ETKİN BİR İÇ KONTROL SİSTEMİNİN İŞLETMEDEKİ HİLELERİ ÖNLEMEDEKİ ROLÜ VE PERAKENDE SEKTÖRÜNDE BİR ARAŞTIRMA

Year 2019, Volume: 4 Issue: 2, 177 - 205, 19.07.2019

Fatih Tahtlı

https://doi.org/10.29106/fesa.548087

Cited By: 4

Abstract

Dünyada,
teknoloji alanında yaşanan gelişmeler ve işletme faaliyetlerinin küreselleşmesine
bağlı olarak karmaşıklaşmasıyla birlikte iç kontrol sisteminin önemi artmış ve
işletmeler için vazgeçilmez bir unsur halini almıştır. İşletme içerisinde
kurulacak etkin bir iç kontrol sistemi işletmeye; hedeflerine ulaşmasında, faaliyetlerini
etkin ve verimli bir şekilde yürütüp yasa ve mevzuatlara uygunluk sağlamasında
yardımcı olacaktır. Bu amaçlar dışında işletmelerin önündeki en büyük
tehlikelerden biri olan hile eylemine de set olacaktır. Hile eylemi, dünyada
gün geçtikçe artmakta ve yaşanan teknolojik gelişmelerle birlikte önüne
geçilemez bir hal almaktadır. Hileler işletmeye maddi olarak zarar verdiği gibi,
kurum imajını da zedeleyerek işletmenin sürdürülebilirliğine zarar vermektedir.
İşletmeler açısından hilelerin belirlenmesi veya önlenmesi oldukça zor bir
süreçtir. Çoğu zaman hilenin belirlenmesi yıllarca sürmekte ve işletme bu
dönemde ağır yaralar almaktadır. Bu nedenle hilenin, yaşanmadan önlenmesi
tespit edilmesine göre daha akılcı olacaktır. Bu durumda etkin bir iç kontrol
sisteminin işletilebilmesi ile mümkündür. Çalışmada; iç kontrol, hile ve etkin
bir iç kontrol sisteminin temel ilkeleri açıklanarak Perakende Sektöründe
gerçekleştirilen bir anket çalışması ile etkin bir iç kontrol sisteminin
işletmelerdeki hileleri önlemedeki rolünün tespiti amaçlanmıştır. Bu temel
amacın yanında; iç kontrol ve hilelerin mevcut durumu, bunların işletmenin
hukuki yapısı, çalışan ve mağaza sayısı, faaliyet yılı ve işletmede iç denetim
biriminin varlığına göre anlamlı farklılık gösterip göstermediği de
araştırılmıştır. Arştırma sonucunda iç kontrol ile hilelerin önlenmesi arasında
pozitif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir.

