Ankara’da Ev İşçisi Kadınların Toplu Taşıma Deneyimleri: Zorluklar ve Stratejiler

Year 2022, , 107 - 120, 10.06.2022

Asuman Özgür Keysan , Pınar Kaygan , Harun Kaygan

https://doi.org/10.46655/federgi.1091476

Abstract

Ulaşım yolcuların bir noktadan başka bir noktaya taşınması faaliyetinin ötesinde, toplumsal cinsiyet, sınıf, yaş ve engellilik gibi sosyal kategorilerin kestiği, devlet politikaları tarafından şekillenen ve toplumsal kodların hakim olduğu bir alandır. Bu çalışma ulaşım konusuna toplumsal cinsiyet perspektifinden bakmanın gerekli olduğunu vurgulayarak ev işçisi kadınların toplu taşıma deneyimlerine odaklanmaktadır. Temelde bu araştırma ev işçisi kadınların toplu taşımaya atfettikleri anlamlara, kadınların toplu taşımada kadın oldukları için karşılaştıkları zorluklara ve bu zorluklarla mücadele etme yöntemlerine odaklanmaktadır. Araştırmanın ampirik temelini, 2020 yılında Ankara’da 10 ev işçisi kadın yolcu ile gerçekleştirilen yarı yapılandırılmış derinlemesine görüşmeler oluşturmaktadır. Çalışma toplu taşıma yolculuğunun, kadınların aracın kendisi, şoför ve diğer yolcularla kurdukları ilişkilerden bağımsız olmayan bir sosyal ilişkiler bütünü olarak ele almakta ve yolcuların evden çıkış anından gideceği yere varış anına kadar bir süreç olarak değerlendirmektedir. Çalışmada, ev işçisi kadınların ev dışındaki toplumsal cinsiyet ilişkilerinin toplu taşıma deneyimlerini tercihten ziyade bir zorunluluk haline dönüştürdüğü ve bu kadınların toplu taşımada yaşadığı problemlerin, içinde bulundukları sınıf temelli zorluklar yanı sıra toplumsal cinsiyet eşitsizlikleri temelli sorunların eklemlenmesi ile çok boyutlu bir forma kavuştuğu tezi savunulmaktadır.

Keywords

ulaşım, toplu taşıma, toplumsal cinsiyet, ev işçisi kadınlar, Ankara

Public Transport Experiences of Women Domestic Workers in Ankara: Challenges and Strategies

Abstract

Beyond the activity of carrying passengers from one point to another, transportation is an area, cut by social categories such as gender, class, age and disability, shaped by government policies and dominated by social codes. This study concentrates on the public transportation experiences of domestic workers, emphasizing that it is inevitable to approach transportation from a gender lens. Basically, this research focuses on the meanings attributed to public transport by women domestic workers, the challenges faced by the women in public transport as being women, and the strategies of coping with these challenges. The empirical basis of the research is semi-structured in-depth interviews conducted with 10 women domestic workers in Ankara in 2020. The study considers the public transport journey as a set of social relations that are not independent from the relations women establish with the vehicle itself, the driver, and other passengers, and approaches it as a process from the moment the passengers leave the home to the moment they arrive at their destination. In this study, it is argued that women's gender relations outside the home transformed their public transportation experience into a necessity rather than a choice and that the difficulties the women experience in public transportation get a multidimensional form by the articulation of problems based on gender inequalities with the class-based challenges.

