TÜKETİCİ GÜVEN ENDEKSİNİN FİNANSAL PİYASALARA VE MAKROEKONOMİK YAPIYA ETKİSİ

Year 2020, Volume: 5 Issue: 1, 54 - 67, 31.03.2020

Didar Kayiş Beşiktaşlı , Çiğdem Kurt Cihangir

https://doi.org/10.29106/fesa.658565

Cited By: 10

Abstract

Bu çalışmanın amacı, yatırımcı duyarlılığının sayısal bir ifadesi olan tüketici güven endeksi (TGE) ile finansal piyasalar ve genel ekonomik göstergeler arasındaki ilişkiyi ve bu ilişkinin yönünü Eşbütünleşme ve Granger Nedensellik Testleri kullanarak incelemektir. TGE’nin belirlenen değişkenlerle ilişkisi 2005:01 — 2019:04 dönemi aylık verileri kullanılarak ayrı ayrı değerlendirilmiştir. Eşbütünleşme testi sonucuna göre, TGE ile para piyasası ve genel makroekonomik göstergeler arasında uzun dönemli bir ilişki varken; sermaye piyasası değişkenleri ile uzun dönem ilişkisi yoktur. Ayrıca, para piyasasında dolar kuru, sermaye piyasasında borsa endeksi ve gösterge tahvil faiz oranı ve genel ekonomik göstergeler arasında ÜFE ve TÜFE değişkenlerinin TGE’nin Granger nedeni olduğu belirlenmiştir.

Keywords

Tüketici Güven Endeksi, Finansal Piyasalar, Makroekonomik Durum, Eşbütünleşme İlişkisi