Keywords

İÇ KONTROL, HİLE, PERAKENDE SEKTÖRÜ

References

• KAYNAKÇA
• Adiloğlu, B. (2011), İç Denetim Süreci ve Kontrol Prosedürleri, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• AICPA, (2014), The İmportance of Internal Control in Financial Reporting And Safeguarding Plan Assest
• Akyel, R. (2010), Türkiyede İç Kontrol Kavramı, Unsurları ve Etkinliğinin Değerlendirilmesi, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt 17 Sayı 1.
• Albrecht, S. Albrecht, C. Albrecht,C.C. (2008), Current Trends in Fraud and its Detection, Informatıon Security Journal: A Global Perspective, Vol :17.
• Albrecht W.S. ve Diğerleri, (2014), Fraud Examination, Canada: South Western Cengage Learning.
• Alptekin, M. (2017), İşletmelerde Muhasebe Hata ve Hilelerinin Önlenmesinde Kurumsal Kaynak Planlaması Sisteminin Kullanımı, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Arens, A.A. Loebbecke, J.K, (1994), Auditing An Integrated Approach, New Jersey: Prentice Hall.
• Azaltun, M. (1998), Otel İşletmelerinde Hata ve Hile Önleme Aracı Olarak İç Kontrol, Doktora Tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi SBE.
• Bagranoff, A.N. Simkin, M.G. Norman, C.S. (2010), Accounting Information Systems, New Jersey: John&Wiley Sons Ltd.
• Biegelman, M.T. Bartow, J.T, (2006), Executive Roadmap to Fraud Prevention and Internal Control, New Jersey: John&Wiley Sons Ltd.
• Bozkurt, N. (2011), İşletmelerin Kara Deliği Hile, İstanbul: Alfa Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş. (2011), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, Ankara: Pegem Akademi.
• Çiğdem, F.G. (2018), İç Kontrol Sisteminin Yönetim Üzerindeki Etkileri: Bıst Kurumsal Yönetim Endeksi Kapsamında Şirketlerde Uygulama, Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi SBE.
• Dawson, C. (2015), Araştırma Yöntemlerine Giriş, Asım Arı (çev.), Konya: Eğitim Yayıncılık.
• Ertürk, A. (2010), İşletmelerde Hata ve Hileleri Önlemede İç Kontrol Sisteminin Etkililiği ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi SBE.
• Hatunoğlu, Z. Koca, N. Kıllı, M. (2012), İç Kontrolün Muhasebe Sistemindeki Hata ve Hilelerin Önlenmesinde Rolü Üzerine Bir Alan Çalışması, MKÜ SBE Dergisi, Cilt 9 Sayı 20.
• Kaval, H. (2005), Uluslararası Muhasebe Standartları (IFRS/IAS) Uygulama Örnekleri ile Muhasebe Denetimi, Ankara: Akademik Denetim A.Ş
• Kaban, İ. (2017), Bankalarda İç Kontrol – İç Denetim ve Banka Müfettişliği, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• Karasar, N. (2016), Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler, Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kızılboğa, R. Özşahin, F. (2013), Etkin Bir İç Kontrol Sisteminin İç Denetim Faaliyetine ve İç Denetçilere Katkısı, Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt 6, Sayı 2.
• Kürklü, E. (2014), Nakit Yönetiminin Başarısının Sağlanmasında İç Kontrolün Rolü: Üretim ve Hizmet İşletmeleri Arasındaki Farklılıkların Tespiti, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 2, Sayı 2.
• Mengi, B.T. (2012), Hile Denetiminde Yetkinliklerin Değerlendirilmesi-Hile Karosu, Mali Çözüm Dergisi, Sayı 114.
• Moeller, R. (2005), Brink’s Modern Internal Auditing, New Jersey: John&Wiley Sons Ltd.
• Moeller, R. (2009), Brink’s Modern Internal Auditing, New Jersey: John&Wiley Sons Ltd.
• Murdock, H. (2008), The Three Dimensionf of Fraud, Internal Auditor, August 2008.
• Özbek, Ç. (2012), İç Denetim, İstanbul: Türkiye İç Denetim Enstitüsü Yayınları
• Pickett, K.H S. (2005), The Essential Handbook of Internal Auditing, USA: John&Wiley Sons Ltd.
• Sakin, T. (2017), İç Kontrol Sistemi ve İç Denetim, İstanbul: Çağlayan Yayıncılık.
• Tabachnick, G.B. Fidell, S.L, (2013), Using Multivariate Statistics, Boston: Allyn & Bacon.
• Taylor, D.H. (1988), Auditing: Integrated Concepts and Prosedures, New Jersey: John&Wiley Sons Ltd.
• Terzi, S. (2012), Hileli Finansal Raporlama ve Tespit, İstanbul: Beta Basım.
• Tuna, F. (2016), Sosyal Bilimler İçin İstatistik, Ankara: Pegem Akademi.
• Tüm, K. (2015), Muhasebe Hilelerinin Önlenmesinde İç Kontrol Sisteminin Önemi Üzerine Bir Araştırma, Giresun İİBF Dergisi, Cilt.1, Sayı.1
• Türedi, H. Koban, A.O, (2016), Coso İç Kontrol Modelinde Risk Değerlendirme Faaliyetleri, Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, Cilt.12, Sayı 46.
• Umaç, F. (2014) , İşletmelerde İç Kontrol Sisteminin Kantitatifsel Değerlendirilmesi Etkinliği ve Stok Kontrol Sisteminde Analitik Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Haliç Üniversitesi SBE.
• Yiğitcan, M. (2014), İşletmelerde Kurumsallaşma Süreci ve İç Kontrol Sisteminin Etkinliği, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi SBE.
• Weygant, J. Kıeso, D. Kımmel, P. (2002), Accounting Principles, New Jersey: John&Wiley Sons Ltd.
• Whıttıngton, O.R. Pany, K. (2006), Principles of Auditing and Other Assurance Services, New York: Irwin McGraw-Hill
• İNTERNET KAYNAKLARI
• Brenda M. Shannon, Internal Control Fundamentals and Introduction to Fraud, 2010, New Mexico State University, http://dept-wp.nmsu.edu/auditservices/files/2013/10/ic-fraud-training-spring-2010.pdf, ( 10 Temmuz 2018)
• Coso Nedir? Ne işe yarar? Coso modeli iç kontrol yapısı nedir? Coso Küpü ve Pirmadi. 2018. http://www.denetciyiz.com/coso-nedir-ne-ise-yarar-coso-modeli-ic-kontrol-yapisi-nedir-coso-kupu-piramidi/ (5 Ocak 2019)
• KPMG, Perakende Sektörel Bakış, 2018, https://assets.kpmg/content/dam/kpmg/tr/pdf/2018/01/sektorel-bakis-2018-perakende.pdf, (16 Mart 2019)