Keywords

public transportation, gender, women domestic workers, Ankara

References

• Akbıyık, Nihat. "Ev Hizmetlerinde Çalişma: Malatya’da Bir Alan Araştirmasi." Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi 11, no. 21 (2013): 207-240.
• Alkan, Ayten. "Toplumsal cinsiyet ve kent planlaması." Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 54, no. 4 (1999): 1-29.
• Allen, Heather. "Approaches for gender responsive urban mobility." Sustainable Transport: A Sourcebook for Policy-makers in Developing Cities Module 2nd ed. Eschborn: Deutsche Gesellschaft für Internationale Zusammenarbeit GmbH. 2018. https://www.sutp.org/publications/approaches-for-gender-responsive-urban-mobility-gender-and-urban-transport-smart-and-affordable/ (erişim : Şubat 4, 2022)
• Ankara Ulaşım Dayanışması. Facebook Sayfası. https://www.facebook.com/ankaraulasimdayanismasi/ (erişim Ocak 3, 2022)
• Arjmand, Reza. Public urban space, gender and segregation: Women-only urban parks in Iran. (London: Routledge, 2016).
• Beuret, Kristine. "Women and transport." Women’s Issues in Social Policy der. Mavis Maclean ve Dulcie Groves, D. (London: Routledge, 1991), 61-75.
• Bianet. “İETT Gece Seferlerinde Kadın Odaklı Uygulama”. 2016. https://m.bianet.org/bianet/toplumsal-cinsiyet/180885-iett-gece-seferlerinde-kadin-odakli-uygulama (erişim: Ocak 22, 2022)
• Chapple, Karen. "Time to work: Job search strategies and commute time for women on welfare in San Francisco." Journal of Urban Affairs 23, no. 2 (2001): 155-173.
• CEID. “Kentsel Haklar ve Hizmetlere Erişimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması”. 2019. https://ceidizler.ceid.org.tr/dosya/ceidWeb1.4.1.1.5.pdf (erişim : Ocak 15, 2022)
• Çöreköztaş Çiğdem. Ataerkil Dünya Sisteminde Kadın Yolcu Olmak. 2019. https://thecityfixturkiye.com/ataerkil-dunya-sisteminde-kadin-yolcu-olmak/ (erişim : Ocak 18, 2022)
• Dinkelman, Taryn ve Vimal Ranchhod. "Evidence on the impact of minimum wage laws in an informal sector: Domestic workers in South Africa." Journal of Development Economics 99, no. 1 (2012): 27-45.
• Durmuş, Elif. “Sexual harassment: University students’ perceptions and reactions”. Inonu University Journal of the Faculty of Education 14, no. 1 (2013): 15-30.
• EGO. “Ankara Ulaşım Çalıştayı”. 2019. https://www.ego.gov.tr/tr/haber/5392/20-kasim-2019-tarihinde-duzenledigimiz-ulasim-calistayina-ait-sunum-ve-dosyalar (erişim: Ocak 17, 2022)
• Erdoğdu, Seyhan, and Gülay Toksöz. "The visible face of women’s invisible labour: Domestic workers in Turkey." (2013). https://ecommons.cornell.edu/handle/1813/87680 (erişim: Ocak 21, 2022)
• Erman, Tahire ve Hilal Kara. "Female domestic workers strategizing via commuting long distance: New challenges and negotiations in neoliberalizing Turkey." Women's Studies International Forum 67, (2018): 45-52.
• ESHOT. “‘Baykuş Seferleri’ 26 Nisan gecesi başlıyor”. 2019. https://www.eshot.gov.tr/tr/Haberler/3688/91 (erişim: Ocak 17, 2022)
• Hanözü, S., Mollahasanoğlu, S., Esen, E., Şimşek, E., Boztaş, D., Doğan, A. & Başkal, H. “İstanbul'da kamu ulaşım araçlarında gerçekleşen kadına yönelik cinsel şiddetin varlığı, yoğunluğu ve psikolojik etkileri”. 2015. Marmara Universitesi.
• Haylett, Chris. "Culture, class and urban policy: reconsidering equality." Antipode 35, no. 1 (2003): 55-73.
• Hürriyet. “Eskişehir'de kadınlar gece belediye otobüslerinden istediği yerde inebilecek”. 2016. https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/eskisehir/eskisehirde-kadinlar-gece-belediye-otobuslerinden-istedigi-yerde-inebilecek-37281745 (erişim: Ocak 17, 2022)