References

• AFŞAR, B. (2019). Döviz Kuru İle Tüketici Güven Endeksi Arasındaki İlişki: MIST Ülkeleri Örneği, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• AKKAYA, M. (2014). Beklenti ve Güven Anketlerinin Finansal Piyasalara Etkisi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• AKTAŞ, M., AKDAĞ, S. (2013). Türkiye’de Ekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Fiyatlari ile İlişkilerinin Araştırılması. International Journal of Social Science Research, 2(1).
• AYDIN, Ü. ve AĞAN, B. (2016). Rasyonel Olmayan Kararların Finansal Yatırım Tercihleri Üzerindeki Etkisi: Davranışsal Finans Çerçevesinde Bir Uygulama, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(2), 95-112.
• BAKER, M., WURGLER, J. (2006). Investor Sentiment and The Cross-Section Of Stock Returns, Journal of Finance, 61(4): 1645-1680. https://doi.org/10.1111/j.1540-6261.2006.00885.x
• BAKER, M., WURGLER, J. (2007). Investor Sentiment in the Stock Market, Journal of Economic Perspectives, 21(2): 129-151. https://doi.org/10.1257/jep.21.2.129
• BARBERIS, N., SHLEIFER, A., VISHNY, R. (1998). A Model of Investor Sentiment, Journal of Financial Economics, 49, 307-343.
• BARBERIS, N. ve THALER, R. (2002). A Survey of Behavioral Finance, National Bureou of Economic Research, Working Paper 9222, 1-67.
• BEŞEL, F. ve YARDIMCIOĞLU, F. (2016). Tüketici Güven Endeksi İle Makro Değişkenler Arasındaki İlişki, Uluslararası Politik, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Kongresi (ICPESS), 475-487.
• BAŞARIR, Ç., BİCİL, İ., YILMAZ, Ö. (2018). Tüketici Güven Endeksi İle Seçilmiş Finansal ve Makroekonomik Göstergeler Arasındaki İlişki, International Conference On Applied Economics and Finance, Extended With Social Sciences, 732-739.
• BİLGİN. Ş. (2018). Rasyonel Olmayan Yatırımcı Davranışlarının Davranışsal Finans Açısından İncelenmesi: TR-63 Bölgesinde Bireysel Yatırımcılar Üzerinde Ankete Dayalı Bir Değerlendirme, Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Osmaniye.
• BOSTANCI, H. (2013). Firma Düzeyinde Riske Karşı Duyarlılığın Beklenti Teorisi ile Açıklanması, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aydın.
• BOSTANCI, F. (2003). Davranışçı Finans, Sermaye Piyasası Kurulu Denetleme Dairesi Yeterlik Etüdü, İstanbul, 1-45.
• CANBAŞ, S., KANDIR, S.Y. (2007). Yatırımcı Duyarlılığının İMKB Sektör Getirileri Üzerindeki Etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 2019-248.
• CARROLL, C., FUHRER, J., WILCOX, D. (1994), Does consumer sentiment forecast household spending? If so, why?’, American Economic Review, 84, 1397-1408
• ÇELİK S., ÖZERKEK, Y. (2009) Panel Cointegration Analysis of Consumer Confidence and Personal Consumption in the European Union. Journal of Business Economics and Management, 10, 161-168.
• DANIEL, K., HIRSHLEIFER, D. ve SUBRAHMANYAM, A. (1998). Investor Psychology and Security Market Under and Overreactions, The Journal of Finance, No.6, 1839-1885.
• DEES, S., BRINCA, P. S. (2013). Consumer Confidence as a Predictor of Consumption Spending: Evidence for the United States and the Euro Area, International Economics, 134, 1-14. https://doi.org/10.1016/j.inteco.2013.05.001
• DOĞUKANLI, H. ve ERGÜN, B. (2011). Davranışsal Finans Etkin Piyasalara Karşı: Aşırı Tepki Hipotezinin İMKB’de Araştırılması, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 321-336.
• DÖM, S. (2003). Yatırımcı Psikolojisi, İstanbul: Değişim Yayınları.
• EGE, İ., TOPALOĞLU, E. Ve COŞKUN, D. (2012). Davranışsal Finans ve Anomaliler: Ocak Ayı Anomalisinin İMKB’de Test Edilmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim, 175-190.
• EKİM, S. (2018). Davranışsal Finansta Yatırımcı Duyarlılığı: Borsa İstanbul’da Yatırım Kararlarını Değerlendirme, (Doktora Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ERGÖR, Z.B. (2017). Yatırımcı Duyarlılığı ile Hisse Senedi Getirileri Arasındaki İlişki: G7 Ülkeleri ile Gelişmekte Olan Ülkelerin Karşılaştırmalı Analizi, Çankaya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• EYÜBOĞLU, S., EYÜBOĞLU, K. (2018). Tüketici Güven Endeksi İle Borsa İstanbul Sektör Endeksleri Arasındaki İlişkinin Araştırılması, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), 235-259.
• FERRER, E., SALABER, J. ve ZALEWSK, A. (2014). Consumer Confidence Indices and Stock Markets Meltdowns, The European Journal of Finance, 22(3), 195-220.
• FISHER, K.L. ve STATMAN M. (2003). Consumer Confidence and Stock Returns. Journal of Portfolio Management, Fall,15-127.
• GÖRMÜŞ, Ş., GÜNEŞ, S. (2010). Consumer Confidence, Stock Prices and Exchange Rates: The Case of Turkey, Applied Econometrics and International Development, 10(2), 103-114.
• HONG, H. ve STEİN J.C. (1999). A Unified Theory of Underreaction, Momentum Trading and Overreaction in Asset Markets, The Journel of Finance, 6, 2143-2184.
• HSU, C.C., LIN, H.Y., WU, J.Y. (2011). Consumer Confidence and Stock Markets: The Panel Causality Evidence, International Journal of Economics and Finance, 3(6), 91-98.
• İBİCİOĞLU, M., KARAN, M. B. (2011). Konut Kredisi Talebini Etkileyen Faktörler: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 4 (1), 65-75. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebd/issue/4859/66846
• İBİCİOĞLU, M., KAPUSUZOĞLU, A., KARAN, M.B. (2013) Türkiye’deki Tüketici Güven Endeksi ile Döviz Kuru Arasındaki İlişkinin Ampirik Analizi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(1), 5-16.
