-31.
• Buyan, B. (2007). Küreselleşme ve sinema. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (1), 214-226.
• Gökdemir, N. ve Kurtoğlu, R. (2015). Küreselleşmenin dünya film endüstrisine etkisi ve Hollywood film endüstrisindeki yeni eğilimler. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi (İAÜD), 19, 27-56.
• Koven, M. J. (2014). Halk bilimi çalışmaları, popüler film ve televizyon: Gerekli bir eleştirel araştırma. (G. Y. Halıcı, Çev.) İçinde Uygulamalı halk bilimi. (118-138). Ankara: Geleneksel.
• Oğuz, M. Ö. ve Ersoy, P. (2007). Türkiye’de 2004 yılında yaşayan geleneksel çocuk oyunları. Ankara: Gazi Üniversitesi THBMER.
• Oğuz, M. Ö. (2009). Somut olmayan kültürel miras ve kültürel ifade çeşitliliği. Milli Folklor, 82, 6-12.
• Oğuz, M. Ö. (2016). Araştırmaların tarihi. İçinde: Türk halk edebiyatı el kitabı (1-60). Ankara: Akçağ
• Özdemir, N. (2012). Medya, kültür ve edebiyat. Ankara: Grafiker.
• Özden, H. Ö. (2006). Türk ramazan kültürü. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 30, 83-109.
• Ritzer, G. (2016). Toplumun McDonaldlaştırılması -Çağdaş toplum yaşamının değişen karakteri üzerine bir inceleme- (A. E. Pilgir, Çev.) İstanbul: Ayrıntı.
• Saygı, Y. B. (2017). Türkiye’de gazozun tarihi. Drink Techmarket İçecek ve Teknolojileri Dergisi, Haziran, 114: 60-66.
• Soydemir, A. P. (2020). Yüksel Aksu sinemasında yaşamın içindeki din. Ankara: Ürün.
• Sümbüllü, Y. Z ve Altınışık, M. E. (2016). Geleneksel çocuk oyunlarının değerler eğitimi açısından önemi. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I/2, 73-85.
• Uçkun, G., Uçkun, S. ve Üzüm, B. (2018). Türk kültüründe Ahilik: İnsan kaynağı yetiştirmedeki yeri ve önemi. TÜRKKÜM 2018. İçinde Uluslararası Türk kültürü ve medeniyeti kongresi bildiri kitabı (1022-1030).
• URL-1: Bakanlık destekli filmler gişelerde üst sıralarda. (Erişim Tarihi: 10.11.2020).(https:// basin.ktb.gov.tr/TR-170500/bakanlik-destekli-filmler-giselerde-ust-siralarda.html)
• URL-2: Kültür ve Turizm Bakanlığı teşkilât ve görevleri hakkında kanun. (Erişim Tarihi:01.10.2020). (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.4848.pdf).
• URL-3: Türkiye film sektörü 2016 özet raporu. (Erişim Tarihi: 02.10.2020). (https://film. iksv.org/i/content/1550_1_mob-sektor-raporu-2016.pdf )
• URL-4: Özel, B. Yüksel Aksu İftarlık Gazoz bir adem olma hikayesi. Alem. (Erişim 22.09.2020). (https://www.alem.com.tr/Sohbetler/yuksel-aksu-ftarlk-gazoz-br-ademolma-hkayes-663635)
• URL-5: Aksu, Y (Yön.) (2016). İftarlık Gazoz. (Erişim Tarihi: 19.09.2020). (https://www.facbook.com/watch/live/?v=426842561288606&ref=watch_permalink)
• URL-6: Aydın, S. ve Atay, T. “Halk bilimi toplumsal uygulamalar, törenler ve ritüelleri, geçiş törenleri”. (Erişim Tarihi: 15.10.2020). (https://www.kulturportali.gov.tr/medya/dokuman/dokumandetay/2598)