• ITF. “Transport connectivity: A gender perspective”. (Paris: OECD Publishing, 2019).
• Kalaycıoğlu, Sibel ve Helga Tılıc-Rittesberger. “Evlerimizdeki Gündelikçi Kadınlar Cömert Ablaların Sadık Hanımları”. (Ankara: Su Yayınları, 2000)
• Kalfa, Aslıcan, Bilge Sevim Aytekin ve Zeynep Özge Dinç. “Kent içi ulaşımın cinsiyeti: Ankara örneği”. Cins Cins Mekân der. Ayten Alkan, (Istanbul: Varlık Yayınları, 2009): 217-243.
• Kerr, Andrew. “Minibus Taxis, Public Transport, and the Poor”. 2018. https://openknowledge.worldbank.org/bitstream/handle/10986/30018/127306-Minibus-taxis-Public-Transport-and-the-Poor.pdf?sequence=1&isAllowed=y (erişim : Ocak 25, 2022).
• Law, Robin. "Beyond ‘women and transport’: towards new geographies of gender and daily mobility." Progress in human geography 23, no. 4 (1999): 567-588.
• Loukaitou-Sideris, Anastasia. “A Gendered View of Mobility and Transport: Next Steps and Future Directions.” Town Planning Review 87, no.5 (2016): 547–565. Önder, Hatice Gül. "Kadın duyarlı ulaşım önceliklerinin belirlenmesi ve politika üretimi: Ankara örneği." OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 15, no. 23 (2020): 1993-2010.
• Özkazanç, Seher. “Analysis of urban transportation in the context of gender: The case of Ankara”. Recent Research in Science and Landscape Management” der. Recep Efe, Murat Zencikiran ve İsa Curebal, (Londra: Cambridge Scholars Publishing, 2018): 708-720.
• Öncü Yıldız, Ayca Mevlüde. "20. Yüzyılda Ankara’nın kentsel yapısı ve ulaşım sistemindeki gelişmeler." Ankara Araştırmaları Dergisi 5, no. 1 (2017): 108-122.
• Preston, Valerie, and Sara McLafferty. "Revisiting gender, race, and commuting in New York." Annals of the American Association of Geographers 106, no. 2 (2016): 300-310.
• Ramboll Smart Mobility. “Gender and (Smart) Mobility, Green Paper”. 2021. https://ramboll.com/-/media/files/rgr/documents/markets/transport/g/gender-and-mobility_report.pdf on 1 June 2021 (erişim: Şubat 21, 2022).
• Robledo, Valentina Montoy. “A miracle for who: Domestic workers invisibility in the formalization of Medellín’s public transportation system”. 2018. https://femmesetvilles.org/a-miracle-for-who-domestic-workers-invisibility-in-the-formalization-of-medellins-public-transportation-system/#_ftn6 (erişim: Şubat 19, 2022).
• Rosenbloom, Sandra. "Understanding women’s and men’s travel patterns: the Research Challenge”. Research on women’s issues in transportation, Conference Proceedings, 35, no.1, (Washington: Transportation Research Board, 2004): 7-28.
• Sevim, Emre. “Ortak tüketim ürünü üzerinden toplumsal muhalefet örmek: Ankara ulaşım dayanışması örneği”, 39th Colloqium for 8 November World Urbanism Day, (2015): 245-256.
• Thomas, David P. "Public transportation in South Africa: Challenges and opportunities." World 3, no. 3 (2016): 352-366. Ulvi, Hayri, Mehmet Uysal, Mustafa Kemal Oktem, ve Hatice Gul Onder. “The comparative analysis of urban transport in ankara by gender and age groups”. (2019). Megaron, 14, no.4:544-554
• Uteng, Tanu Priya. "Gender and mobility in the developing world" Gender Equality and Development, Washington DC: World Bank (2011): 1-98.
• Yazgan, Pınar, M. Murat Yüceşahin, and Sevim Atila Demir. "Türkiye’deki Ev İşçisi Kadınlara Yönelik Toplumsal Cinsiyet Temelli Söylemin Eleştirel Bir Analizi: kadinlarkulubu. com Örneği." Contemporary Research in Economics and Social Sciences 1, no. 1 (2017): 175-207.
• Yıldırımalp, Sinem, and Emel İslamoğlu. "“İnsana Yakışır İş” Kavramı Bağlamında Türkiye’de Ev Hizmetinde Çalışan Kadınlar." SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi 4, no. 2 (2014): 145-175.