• İPEK, E., AKYAZI, H. (2017). Expectations and Household Expenditure: Case of Turkey, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 15 (1) , 27-39. https://doi.org/10.11611/yead.373438
• JANSEN, W.J., NAHUIS, N.J. (2003). The Stock Market and Consumer Confidence: European Evidence. Economics Letters, 79(1), 89-98 https://doi.org/10.1016/S0165-1765(02)00292-6
• KAHNEMAN, D., TVERSKY, A. (1979). Prospect Theory: An Analysis of Decision Under Risk, Econometrica, 47(2), 263-292.
• KANDIR, S.Y. (2006). Türkiye’de Yatırımcı Duyarlılığının Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Adana.
• KANDIR, S. Y., ÇERÇİ, G., UZKARALAR, Ö. (2013). Yatırımcı Duyarlılığı Temsilcileri: Yatırım Ortaklıkları İskontosu Ve Tüketici Güven Endeksi Örneği. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 7-2.
• KAPETANIOS, G., SHIN, Y., SNELL, A. (2003), Testing for a unit root in the nonlinear STAR framework, Journal of Econometrics, 112, 359-79
• KARABULUT, A.N. (2013). Tüketicilerin Algılanan Risk Değişkeni Karşısında İnternetten Alışveriş Yapma Eğilimlerinin Ölçülmesi: Beklenen Fayda Teorisine Karşı Beklenti Teorisi, Journal of Yaşar University, 8(32), 5515-5536.
• KARABULUT, G. (2008). Türkiye’de İktisadi Güven: Uluslararası Bir Karşılaştırma, Sosyal Bilimler Dergisi, No.1, 123-128.
• KARACA, Y. (2015). Davranışsal Finans Yaklaşımı ve Bireysel Yatırımcı Davranışları Üzerine Ampirik Bir Uygulama, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• KARAN, M.B. (2013). Yatırımcı Analizi ve Portföy Yönetimi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• KATONA, G. (1968). Consumer Behavior: Theory and Findings on Expectations and Aspirations, The American Economic Review, 58 (2), 19-30. https://www.jstor.org/stable/1831793
• KLOET, N.L. (2013). The Relationship Between Consumer and the Stock Market in the European Union, (Master Thesis), Erasmus Universty Rotterdam, Ersamus Scholl of Economics.
• KÖKSAL, M. (2016). Dış Ticaret ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Türkiye Örneği, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• KÖSE, A., AKKAYA, M. (2016). Beklenti ve Güven Anketlerinin Finansal Piyasalara Etkisi: BİST 100 Üzerine Bir Uygulama. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2960106
• KÜÇÜKÇAYLI, F.M., AKINCI, G.Y. (2018). Tüketici Güveninin Makroekonomik Belirleyicileri: Bir Zaman Serisi Analizi, UİİİD-UEAS, 17. UİK Özel Sayısı, 1307-9832
• MUCUK, M., ALPTEKİN, V. (2008). Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975-2006), Maliye Dergisi, 155, 159-174.
• OTOO, M. W. (1999). Consumer Sentiment and the Stock Market, Finance and Economics Discussion Series from Board of Governors of the Federal Reserve System https://www.federalreserve.gov/pubs/feds/1999/199960/199960pap.pdf
• ÖZPINAR, Ö. ve ÖZMAN, H. (2017). Türkiye-ABD Güven Endekslerinin Kavramsal Çerçevesindeki Farklılıklar ve Kur-Endeks İlişkisi, V. Anadolu International Conference in Economics Bildiriler Kitabı, May 11-13, 1-30.
• ÖZSAĞIR, A. (2007). Ekonomide Güven Faktörü, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(20), 46-62.
• SARI, S.S., ILGIN, K.S. (2018). Makroekonomik Faktörler ile Tüketici Güven Endeksi Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği, International Congress on Political, Economic and Social Studies, 394-402.
• SCHMELING, M. (2009). Investor Sentiment and Stock Returns: Some International Evidence, Journal of Empirical Finance, 16(3), 394-408.
• STATMAN, M. (1999). Behavioral Finance: Past Battles and Future Engagements, Financial Analysts Journal, 55(6), 18-27.
• TEKİN, B., CENGİZ S. (2018). Pay Senedi Piyasası ile Tüketici Güven Endeksi Arasındaki Nedensellik ve Eşbütünleşme İlişkileri: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama, Journal of Social and Humanities Sciences Reseach, 5(29), 3837-3847.
• TOOLSEMA, L. A. (2002). Competition in The Dutch Consumer Credit Market Original Research Article. Journal Of Banking & Finance, 26(11): 2215-2229.
• TVERSKY, A., KAHNEMAN, D. (1974). Judgment Under Uncertainty: Heuristics and Biases, Science, 185(4157), 1124-1131.
• UĞURLU, E. (2009). Durağanlık ve Birim Kök Sınamaları, Ders Notları, Kitapçık 1, 1-17.
• USUL, H., KÜÇÜKSİLLE, E., KARAOĞLAN,S. (2017). “Güven endekslerindeki değişimlerin hisse senedi piyasalarına etkileri: Borsa İstanbul Örneği”. Suleyman Demirel University Journal of Faculty of Economics & Administrative Sciences, 22(3): 685-695
• TOPUZ, Y. V. (2011), Tüketici Güveni ve Hisse Senedi Fiyatları Arasındaki Nedensellik İlişkisi: Türkiye Örneği, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(1): 53-65.
• BloombergHT, (2015). Tüketici Güven Endeksi. Erişim Tarihi: 24 Haziran 2019, Erişim Adresi: https://businessht.bloomberght.com/piyasalar/haber/1134243-tuketici-guvenini-bloomberght-olcecek
• Türkiye İstatistik Kurumu. (2018). Tüketici Güven Endeksi. Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2019, Erişim Adresi: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27862
• UMSRC, (2019). The Index of Consumer Sentiment. Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2019 Erişim Adresi: http://www.sca.isr.umich.edu/files/chicsr.pdf
• Hazine ve Maliye Bakanlığı (HMB) 2019. Erişim Tarihi: 10 Mayıs 2019